انواع پژمردگیهای آوندی درخت (بادام) ✔️ برتر نهال

انواع پژمردگیهای آوندی درخت (بادام)

بیماری پژمردگی آوندی بیماری است که با مسدود کردن مسیر آوند درختان مانع از رسیدن آب و مواد غذایی از ریشه با اندامهای هوایی شده و به تدریج و پس از چند سال می تواند منجر به مرگ کل درخت بادام شود، این بیماری که یکی از خطرناکترین بیماریهای گیاهی روی بادام می باشد به دلیل کنترل دشوار و یا در برخی موارد غیر ممکن آن می تواند بسیار خسارت بار باشد، در این مقاله سعی داریم شما را با این بیماری بیشتر آشنا کرده و به شما بیاموزیم که چگونه از آلوده نشدن باغ خود به این بیماری جلوگیری کرده و یا در صورت آلوده شدن چگونه جلوی پیشرفت و یا خسارت آن را بگیرید.

عامل بیماری پژمردگی آوندی در درختان بادام:

عامل بیماری یک قارچ از رده ی آسکومایستها بوده که در فرم غیرجنسی با نامVerticillium dahlia در درختان میوه از جمله بادام ایجاد بیماری می کند.

چرخه زندگی قارچ عامل بیماری پژمردگی آوندی بادام:

این قارچ در زمانیکه میزبان وجود نداشته باشد به صورت سختینه درون خاک تا بیشتر از 20 سال دوام آورده و به محض مساعد شدن شرایط و دریافت ترشحات ریشه ی میزبان تحریک شده و زمانیکه با آب و دمای مناسب برخورد کند جوانه می زند، از طریق ریشه های مویین جذب درختان شده و به سرعت در سیستم آوندی گیاه پیشرفت می کند، سرعت تولید کنیدی توسط این قارچ درون سیستم آوندی درختان بادام در شرایط مساعد و آب وهوای گرم تابستان به صورت ساعتی می باشد، قارچ عامل بیماری پس از ورود به آوندها از دسترس خارج بوده و تنها راه انتشار آن استفاده از ابزار هرس مشترک بین درختان آلوده و سالم می باشد.

چرخه ی زندگی این قارچ دارای دومرحله ی پارازیتی و دوره ی استراحت می باشد، در تصویر مشاهده می کنید که قارچ عامل بیماری از طریق ریشه های مویین در ابتدای دوره ی پارازیتی وارد شده در سولهای ریشه به سرعت تولید کنیدی کرده و از طریق آوند به سمت بالا حرکت می کند، در این شرایط است که گیاه بیمار علائم را نشان می دهد،در مرحله ی بعد زمانی که گیاه وارد فاز خواب زمستانه شده و شرایط دمایی نامساعد می شود تکثیر قارچ کند و یا متوقف می شود و وارد فاز دورمانت و یا استراحت می شود، در این فاز کنیدیها از طریق قیچی هرس در زمستان از یک درخت به درخت دیگر منتقل می شوند و در فاز استراحت درون آوند درختان جدید باقی می مانند تا زمان مناسب برای تکثیر فرار برسد و دو مرتبه وارد فاز پارازیتی خواهند شد.

علائم بیماری و نحوه ی شناسایی باغ بادام آلوده به پژمردگی آوندی:

