شاید شما هم در برخی موارد روی تنه ی درختان خود شاهد ترشح صمغ بوده و نگران از دست دادن درخت و یا محصول بادام خود شده اید، صمغ در واقع شیره ی گیاهی است که بنا به دلایلی از مسیر آوند خارج شده و بیرون از درخت ظاهر شده است، اما این اتفاق به چه دلیلی می افتد؟ چه عواملی میتوانند این عارضه را ایجاد کنند و آیا این عارضه آنقدر خطرناک است که منجر به مرگ درختان بادام شود؟ در این مقاله به چرایی این عارضه خواهیم پرداخت و در هر مورد ذکر میکنیم که آیا این دلیل می تواند منجر به مرگ گیاه یا از دست دادن محصول شود یا خیر؟
بیماری گموز بیماری قارچی است که به ریشه و طوقه ی نهال بادام حمله می کند، این بیماری با تکثیر در بافت طوقه و ریشه و تغذیه از این بافتها سبب ایجاد پوسیدگی در بافت پوست و آوندهای آبکش میشود، در ناحیه ی صدمه دیده که معمولا در قسمت طوقه قرار دارد صمغ یا گموز ایجاد می شود،این ترشحات تفاوت ویژه ای با شیره ی گیاهی دارند و آن این است که رنگ گموز یا صمغ ناشی از بیماری گموز تیره وسیاه است و به همین دلیل نام آن را گموز گذاشته اند اما صمغ سالم گیاه یا شیره ی نباتی شفاف و کهربایی رنگ است، بنابراین اگر در ناحیه ی طوقه شاهد زخمهایی بودید که از آن صمغ تیره رنگ خارج شده است باید حتما به وجود بیماری پوسیدگی طوقه ی گموز شک کنید.
اسپورهای قارچ عهامل بیماری درون خاک و یا آب وجود داشته و با حرکت آب از روی خاک آلوده آب نیز آلوده میشود، این بیماری به طور عمده از طریق نهال آلوده و یا خاک آلوده وارد باغ میشود و با جریان آب از طریق آبیاری غرقابی به سرعت مناطق دیگر باغ را آلوده میکند، این بیماری با از بین بردن بافت پوست طوقه و ریشه و همینطور صدمه زدن به آوندها سبب ترشح صمغ از تنه ی درخت میشوند با این تفات که آلوده بودن صمغ درخت به این بیماری سبب تیره شدن رنگ آن خواهد شد و شما شاهد ترشح شیره یا صمغ تیره به خصوص اطراف طوقه ی درختان آلوده هستید، این بیماری همچنین از طریق بیل زدن به این ترشحات و استفاده از بیل در نقاط دیگر باغ منتقل شده و سایر درختان را آلوده میکند.
این بیماری به دلیل صدمه زدن به بافت طوقه و ریشه به طور عمده علائم زردی و کم برگ و باری و همینطور کاهش میزان باردهی را نشان میدهد اما ترشح صمغ تیره اطراف طوقه نیز از نشانههای دیگر بیماری است، لازم به ذکر است که در مراحل اولیهی بیماری ترشح صمغ وجود نداشته و حتی پوسیدگی طوقه و ریشه واضح نیست بنابراین اولین علائم خود را به صورت کمبود مواد و عناصر غذایی نشان میدهد، در نظر داشته باشید در صورت مقاوم نبودن درخت و یا ضعف تغذیه ای این بیماری میتواند منجر به مرگ درخت شود.
چنانچه قبل از احداث باغ و خرید نهال بادام گیاهان زراعی حساس به این بیماری در باغ کاشته شده است باید بدانید که احتمال خطر بروز این بیماری بسیار زیاد است، ارقام زراعی مانند انواع سبزیجات و صیفی جات میتوانند باعث افزایش عامل بیماری در خاک شوند، بنابراین در زمان احداث باغ بادام به این موضوع توجه داشته باشید، در صورت نیاز از خاک باغ آزمایش گرفته و در صورت وجود عامل بیماری در خاک از شیوه های رایج استرلیزه کردن خاک مانند آفتابدهی و یا آبیاری با سموم مناسب استفاده کنید، میتوانید زمین را شخم زده با آب مخلوط با سم آبیاری کنید و در تابستان آفتابدهی کنید تا اثر سموم تشدید شود و عامل بیماری حتی در فرم استراحت نیز از بین برود.
در صورتیکه تغییر کاربری از زمین زراعی به باغی میدهید در نظر داشته باشید که استفاده از سیستم آبیاری قطره ای بسیار مناسبتر از سیستم آبیاری غرقابی بوده چرا که مانع از جابجایی عوامل بیمارگر خاکزاد میشود، در صورت نیاز طوقه ی درختان آلوده را بتراشید و آن را با سم بردو فیکس پوشانده و درخت بیمار را با آب تیمار شده با سموم متالاکسیل مانکوزب و یا الیت آبیاری کنید.
