آیا تا به حال با علائم فرورفتگی بافت پوست تنه ی درختان گردو در باغ خود مواجه شده اید؟ احتمالا باغدارانی که کمی با این معضل آشنایی دارند به شما گفته اند که این بیماری سرطان پوست عمیق گردو است، درست است این یک بیماری است که عامل باکتریایی داشته و به پوست درختان گردو حمله می کند.
حال این سوال مطرح می شود که آیا باید نگران خسارت زدن این بیماری به درختان گردو بود؟ آیا باید نگران گسترش آن در باغ باشیم و یا مثل بیماری سرطان در انسانها این بیماری واگیرایی ندارد؟ این بیماری چگونه به باغ وارد شده و چگونه می توان آن را کنترل کرد؟ این سوال و بسیاری سوالات دیگر که در رابطه با این بیماری مطرح می شود موضوعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
عامل بیماری سرطان پوست عمیق گردو یک باکتری گرم منفی به نام Brenneria rubrifacience است، این باکتری که قبل از توسعه ی مطالعات مولکولی بر روی طبقه بندی باکتری ها در جنس Erwinia قرار گرفته بود پس از انجام مطالعات مولکولی بر روی توالی ژن کروموزومی 16srRNA به این نتیجه رسیدند عامل بیماری سرطان عمیق پوست گردو را باید در گونه ی دیگری جدا از گونه ی عامل بیماری آتشک سیب و گلابی یعنی Erwinia قرار داد.
به هر روی باکتری Brenneria rubrifacience یک باکتری گرم منفی،میله ای با تاژک پیرامونی است، این باکتری کاتالاز مثبت و اکسیداز منفی است.
عامل بیماری شانکر یا سرطان عمیق پوست گردو زمستان را در حالت غیر فعال در شکاف درختان و محل شانکرها زمستان گذرانی کرده و در بهار با شروع فعالیت درختان و گرم تر شدن هوا این باکتریها نیز فعالیت خود را آغاز می کنند، شروع فعالیت این باکتریها به این صورت است که در محل شانکر پیشروی کرده و یا به وسیله ی عوامل انتقال دهنده به درختان دیگر منتقل می شوند و ایجاد زخم و سرطان در درختان دیگر را آغاز می کنند.
بنابراین تا به اینجای کار متوجه شدید که این بیماری برخلاف نامی که به آن معروف شده است مانند سرطان غیرمسری نبوده و از یک درخت به درخت دیگر با استفاده از عوامل انتقال دهنده که در بخش بعدی به آن خواهیم پرداخت منتقل می شود.
نکته ی بسیار مهم در مورد چرخه ی زندگی باکتری عامل سرطان عمیق پوست گردو این است که این بیماری بر خلاف شانکر سطحی پوست گردو به درون سیستم آوندی نهال گردو وارد شده و از آنجا به صورت سیستمیک کل درخت را آلوده می کند و همین امر موجب سخت تر شدن کنترل این بیماری در درختان مبتلا خواهد شد.
اولین نشانه های این بیماری با توجه به سیستمیک بودن آن و صدمه ای که بافت آوند آبکش وارد می کند به صورت ضعف، زردی درختان به همراه ریزش برگ و میوه نمایان می شود، به مرور با گسترش بیماری متوجه خروج شیره ای صورتی رنگ از مرکز زخمهای روی تنه ی درختان می شوید که دلیل نامگذاری این باکتری به نام rubrifacience نیز به دلیل همین ترشح صورتی رنگ از مرکز بافت صدمه دیده است.
خروج ترشحات به گونه ای است که پس از خشک شدن این ترشحات بر روی تنه ی دخت ظاهری شبیه به خونریزی کردن از تنه دیده می شود.
در ادامه ی بیماری علائم پیشرفت کرده و درختانی که مدتها است با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند به دلیل فعالیت هر ساله این باکتری در محل زخم خود زخمها عمیق شده و بخش عمیق تری از ناحیه ی پوست حتی تا قسمت کامبیوم مرکزی را مورد حمله قرار داده و به همین علت نام این بیماری را سرطان عمیق پوست درخت گردو گذاشته اند.
عواملی هستند که به تنهایی یا با کمک یکدیگر می توانند به شدت خسارت این بیماری در باغ دامن زده و حتی به شدت گسترش آن در باغ کمک کنند، شما با شناختن این عوامل و محدود کردن آنها می توانید از شدت خسارت و یا سرعت پراکنش بیماری در باغ جلوگیری کرده و به این روش به کنترل بیماری کمک کنید.