با توجه به سرعت تکثیر قارچ ورتیسیلیوم درون آوندهای درختان بیمار علائم بیماری خیلی سریع در اوایل تابستان ظاهر می شود، درختان بیمار ممکن است در سال اول به صورت بخشی از درخت علائم را نشان داده اما در سالهای بعد این بیماری می تواند شاخه های دیگر را نیز درگیر کند، در مراحل اولیه ی آلودگی علائم به این صورت ظاهر می شود که ممکن است شما شاهد پژمردگی و آویزان شدن یک شاخه و یا بخشی از درختان باشید و احساس کنید درختان کم آب شده اند در صورتی که هنوز دور آبیاری فرا نرسیده و علائم کم آبی و تشنگی را درختان دیگر نشان نمی دهند، پس از آبیاری درختانی که علائم تشنگی نشان می دهند خواهید دید که علائم به طور موقت برطرف می شود اما دومرتبه در روز بعد علائم تشنگی در اوج روز و در اوج گرما بر خواهد گشت، این علامت به این دلیل اتفاق می افتد که آوند به طور کامل مسدود نشده است و در طول روز در اوج گرما آوند نمی تواند پاسخگوی نیاز درخت باشد بنابراین با آبیاری قدری فشار آوندی افزایش پیدا کرده و علائم تشنگی بر طرف می شود اما دومرتبه با کاهش فشار آوندی در روز بعد شاهد علائم تشنگی هستید، به مرور و با افزایش بیشتر قارچ درون آوند قسمتهای پژمرده حالت سوختگی و چروکیده نشان داده و ممکن است شاهد سرخشکیدگی درختان بادام باشید.

این علائم تشنگی و سرخشکیدگی هر سال بیشتر شده و رسیستم آبیاری غرقابی شاهد پیشرفت بیماری در کل باغ خواهید بود، در زمانی که اقدام به هرس سرشاخه های آلوده می کنید در قسمت هرس شده در سیستم آوندی شاهد بافتهای از بین رفته ی سیستم آوندی به صورت حلقوی هستید که خود را به صورت یک دایره ی نکروز و سیاه شده نشان می دهد.

نحوه ی ورود بیماری به باغ و انتقال وگسترش بیماری در کل باغ:

این بیماری یک قارچ خاکزاد بوده و بنابراین مهمترین راه ورود آن به باغ از طریق خاک آلوده می باشد، خاک آلوده ممکن است به وسیله ی نهال خریداری شده و گواهی نشده وارد شده باشد و یا اینکه در زمان احداث باغ و برای پروسه ی اصلاح بافت خاک از خاک منطقه ی آلوده استفاده شده باشد، در مورد باغات نهال بادام چنانچه برای اصلاح بافت خاک، از مزرعه یا زمینی که سابقا در آن گوجه یا سیب زمینی کاشته می شده است خاک انتقال داده باشید احتمال ورود این بیماری به باغ زیاد است، همچنین اگر باغداران قصد تغییر کاربری زمین از زراعی به باغی داشته باشند و محصول قبلی آنها گوجه یا سیب زمینی باشد به دلیل حساسیت بالای این محصولات به پژمردگی آوندی احتمال آلوده بودن این زمین به قارچ عامل بیماری پژمردگی آوندی بسیار زیاد است، بنابراین چنانچه قصد اصلاح بافت خاک را دارید و یا برای احداث باغ قصد تغییر کاربری زمین را دارید توصیه می شود نمونه خاک را به آزمایشگاه گیاهپزشکی فرستاده و قبل از کاشت نهال از سالم بودن خاک اطمینان حاصل کنید.

در طول باغ و از یک درخت به درخت دیگر این بیماری به وسیله ی قیچی هرس منتقل می شود، همچنین در صورتی که از سیستم آبیاری غرقابی استفاده کنید این بیماری همراه با آب آبیاری از یک درخت به درخت دیگر منتقل خواهد شد.

استفاده از کودهای دامی کاملا نپوسیده نیز می تواند سبب انتقال عامل بیماری به خاک باغ شود، در صورتی که دام از گیاهان آلوده تغذیه کرده باشد سختینه ی قارچ در سیستم روده ای دام از بین نمی رود و دفع می شود اما در صورت رعایت صحیح اصول پوسیده شدن کود سختینه ها می توانند از بین بروند و بنابراین بیماری به باغ منتقل نمی شود.