شانکر در واقع نامی است که به زخم و ترشح صمغ از تنه ی درختان و قیمت نهال بادام و یا هسته داران داده شده است، ایجاد زخم در پوست تنه و شاخه میتواند در اثر حمله ی باکتریهای بیمارگر و یا قارچ سیتوسپورا اتفاق بیوفتد، در هر دو صورت علائم یکسان و کنترل تقریبا شبیه به هم است، عامل بیماری چه قارچ باشد و چه باکتری پوست تنه و همینطور آوندها را زخمی کرده و سبب خروج صمغ میشود، در صورت حمله این عوامل به تنه و شاخساره صمغ ترشح شده حالت بیضی شکل با رنگ تیره و یا روشن خواهد بود.
در این بیماری نیز به دلیل خسارت دیدن سیستم آوندی علائم به صورت زردی و علائم کمبود مواد غذایی بروز میکند، ریزش برگ و جوانهها و همینطور علائم سوختگی در شکوفهها در فصل بهار از علائم ابتلا به این بیماری است، بنابراین در صورتی که علاوه بر ترشح صمغ از تنه و شاخساره علائم لک بر روی میوهها، برگها و همینطور سوختگی برگ و سرشاخه و شکوفه را مشاهده کردید بدانید این صمغ به دلیل وارد شدن قارچ و یا باکتری به پوست تنه ایجاد شده است و باید به سرعت درمان شود.
این بیماری چه در اثر قارچ ایجاد شده باشد و یا باکتری می تواند به وسیله ی پرندگان، حشرات و به ویژه قطرات باران به دیگر درختان باغ انتقال پیدا کند، راه دیگر انتقال برخورد وسایل کشاورزی با ترشحات و برخورد آنها با درختان سالم و زخمی کردن آنها است، یکی دیگر از راههای انتقال هرس درختان آلوده و استفاده از همان قیچی بدون ضدعفونی کردن برای هرس درختان سالم است، شدت انتقال این بیماری با باد و باران به حدی زیاد است که در صورت سمپاشی نکردن درختان پس از باران با فاجعه روبرو خواهید شد.
درست است که این بیماری خیلی سریع جابه جا شده و علائم شدیدی ایجاد میکند اما راه کنترل آن ساده است، در زمان کاشت نهال از کاشت نهال بدون گواهی پرهیز کنید، در صورت بروز علائم شانکر و یا لکه روی برگ و میوه و سوختن شکوفهها از سموم مناسب مانند اکسی کلرور مس استفاده کنید، استفاده از اکسی کلرور مس به ویژه پس از هر بارندگی بسیار ضروری است، درختان آلوده و سالم را با یک قیچی هرس نکنید، صمغها را تراشیده و بسوزانید و جای شانکر را با سم مناسب تیمار کنید.
از تقویت درختان برای مبارزه با این بیماری غافل نشوید و در زمان احداث باغ جدید حتما از ارقام مقاوم استفاده کنید.
آفات چوبخوار و پوستخوار مانند سوسک شاخک بلند رزاسه، کرم خراط و کرم جگری با سوراخ کردن شاخهها و تغذیه از بافت داخل چوب سبب ترشح شیره از محل سوراخها میشوند، این آفات هر کدام روشهای کنترلی خاص خود را دارند، اما به طور عمده کنترل این آفات با استفاده از تلههای فرمونی بسیار مناسبتر و امکان پذیرتر خواهد بود، در صورتی که ترشح صمغ از تنه در اثر تغذیهی این آفات باشد با کنترل این آفات ترشح صمغ نیز تمام میشود، اما دقت داشته باشید برای اینکه تشخیص بدهید این ترشح در اثر حمله ی این آفات است یا خیر باید صمغ را تراشیده و به محل خروج صمغ نگاه کنید در صورتی که محل خروج صمغ یک سوراخ گرد باشد یعنی در اثر حملهی آفت این اتفاق افتاده در غیر این صورت باید به دلایل دیگر در ترشح صمغ مراجعه کرد.
آفتاب سوختگی و یا سرمازدگی پوست درختان سبب شکستن بافت پوست و آوندها شده و سبب ترشح صمغ از این قسمتها میشود.
چنانچه در زمان آبیاری آب به قسمتهای بالایی تنه برخورد کند در زمستان با یخ زدن آب و عمل انجماد بافت پوست ترک برمیدارد، و همچنین خیس بودن بافت پوست در تابستان نیز میتواند سبب تشدید خسارت آفتاب سوختگی شود، یکی دیگر از عوامل تشدید کننده ی خسارت آفتاب سوختگی و یا سرما زدگی تنه ی درختان ضعف درختان است، ضعف تعذیه ای درختان سبب کاهش انعطاف پذیری پوست در برابر تنش گرما و سرما شده و در این شرایط به راحتی ترک بر میدارد، عامل دیگر تشدید کننده ی خسارت آفتاب سوختگی و سرما زدگی برخورد ابزار کشاورزی مانند بیل و یا حرکت ماشین آلات کشاورزی به تنه ی درختان می باشد، در شرایطی که گرما و یا سرما سبب خشک شدن پوست تنه درختان شده باشد در بسیاری موارد یک تلنگر کافی است تا انسجام بافت از بین برود و پوست ترک بر دارد و بنابراین با ضربه خوردن با این وسایل خسارت آفتاب سوختگی و سرما زدگی تشدید خواهد شد.
کود دامی باید در شرایط مناسب و در گرمای تابستان کاملا پوسیده شود، چنانچه کود کاملا نپوسیده باشد دو مشکل ایجاد میکند، زمانی که کود در کنار تنه ی درختان ریخته میشود برای طی شدن پروسه ی پوسیدگی ازت را از بافتهای زنده ی اطراف خود مانند پوست تنه ی درخت گرفته و فرآیند پوسیده شدن خود را تکمیل میکند، در این شرایط از دست دادن ازت از پوست سبب ترد شدن و ضعیف شدن پوست تنه ی درختان شده و به راحتی ترک بر میدارد، مشکل دومی که کود نپوسیده دامی ایجاد میکند این است که قارچها و عوامل بیمارگر گیاهی در آن از بین نرفته اند و این عوامل میتوانند به پوست تنه ی درختان آسیب زده آنها را سست و شکننده کنند.
تنش آبی یکی از مهم ترین عواملی است که میتواند منجر به ایجاد شکاف در پوست درختان شود، خسارت تنش آبی به ویژه در فصل گرما بیشتر خود را نشان میدهد، زمانی که درخت در حال رشد طولی و عرضی در تنه بوده اما آبیاری به میزان مناسب انجام نمیشود تا پوست انعطاف پذیری کافی در برابر رشد را داشته باشد، بنابراین پوست تنه شکاف برداشته و صمغ ترشح میشود.
در مسیر کنترل ترشح صمغ ابتدا باید ایراد و یا اصل مشکل را پیدا کنید، همانطور که عنوان شد عوامل بیمارگر مانند قارچ پوسیدگی طوقه و ریشه، عوامل بیمارگر ایجاد کننده ی شانکر تنه ی درختان، عوامل محیطی از جمله خسارت سرما و گرما، تنش آبیاری و ضربه ی ابزار آلات کشاورزی همگی میتوانند این مشکل را ایجاد کرده و یا به ایجاد خسارت به وسیله ی عوامل دیگر دامن بزنند، به عنوان مثال درختان ضعیف از لحاظ تغذیه ای بیشتر در معرض خطر خسارت سرما و گرما و یا حمله ی عوامل بیمارگر مانن شانکر و یا گموز قرار میگیرند، بنابراین حتی ممکن است شما در باغ با مجموعه ای از عوامل ایجاد صمغ دست به گریبان باشید.
پس از علت یابی باید نسبت به رفع اصولی آن بر طبق قواعد هر کدام عمل نمایید، خسارت آفات پوستخوار و چوب خوار را با کنترل آفت، خسارت عوامل بیمارگر را با کنترل آنها و خسارت سرما و گرما را با دور کردن آبیاری از قسمت تنه ی درختان کنترل کنید، به خاطر داشته باشید که تقویت درختان در همه ی این موارد کارگشا بوده و به کاهش خسارت کمک زیادی میکند، در مورد استفاده از کود دامی حتما باید کود کاملا پوسیده استفاده کنید، محض اطمینان آن را در تماس با تنه ی درخت نریخته و با فاصله از تنه ی درخت به خوبی با خاک مخلوط کرده و یا به شکل چالکود استفاده کنید.
استفاده از سموم اکسی کلرور مس به صورت محلول پاشی کمک میکند تا در صورتی که درختان در اثر ضربه و یا آفتاب سوختگی و یا سرما زدگی ترک برداشتند با اسپور قارچ و یا باکتری آلوده نشده و خسارت ساده ی آفتاب سوختگی و سرمازدگی تبدیل به عفونت شانکر نشود، این کار را به ویژه در زمانهای پس از بارندگی و همینطور پس از برداشت محصول که امکان ضربه زدن به تنه ی درختان وجود دارد انجام دهید.
دانستید که عوامل متعددی می تواند منجر به ترشح صمغ از تنه ی درختان شود که حتی ممکن است ترکیبی از این عوامل موثر باشد، با کاشت ارقام مقاوم در برابر تنشهای محیطی و زیستی در زمان احداث باغ از این خسارت جلوگیری کرده و همچنین با تقویت درختان با کودهای مورد نیاز جلوی خسارت عوامل مختلف که سبب ایجاد صمغ میشوند را بگیرید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران