وحشت مواجهه با درصد بالای بادامهای پوک و بی مغز در باغ بادام یک فکر آزار دهنده برای همه باغداران می باشد، پوک شدن میوه های بادام دلایل متنوعی دارد، از تلقیح نشدن در زمان گلدهی گرفته، تا خسارت گرمای بیش از اندازه در زمان تلقیح و تغذیه ی برخی آفات از مغز بادام که همگی می توانند منجر به از بین رفتن مغز بادام شود، در این مقاله به بررسی دلیل پوک شدن میوه بادام در اثر تغذیه ی لارو زنبور مغز خوار بادام، روشهای پیشگیری و کنترل ابتلای درختان به این زنبور صحبت خواهیم کرد پس با ما همراه باشید.
همانطور که از نام این حشره برمی آید این آفت یک زنبور با نام علمی Eurytoma amygdali است یعنی حشره ای با دو بال و مورفولوژی شبیه به دیگر زنبورهای شناخته شده، حشره ی کامل نمی تواند تغذیه ای از گیاه داشته باشد اما لارو آن از مغز بادام تغذیه کرده و عمده خسارت این آفت مربوط به این مرحله از زندگی آفت می باشد، این آفت در تمام مناطق بادام کاری کشور شیوع داشته و در صورت طغیان بیشتر از 90 درصد میوه های بادام پوک می شوند، بنابراین زنبور مغز خوار بادام یکی از مهم ترین آفات بادام در ایران به شمار می رود، در ادامه ویژگیهای ریخت شناسی مراحل مختلف زندگی این آفت را بیان کرده تا بتوانید به خوبی وجود این آفت در باغ خود را تشخیص دهید.
حشره کامل:
رنگ بدن این زنبور سیاه براق است و شکم این زنبور مانند بسیاری انواع دیگر زنبور دوکی شکل و دارای حلقه های پشت سر هم است، این حلقه ها همگی سیاه رنگ هستند به جز حلقه ی آخر شکمی که قهوه ای رنگ می باشد، طول بدن این زنبور کمتر از یک سانتی متر بوده و از نظر طول بدن حشرات ماده و نر از هم متمایز می شوند به این شکل که طول بدن حشرات ماده 6 تا 8 میلیمتر بوده در حالی که حشرات نر ریز تر و ماکزیمم طول بدن یک حشره ی نر به 6 میلیمتر می رسد، بنابراین طبیعتا حشرات ماده راحت تر از حشرات نر دیده می شوند.
لارو:
لاروهای این حشره سی شکل (قوسی شکل) و سفید رنگ بوده و تعداد حلقه های بدن لارو به 13 حلقه می رسد، لارو کوچک و طول بدن لارو چیزی حدود یک سانتیمتر می باشد.
شفیره:
دگردیسی این حشره مانند حشرات دیگر کامل بوده و لارو برای تبدیل شدن به حشره ی کامل شفیره ایجاد می کند، مراحل تبدیل لارو به شفیره تا زمان قبل از ریزش گلبرگهای بادام انجام شده و طی چند مرحله صورت می گیرد،ابتدا لارو بی حرکت شده اما همچنان بدن سفید و نرم دارد، به تدریج رنگ بدن به قهوه ای تغییر پیدا کرده و در نهایت سیاه و سخت می شود.
نام این آفت زنبور مغز خوار بادام است اما بر خلاف نام آن حشره ی بالغ یا زنبور هیچ تغذیه ای از مغز بادام ندارد بلکه این لارو زنبور است که از مغز بادام تغذیه می کند، حشرات کامل زنبور مغز خوار بادام کمی پیش از ریزش گلبرگها در اواسط اردیبهشت ماه ظاهر شده به سرعت جفتگیری کرده و تخم خود را درون میوه های تازه تشکیل شده قرار می دهند، در این زمان پوست میوه نازک و نفوذ پذیر بوده و تخمریز زنبور به راحتی وارد می شود، حشرات کامل در مدت حدود دو هفته زندگی خود می توانند تقریبا 90 درصد میوه های یک باغ را آلوده کنند و خسارت این آفت در شرایط مساعد بسیار زیاد خواهد بود، پس از ظاهر شدن لاروها، این لاروها درون مغز بادام مانده و از مغز بادام تغذیه می کنند،بادامهای آلوده ریخته کف باغ به مدت ده ماه و تمام طول زمستان باقی می مانند و لارو از درون بادام خارج نمی شود، پس از سپری شدن زمستان و در زمان شکوفه دهی درختان در بهار شفیره تشکیل شده و کمی قبل از ریزش گلبرگها حشرات کامل تولید می شوند، این در حالی است که فرصت کافی برای جفت گیری و آلوده سازی مجدد باغ را خواهند داشت.
این آفت در تمامی مناطق بادام کاری کشور چه مناطق گرمسیری و چه مناطق سردسیری وجود داشته و به نهال بادام خسارت می زند، همانطور که گفته شد این آفت می تواند در شرایط طغیانی و مساعد تا 90 درصد محصول بادام را از بین ببرد و از دسته آفات بسیار مهم باغات بادام به شمار می رود، شیوع این آفت در استانهای آذربایجان شرقی و غربی در منطقه ی شمال غرب کشور بسیار زیاد بوده و در دست داشتن اقدامات پیشگیرانه برای شیوع این آفت بسیار اهمیت دارد، میزبان این آفت تنها درختان بادام نیستند و این آفت می تواند روی آلو و زرد آلو نیز ایجاد خسارت کند که البته میزبان ترجیحی این آفت بادام می باشد.
همانطور که در مطالعه ی چرخه ی زیستی آفت به آن اشاره شد دانستید که این آفت 80 درصد زندگی خود را به صورت لارو درون بادامهای آلوده و ریخته کف باغ سپری کرده و در بهار حشرات کامل از این بادامها ظاهر می شوند، بنابراین مهمترین راه انتشار این آفت انتقال میوه های آلوده با وسایل کشاورزی، پرندگان، جوندگان و غیره می باشد، راه دیگر انتقال در زمان ظهور حشرات کامل می باشد که می توانند به باغات سالم منتقل شده و میوه ی این باغات را مورد حمله قرار دهند، اما مهمترین نکته در رابطه با پراکنش زنبورهای بالغ این است که این زنبورها قدت پرواز زیادی نداشته و به وسیله ی جریان باد می توانند مسافت های طولانی را بپیمایند، در صورتی که در اواسط اردیبهشت بادهای موسمی ملایم از سمت مناطق آلوده به سمت مناطق سالم بوزد امکان انتقال آفت به این مناطق به شدت افزایش پیدا می کند.
با توجه به چرخه ی زندگی این آفت یک نسل در سال داشته و بنابراین شناسایی مراحل حساس این آفت در جهت کنترل بسیار با اهمیت می باشد.
روشهای مختلفی برای تشخیص فعالیت این زنبورها در باغ و آلودگی باغ به این آفت وجود دارد، در ادامه به بررسی مهمترین شیوه های تعیین آلودگی می پردازیم:
همیشه عوامل ثابت و بسیار تاثیرگذاری در باغ وجود دارند که به تشدید خسارت یک آفت و یا بیماری خاص دامن می زنند، در مورد آفت زنبور مغزخوار بادام نیز این موضوع صدق می کند، در ادامه به بررسی عوامل تشدید کننده ی خسارت این آفت خواهیم پرداخت.
برای فرآیند پوسیده شدن کود دامی بهتر است کود را خارج از باغ تلنبار کرده و روی آن اوره پاشی انجام دهید و سپس با یک لایه خاک آن را بپوشانید، این کار در فصول گرم انجام می شود تا رطوبت داخل کود و حرارت ناشی از گرمای تابستان بتواند به فرآیند پاستوریزه کردن کود و از بین بردن تخم علفهای هرزف لارو و تخم آفات و بیمارگرهای کمک کند و اوره ی استفاده شده نیز ازت کافی برای فرآیند پوسیده شدن در اختیار کود قرار دهد و پوسیده شدن کود را سرعت دهد،پس از اینکه کود کاملا پوسیده شد می توان این کود را پای درختان بدون هیچ نگرانی استفاده کرد.
اقدامات کنترلی برای کنترل این آفت در باغهای بادام شامل دو دسته اقدامات پیشگیرانه و اقدامات کنترلی خواهد شد.
اقدامات پیشگیرانه برای کنترل آفت زنبور مغز خوار بادام:
این آفت با وجود اینکه یک نسل در سال دارد اما به دلیل میزان بالای تخم گذاری حشرات بالغ می تواند خسارت زیادی به همراه داشته باشد، جالب است بدانید حشرات کامل درون مغز میوه های دو قلو دو تخم می گذارند یعنی می توانند تشخیص دهند این میوه دو مغز دارد و به ازای هر مغز یک تخم درون میوه قرار می دهند، موثر ترین راه کنترل آن نیز رعایت بهداشت زراعی و کنترل شیمیایی حشرات کامل در اوج ظهور آنها می باشد.
مقالات مرتبط
نظرات کاربران