عوامل موثر بر شدت بیماری پژمردگی آوندی بادام

این بیماری در شرایط زیر در باغ بیشترین شدت و خسارت را از خود نشان خواهند داد:

استفاده از ابزار هرس آلوده: در زمان هرس باید دقت داشت که در صورتی که درختان علائم پژمردگی نشان می دهند حتما باید از ابزار هرس جداگانه استفاده کرد و یا جهت اطمینان کامل از سالم بودن ابزار باید ابزار را پس از انجام هرس هر درخت به مدت یک دقیقه داخل آب وایتکس ده درصد قرار داد و پس از خشک کردن اقدام به هرس درخت بعدی کرد.
استفاده از کود دامی آلود: در صورت استفاده از کود دامی کاملا نپوسیده و آلوده این بیماری در باغ شدت بیشتری از خود نشان خواهد داد.
حساس بودن درختان: در صورت کاشت درختان حساس به جای ارقام مقاوم این بیماری می تواند شدت بیشتری از خود را نشان داده و با سرعت بیشتری درختان رو به زوال می روند.
ضعف درختان: ضعف درختان بادام در اثر کود ندادن به موقع و به میزان مورد نیاز و همینطور نداشتن برنامه آبیاری منظم حتی درختان مقاوم را می تواند به بیماری حساس کند.
ضدعفونی نکردن خاک باغ قبل از کاشت درختان بادام: ضدعفونی کردن خاک قبل از کاشت نهال بادام باید حتما انجام شود به ویژه در زمانی که قبل از کاشت نهال بادام گیاهان زراعی حساس مانند گوجه و سیب زمینی در زمین کاشته می شده است که به قیمت نهال بادام وابستگی زیادی دارد.

دامنه ی میزبانی وپراکنش جغرافیایی عامل بیماری پژمردگی آوندی:

قارچ عامل این بیماری دارای دامنه ی میزبانی نسبتا وسیعی بوده و در بسیاری از درختان مثمر و غیر مثمر و همینطور گیاهان زراعی ایجاد بیماری میکند، این بیماری در تمامی مناطق ایران و تقریبا روی بسیاری از درختان و گیاهان زراعی گزارش شده است و هیچ محدودیتی در رابطه با شرایط آب و هوایی و یا میزبان دارد، دلیل بقای بالای این قارج در شرایط آب و هوایی مختلف همان سختینه هایی است که این بیماری در خاک تولید کرده و می تواند سخت ترین شرایط را حتی در زمانی که هیچ میزبانی وجود ندارد در خاک بیشتر از بیست سال دوام بیاورد، برخی باغداران گمان می کنند اگر زمین زراعی که در آن بیماری پژمردگی آوندی وجود داشته دو تا سه سال به حالت آیش رها کنند و بعد نهال بکارند و تغییر کاربری بدهند قار در خاک از بین می رود که این فکر به خاطر بقای بالا و طولانی مدت سختینه ها در خاک حتی بدون وجود میزبان کاملا لاشتباه است، تنها راه از بین بردن قارچ در خاکی که علائم بیماری نشان داده شده است ضدعفونی خاک تا زمانی است که آزمایش خاک منفی شود.

کنترل بیماری پژمردگی آوندی در بادام:

روشهای کنترلی این بیماری به دو دسته ی مهم روشهای پیشگیرانه و روشهای درمانی تقسیم بندی می شوند، در رابطه با کنترل این بیماری باید عنوان کردکه روشهای پیشگیری از بیماری بسیار با اهمیت تر و مهم تر از روشهای درمانی خواهد بود، در ادامه به بررسی این روشها می پردازیم.

روشهای پیشگیری از بیماری پژمردگی آندی بادام:

قبل از احداث باغ حتما از خاک باغ از نقاط مختلف و به صورت تصادفی نمونه برداری کرده و به آزمایشگاه بفرستید، برای تعیین عمق نمونه برداری دقت داشته باشید که این بیماری تا عمق 20 تا 30 سانتی متری خاک به راحتی نفوذ می کند بنابراین انجام یک شخم نمیه عمیق به نمونه برداری درست تر به شما کمک خواهد کرد، توجه به گیاه زراعی که قبلا در زمین کاشته می شده نیز می تواند راهنمای خوبی برای نمونه برداری باشد،چنانچه قبلا در زمین زراعی سیب زمینی یا گوجه کاشته می شده است نمونه برداری تا عمق بیست سانتی متری باید انجام شود.
ضدعفونی خاک قبل از احداث باغ در صورت آلوده بودن خاک:

به منظور ضدعفونی کردن خاک دو روش پیشنهاد می شود، یکی تدخین خاک و دیگری سولاریزیشن و آفتابدهی به خاک ، در روش تدخین ابتدا خاک را آبیاری کرده وسپس تا عمق بیشتر از بیست سانتی متر شخم بزنید، پس از شخم زنی روی خاک را با پلاستیک به طور کامل پوشانیده و سمومی مانند کلروپیکرین را به صورت تدخینی به زیر پلاستیک وارد کنید و اجازه دهید سم به طور کامل درون خاک نفوذ کند، به یاد داشته باشید که با این کار تمام میکرو ارگانیسمهای موجود در خاک اعم از مفید یا مضر را از بین برده و سیستم کنترل طبیعی در خاک برای دیگر بیماریها را مختل می کنید، بنابراین استفاده از کلروپیکرین به جز در موارد خیلی حاد توصیه نمی شود.

آفنابدهی به خاک یکروش بیولوژیک بوده و صدمه ای به عوامل مفید نمی زند، در این روش پس از آبیاری و شخم پلاستیک بر روی خاک کشیده و خاک را در تیرماه به حال خود رها می کنید، در صورت نیاز پلاستیک جمع شده و آبیاری و آفتابدهی یک بار دیگر تکرار می شود، برخورد آفتاب در تیرماه و مرداد ماه که گرمترین ماه سال است در زیر پلاستیک سیستم پاستوریزاسیون ایجاد می کند، سختینه ها در این شرایط جوانه زده و سپس از بین می روند.

خرید نهال بادام سالم وگواهی شده: خرید نهال سالم مانع از ورود قارچ عامل بیماری به باغ شده و در پیشگیری از وقوع بیماری بسیار مهم است.
خرید ارقام مقاوم: این بیماری در ارقام حساس به شدت خسارت می زند و با توجه به اینکه ورود آن به هر منطقه ای محتمل است بنابراین بهتر است ارقام مقاوم برای احداث باغ خریداری شود.
تقویت درختان در زمان باغداری می تواند به حساس نشدن آنها نسبت به این بیماری کمک زیادی کند.
استفاده از سیستم آبیاری قطره ای باعث می شود اگر بیماری در یک قسمت باغ با نهال آلوده وارد شد و یا در خاک وجود داشت به درختان دیگر منتقل نشود.
استفاده از کود دامی کاملا پوسیده و سالم نیز مانع از ورود عامل بیماری به باغ می شود.

کنترل و درمان بیماری در باغ آلوده:

استفاده از ابزار هرس ضدعفونی شده و یا جداگانه در هرس سرشاخه ها ی آلوده و هرس درختان سالم.
هرس سرشاخه های خشک شده بر خلاف تصور عموم کار ساز نبوده چرا که عامل بیماری در سرشاخه نیست و از ریشه وارد شده است.
حذف درختان بیمار با درصد بیماری بالا می تواند به کنترل بیماری کمک کند، از آنجایی که درختان بیمار با درصد بالای بیماری باردهی بالایی ندارند بنابراین حذف آنها زیان ده نیست.
تقویت درختان بیمار با انواع کودها به ویژه کودهای پتاس بالا می تواند به افزایش مقاومت آنها در برابر بیماری کمک کند.

کلام آخر:

در رابطه با بیماری پژمردگی آوندی پیشگیری بسیار موثر تر از درمان خواهد بود نسبت به اقدامات پیشگیرانه قبل از احداث باغ سهل انگاری نکنید