همانطور که می دانید باکتریها هیچ عامل نفوذ کننده ای مانند حشرات، جوندگان و یا قارچها ندارند که بتوانند خودشان بافت گیاه را زخمی کرده و وارد بافت گیاه شوند، این عوامل بیمارگر در بدن انسان نیز به دنبال فرصت ورود از طرق زخمها هستند، بنابراین هر عاملی که باعث ایجاد زخم شود می تواند باعث گسترش و افزایش خسارت بیماری در باغ شود، در ادامه برخی ازمهم ترین عوامل ایجاد کننده ی زخم در تنه ی درختان در باغ گردو را بررسی می کنیم.
هرس کردن: هرس کردن اگر در زمانی اتفاق بیوفتد که عامل بیماری یعنی باکتری در زخمهای گیاهان بیمار فعال است هرس با ایجاد زخم روی درختان سالم فرصت ورود را برای باکتری به درختان سالم فراهم خواهد کرد، بنابراین هرس در فصل رشد درختان در شرایطی که حتی یک درخت بیمار در باغ وجود دارد ممنوع است.
ضربه خوردن: ضربه خوردن به تنه ی درختان می تواند در اثر برخورد ماشین آلات کشاورزی حین تردد به تنه ی درختان و یا عبور و مرورکارگران ایجاد شود، همچنین استفاده از ماشین برداشت گردو که با یک اهرم بزرگ تنه ی درخت را تکان می دهد می تواند سبب صدمه دیدن بافت پوست درخت شود، برداشت گردو با ضربه زدن به شاخه ها نیز انجام می شود که خود سبب ایجاد زخم و گسترش بیماری می شود.
فصل برداشت در زمان فعال بودن بیماری است، بنابراین چنانچه مجبور به استفاده از دستگاه برداشت هستید توصیه می شود در درجه ی اول از استفاده از دستگاه برای برداشت از درختان بیمار اجتناب کنید و در درجه ی دوم پس از برداشت از یک درخت برای استفاده روی درخت دیگر سر اهرم که با تنه ی درخت در تماس است را با محلول اکسی کلرور مس آغشته کنید.
از طرفی از آبیاری مخصوصا آبیاری غرقابی درختان در زمان برداشت جلوگیری کرده و همینطور در زمان بارندگی یا کمی قبل و بعد از آن برداشت را انجام ندهید.
پرندگان و جوندگان: پرندگانی مانند دارکوب و یا جوندگانی مانند موش می توانند با آسیب رساندن به پوست درختان سبب افزایش خسارت بیماری در باغ شوند.
درختان ضعیف به ویژه درختانی که تحت تنش آبیاری قرار دارند به دلیل فشار آوندی پایین تری که دارند بیشتر تحت تاثیر حمله ی باکتری قرار گرفته و به سرعت نابود می شوند.
در زمان خرید نهال گردو چنانچه از رقم حسا به بیماری استفاده کرده باشید باید انتظار یک اپیدمی سخت را در باغ خود داشته باشید چرا که با ورود اتفاقی عامل بیماری به باغ این بیماری به سرعت می تواند در باغ با درختان حساس گسترش پیدا کند.
فصل نیز می تواند در شدت خسارت بسیار موثر باشد به طوری که باکتری عامل بیماری در دمای 28 درجه حداکثر رشد و فعالیت خود را داشته و رشد ان در 37 درجه کند می شود، در زمستان و با سرد شدن هوا نیز فعالیت باکتری متوقف می شود، بنابراین در زمانی از فصل که میانگین دما بین 25 تا 28 درجه سانتی گراد باشد این بیماری به سرعت تکثیر شده و رشد می کند، در درختانی که بیمار هستند در این شرایط دمایی عمق زخم می تواند به 60 سانتی متر در یک فصل هم برسد اما در دمای پایین تر یا بالاتر عمق زخم به 30 سانتی متر می رسد.
برای کنترل این بیماری به طور کلی دو دسته عملیات می توان انجام داد، دسته ی اول عملیاتی که مانع از گسترش بیماری در باغ شود و دسته ی دوم عملیاتی که با آن بیماری را بتواند در درختان بیمار محدود و یا درمان کرد، در این بخش هر کدام از این عملیات را توضیح خواهیم داد.
پیشگیری از توسعه ی بیماری با جلوگیری از اقداماتی که سبب انتقال و همینطور حساس شدن درختان به بیماری امکان پذیر خواهد بود.
سعی کنید همیشه چه عامل بیماری و آفت در باغ گردو باشد و چه نباشد تحت هیچ شرایطی از تغذیه اصولی و آبیاری اصولی وبر اساس نیاز درختان گردو غافل نشوید، قیمت نهال گردو معمولا به دلیل باردهی بالایی که دارند هر ساله میزان زیادی از مواد غذایی خود را از طریق برداشت میوه از دست می دهند و در صورت جبران نشدن آن دچار ضعف می شوند، بنابراین این درختان هر ساله به کود دهی منظم نیاز خواهند داشت.
دقت داشته باشید که کود دهی باید دقیقا مطابق با نیاز درختان باشد و کود دهی بیش از اندازه نیز خود می توان باعث افزایش خسارت و حساس شدن درختان شود.
در زمان احداث باغ به هیچ عنوان به دلیل اندکی ارزان تر بودن یک نهال، رقم حساس به بیماری و یا آفت خریداری نکنید، در نظر داشته باشید که بهتر است رقم مقام به همه انواع آفات و بیماریها را خریداری کنید چرا ه درختان گردویی که فرضا به بیماری سرطان عمیق پوست مقاوم باشند اما به آفت کنه حساس باشند درگیری همزمان با هر دو سبب می شود درخت نسبت به عامل بیماری نیز حساسیت نشان بدهد چرا که در اثر حمله ی آفت ضعیف شده است.
مسیرهای ایجاد زخم روی تنه را محدود کنید، در باغاتی که بیماری ایجاد شده است حتی الامکان از دستگاه برداشت استفاده نکرده و یا حداقل از دستگاه برای برداشت میوه از درختان دارای علائم بیماری استفاده نکنید،هر چند این بیماری ممکن است تا یکسال به صورت مخفی در یک درخت وجود داشته باشد و شما با فرض سالم بودن درخت از دستگاه برداشت استفاده کرده و بیماری را منتقل کنید بنابراین حتما قسمت تماس گیرنده با درختان را پس از برداشت از هر درخت با سم ضدعفونی کنید.
کنترل موش ها و آویزان کردن وسایل براق به درختان به خصوص درختان آلوده که سبب دور شدن پرندگان از درختان آلوده شود می تواند به جلوگیری از پراکنش بیماری کمک می کند.
هرس را نمی توان انجام نداد اما می توان هرس را در فصل حساس مانند بهار و تابستان که باکتری فعال است انجام نداد، از انجامهرس در این فصول و حتی آخر زمستان که دما بالاتر بوده و بارندگی وجود دارد خود داری کنید، بارندگی می تواند به سرعت سبب انتشار بیماری از طریق زخم هرش شود.
پس از انجام هرس در هر شرایطی سم پاشی با اکسی کلرور مس فراموش نشود و دقت داشته باشید که تمام سرشاخه های هرس شده باید سم پاشی شوند.
با توجه به سیستمیک شدن بیماری در درخت درمان درخت بیمار به سختی انجام می شود و بنابرین عمده ی تمرکز شما برای کنترل این بیماری باید در پیشگیری از ابتلا باشد اما برای درمان درخت بیمار می توانید با تقویت درختان با آبیاری و کود دهی مناسب و همچنین سم پاشی با اکسی کلرور مس به ویژه در زمان فعایت باکتریها یعنی فصول گرم سال پیشرفت بیماری را کند کرده و یا آسیب خسارت آن به باردهی را کاهش دهید.
توصیه می شود درختان با شانکر بسیار عمیق و درختانی که امید به درمان آنها ندارید را حذف کرده و ریسک نگهداری و افزایش توسعه ی بیماری را به جان نخرید.
نکته ی آخر:
در مورد این بیماری بیشتر درختان بالاتر از 6 سال سن و درختان مسن درگیر بیماری می شوند، هیچ میدانید دلیل این امر چیست؟ به دلیل اینکه فشارآوندی در درختان با افزایش سن ممکن است کاهش پیدا کند و این اتفاق در صورتی رخ می دهد که درختان از آبیاری و کود دهی متناسب با سن خود بهره مند نشده باشند، بنابراین برنامه ی کودی و آبیاری درختان گردو را متناسب با سن درختان تنظیم کنید تا درختان به دگیری با این بیماریها حساسیت نشان ندهند.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران