یکی از فاکتورهای موثر بر اثر گذاری سم پاشی باغات میوه زمان صحیح سم پاشی است، زمان صحیح سم پاشی فاکتوری است که در مورد آفات و بیماریهای مختلف، شرایط آب و هوایی و نوع درخت میوه می‌تواند متفاوت باشد، در این مقاله علاوه بر برسی فاکتورهای موثر بر اثرگذاری سم پاشی به بررسی تاثیر تاریخ مناسب سم پاشی در کنترل آفات و بیماریهای درختان میوه خواهیم پرداخت.
همانطور که پیش تر نیز اشاره شد فاکتورهای مختلفی بر اثر گذاری سم پاشی در کنترل آفات و بیماریها موثرند، در این بخش به بررسی این فاکتورها می‌پردازیم.
یکی از مهمترین فاکتورهای موثر در اثر بخشی سم پاشی شناسایی دقیق و صحیح آفت و یا بیماری است که باغ شما با آن درگیر شده است، بسیاری از باغدارانی که مدیریت باغ خود را به صورت سنتی انجام می‌دهند ممکن است کلا یک یا دو نوع سم را برای کنترل آفات و بیماریها بشناسند و در کنترل آفات یک حشره کش و در کنترل بیماریها یک قارچ کش را خریداری کرده و برای تمام آفات آن حشره کش و برای تمام بیماریها آن قارچ کش را مورد استفاده قرار می‌دهند.
در صورتی که بیمارگرها همگی قارچ نیستند، بلکه ممکن است ویروس، باکتری، ویروئید، نماتد و یا فیتوپلاسما باشند، هر کدام از این عوامل بیمارگر سم مربوط به خود و شیوه ی کنترلی خاص خود را دارند و یا در مورد آفات می‌دانیم که ممکن است یک آفت حشره نباشد بلکه کنه بوده و سم حشره کش به هیچ عنوان روی کنه موثر نیست، بنابراین در گام اول برای موثر بودن سم پاشی لازم است بدانید دقیقا با چه عامل آفت و یا بیمارگری سر و کار دارید که دقیقا مطابق با همان اقدام به تهیه ی سم کنید.
در صورتی که تخصصی در رابطه با شناسایی دقیق آفت و یا بیماری ندارید توصیه می‌شود از کارشناسان گیاهپزشک مستقر در کلینیکهای گیاهپزشکی و یا حتی کارشناسان گیاهپزشک مستقر در مراکز فروش نهال و نهالستانها که از آنها نهال خود را خریده اید مشورت بگیرید.
نکته ی دوم در اثر بخش بودن سم این است که پس از تعیین نوع آفت و یا بیماری سیکل زندگی آن را به خوبی مطالعه کرده و با آن آشنایی داشته باشید، این موضوع به شما کمک می‌کند تا بدانید آفت و یا بیماری در کدام مرحله از زندگی خود حساس و آسیب پذیر بوده و شما می‌توانید بر علیه آن سم را استفاده کنید، علاوه بر تعیین زمان حساس مطالعه ی سیکل زندگی آفت و یا بیمارگر به شما کمک می‌کند بدانید آفت و یا بیمارگر در کجا مستقر است.
به عنوان مثال در مورد آفات و یا بیمارگرهایی که به درون گیاه نفوذ کرده اند استفاده از سموم تماسی نمی تواند اثر بخش باشد و برای کنترل بیماریهایی که سیستمیک شده اند نیاز است که سم سیستمیک مورد استفاده قرار گیرد.
فاکتور دیگری که به وضوح بر اثر گذاری سم روی آفت و یا بیماری موثر است برند و کیفیت سم مورد استفاده است، سمومی که کیفیت پایین و ناخالصی بالایی دارند اثر گذاری کم و گیاهسوزی بالایی ایجاد می‌کنند و بنابراین تاثیر گذای مطلوبی نیز نخواهد داشت، سعی کنید در زمان خرید و انتخاب سم اینکار را با آگاهی کامل نسبت به برندهای مختلف سم انجام داده و سلامت باغ خود را با استفاده از سموم بی کیفیت و بسیار مضر برای محیط زیست به خطر نیاندازید.
نحوه ی استفاده از سم نیز به نوع آفت، بیماری و محل استقرار آن بر می‌گردد، به عنوان مثال در مورد آفاتی که زیر برگ مستقر هستند باید در زمان سم پاشی سر لانس سم پاش زیر برگ قرار بگیرد تا سم به طور مستقیم با بدن آفت تماس پیدا کند، در مورد آفات و یا بیماریهایی که در خاک مستقر هستند باید سم به صورت مخلوط در آب آبیاری مورد استفاده قرار بگیرد، بنابراین با شناسایی دقیق آفت و نحوه ی زندگی آن باید محل دقیق استقرار آن را شناسایی کرده و سم را در محل مناسب استفاده کرد.
زمان استفاده از سم بحث پیچیده ای است که باید با جزئیات مورد بررسی قرار بگیرد در ادامه ی مطلب به بررسی جنبه های مختلف تاثیر زمان سم پاشی بر اثر گذاری آن و همینطور تعیین تاریخ دقیق سم پاشی با توجه به نوع آفت خواهیم پرداخت.
در نظر بگیرید آفتی که تنها در یک دوره ی کوتاه از زندگی خود در بیرون از اندامهای مختلف درخت در دسترس بوده و پس از سپری شدن آن دوره به درون بافت گیاه نفوذ کرده و از آن به بعد از دسترس خارج می‌شود، در صورتی که شما بدانید این آفت وجود دارد اما زمان طلایی سم پاشی را از دست داده باشید سم پاشی دیگر موثر نخواهد بود، مثالهایی از این دست در میان آفات فراوانند در ادامه برخی از آفات مهم که تاریخ سم پاشی بر اثر گذاری آن روی آفت موثر است را یاد آور می‌شویم:
این آفت که دامنه ی میزبانی وسیع روی گونه های درختی متعلق به خانواده ی گلسرخیان دارد تنها در زمان سن اول لاروی در کنار جوانه ی راسی و بیرون از شاخه حضور دارد، پس آن به سرعت وارد بافت سرشاخه شده و از دسترس خارج می‌شود، سم پاشی درختان تنها در همان دوره ی کوتاه تخم و سن اول لاروی موثر بوده و پس از ظاهر شدن علائم سرخشکیدگی در شاخه سم پاشی عملا موثر نخواهد بود.
برای تعیین تاریخ سم پاشی باید بدانید که با توجه به شرایط اقلیمی منطقه ی شما اوج خروج حشرات کامل از سرشاخه های آلوده ی سال قبل چه زمانی است، برای تعیین این تاریخ می‌توان از تله های فرمونی و یا نوری استفاده کرد پس از پیدا کردن تاریخ پیک پرواز نهایتا دو هفته برای سم پاشی فرصت دارید تا از ورود درصد بالایی از لاروهای تولید شده به سرشاخه ی درختان خود جلوگیری کنید.
یکی دیگر از آفاتی که تنها در دوره ی کوتاهی پس از ظهور حشره ی کامل در دسترس بوده قابل کنترل است کرم سیب است، اما زمانی که سیبها علائم کرم خوردگی نشان دادند به این معنا است که لارو درون میوه ی سیب در حال فعالیت بوده و سم پاشی میوه های کرم خورده تاثیری ندارد.
در مورد تعیین تاریخ دقیق سم پاشی علیه کرم سیب نیز باید از تله ی فرمونی برای تعیین پیک پرواز پروانه ها استفاده کنید و پس از تعیین تاریخ پیک پرواز به سرعت اقدام به کنترل شیمیایی علیه این آفت کنید.
سپر داران آفات مکنده ای هستند که تنها در دوره ی کوتاهی از زندگی خود در اوایل بهار بدون سپر بوده و زمانی که سپر تولید کنند نسبت به آفت کشها مقاوم می‌شوند، تعیین تاریخ سم پاشی علیه سپر دار واوی نیز با توجه به شرایط آب و هوای منطقه ی خود و مطالعه ی دقیق سیکل زندگی آن در منطقه ی خود تاریخ بدون سپر بودن آفت را تعیین کرده و اقدام به سمپاشی کنید.
مگس میوه ی مدیترانه آفتی با دامنه ی میزبانی بسیار وسیع است که بر روی اکثر درختان میوه ایجاد خسارت می‌کند، این آفت در مناطق گرمسیر بیشتر روی انجیر و انار و در مناطق سردسیر روی درختان میوه ی سردسیری فعایت می‌کند و خسارت خود را با تغذیه ی لارو از گوشت میوه به طور مستقیم بر عملکرد درختان میوه ایجاد می‌کند، این آفت نیز پس از زمستان گذرانی و ظهور حشرات بالغ در بهار جفتگیری کرده و میوه ها را در زمان فندقی شدن مورد حمله قرار می‌دهد، لارو آفت پس از ورود به میوه از دسترس خارج شده قادر به کنترل لارو نخواهید بود.
کنترل این آفت باید بر مبنای آب و هوا و اقلیم هر منطقه و در زمان پیک پرواز حشرات کامل انجام شود، در این زمان است که سم پاشی یا استفاده از طعمه ی مسموم می‌تواند منجر به کنترل حشرات کامل و در نهایت مانع از تخم ریزی آنها شود، اما مساله ای که در مورد تاریخ سم پاشی در مورد این آفت مطرح می‌شود این است که زمان پیک پرواز در هر منطقه با توجه به شرایط آب و هوای آن منطقه متفاوت بوده و در ایران معمولا تعیین تاریخ پیک پرواز در بسیاری از مناطق بحرانی این آفت را سازمان حفظ نباتات استان تشخیص داده و به اطلاع کشاورزان و باغداران می‌رساند.
این آفت که بیشتر در مناطق سردسیر ایجاد خسارت کرده و به واسطه ی دامنه ی میزبانی وسیعی که دارد روی اغلب درختان میوه در مناطق سردسیر مستقر می‌شود، از جمله آفاتی است که تعیین تاریخ سم پاشی در کنترل آن بسیار تاثیر دارد، این آفت در بیشتر مناطق در خرداد ماه ظاهر شده و روی ریشه ی درختان ضعیف تخم گذاری می‌کند، زمان طلایی کنترل این آفت قبل از جفت گیری و تخم گذاری آنها است و پس از تخمگذاری لارو آفت به مدت سه سال در زیر خاک بوده وکنترل آن دشوار می‌شود.
جهت تعیین پیک پرواز و کنترل حشرات کامل آفت می‌توانید از تله های نوری استفاده کرده و یا حتی با استفاده از تله های فرمونی و نوری به طور کامل آفت را در باغ شکار کنید، تله های فرمونی با شکار نرها و ایجاد اختلال در تخم گذاری منجر به کنترل آفت می‌شوند.
در بین بیمارگرها نیز عوامل ایجاد کننده ی بیماری هستند که برای سمپاشی و کنترل آنها زمان بندی بسیار اهمیت دارد در ادامه به برخی از مهمترین این بیمارگرها در درختان میوه اشار خواهیم کرد:
بیماری سرطان طوقه و یا گال باکتریایی که به وسیله ی یکباکتری به نام اگروباکتریوم ایجاد می‌شود در خاک برای سالیان زیاد حضور داشته و در صورتی که میزبان حساس و زخمی در خاک کاشته شود به آن جذب شده و وارد سیستم سلولهای درخت می‌شود، پس از ورود به درخت با تغییر در ژنتیک سلول میزبان آن را وادار به تقسیم سلولی مفرط کرده و به اصطلاح سرطان ایجاد می‌کند.
در مورد این بیماری باید بدانید که زمانی که علائم گال روی تنه و طوقه شاهده شد دیگر زمان کنترل سپری شده و درخت بیمار به دلیل تغییر زنتیکی که پیدا کرده است به هیچ عنوان درمان نمی شود، در واقع زمان طلایی در سم پاشی علیه این بیماری پیش از کاشت درخت در زمین است، چرا که آسیب به ریشه و طوقه به هر حال ممکن است در حین کاشت پیش بیاید و در صورت وجود باکتری در خاک آلوده شدن درخت حتمی خواهد بود.
در مناطقی که شیوع این بیماری گزارش شده است باید پیش از احداث باغ و در صورت مثبت بودن آزمون بیماری از خاکزمین مورد نظر سم پاشی و یا آفتابدهی به خاک برای از بین بردن باکتری صورت پذیرد در غیر این صورت پس از کاشت احتمال آلوده شدن برگشت ناپذیر هر یک از نهال ها وجود خواهد داشت.
شانکر درختان میوه که با علائم متفاوت و مشابه روی بسیاری از انواع درختان میوه ایجاد بیماری می‌کند نیز به واسطه ی قارچ و یا باکتری عامل بیماری شانکر ایجاد می‌شود، عامل بیماری چه قارچ باشد و چه باکتری در برگ و میوه های آلوده کف باغ و یا در زخم درختان آلوده زمستان را سپری می‌کند و در بهار با مساعد شن شرایط دمایی و با کمک بارندگی روی درختان سالم منتقل شده و ایجاد بیماری می‌کند.
دو نکته در مورد زمان سم پاشی برای کنترل بیماری شانکر در درختان میوه وجود دارد، یکی تاثیر و کمک بارندگی به انتشار بیماری و دیگری ایجاد زخم روی شاخه های درختان، با توجه به این دو نکته ی مهم می‌تواند تاریخ سم پاشی را در منطقه ی خود تعیین کنید، به این صورت که درختان پس از هرس در منطقه ی آلوده نیاز به سم پاشی دارند و در ثانی پس از هر بارندگی در باغی که یک یا چند درخت آلوده وجود دارد باید حتما سمپاشی صورت بگیرد.
در نهایت با توجه به زمان ورود بیمارگر که در اوایل بهار و پیش از باز شدن جوانه ها است سم پاشی در این زمان نیز در کنترل بیماری بسیار موثر خواهد بود، در صورت بروز بارندگی و با توجه به شدت آلودگی تکرار سم پاشی نیز ضروری خواهد بود.
لکه غربالی درختان میوه هسته دار به وسیله ی قارچ بیمارگری رخ می‌دهد که دامنه ی میزبانی وسیعی دارد، این بیمارگر در زمستان لابه لای شاخ و برگهای ریخته و آلوده زمستان گذرانی کرده و مانند شانکر درختان میوه در اوایل بهار و با کمک آب باران به درختان سالم و از محل زخم به ویژه زخم هرس وارد می‌شود.
تعیین زمان خروج اسپورها و پخش شدن آن در هوا و ایجاد آلودگی اولیه در اول فصل به ما کمک می‌کند تا تاریخ اولین و مهمترین دور سم پاشی که با هدف کنترل مایه ی اولیه ی قارچ بیمارگر انجام می‌شود را پیدا کنیم، در صورتی که بتوانید در زمان درست سم پاشی اول فصل را انجام دهید آلودگی در طول فصل بسیار کاهش پیدا می‌کند و در زمان گرمای تابستان هم که انتقالی صورت نمی گیرد، اما اگر این زمان طلایی را از دست بدهید آلودگی به قارچ عامل لکه غربالی می‌تواند به صورت یک اپیدمی جدی در باغ در بیاید.
در اینجا ذکر این نکته بسیار اهمیت دارد که در سراسر دنیا مصرف سموم رو به کاهش است چرا که مردم به اهمیت تغذیه ی سالم پی برده اند و در بسیاری از کشورها مردم حاضر به خرید میوه های سم خورده نیستند بنابراین استفاده از روشهای به زراعی جایگزین استفاده از سموم شده است.
روشهای به زرعی برای کنترل آفات و بیماریها شامل اقدامات زیر است.
این مرحله اولین گام در عملیات به زراعی با هدف کنترل آفات و بیماریها است، در صورتی که باغ خود را با خرید نهال در ارقام مقاوم احداث کنید نیازی به سم پاشی در بسیاری از موارد وجود نخواهد داشت که بخواهید نگران تاریخ سم پاشی باشید، برای این منظور می‌توانید به مراکز فروش نهال معتبر که اقدام به تولید نهال میوه در ارقام مقاوم می‌کنند مراجعه کرده و نهال مقاوم تهیه کنید، در نظر داشته باشید که قیمت نهال در ارقام مقاوم ممکن است کمی بالاتر از ارقام حساس باشد و این موضوع نباید شما را از توجه به اهیمت تاثیر رقم مقاوم در کنترل آفات و بیماریها باز بدارد.
از بین بردن برگ و میوه های آلوده ریخته کف باغ و یا هرس سرشاخه های آلوده به آفت و بیماری با کاهش در میزان اینوکولوم اولیه ی بیماری می‌تواند منجر به کنترل بیماری شده و دیگر نیازی به سم پاشی نباشد.
در بسیاری از موارد آفات و بیماریها درختانی را که تحت تاثیر تنش تغذیه ای و یا آبی قرار دارند مورد حمله قرار می‌دهند، بنابراین با داشتن برنامه ی کودی و آبیاری منظم و اصولی درختان خود را تقویت کنید تا از گزند حمله ی آفات و بیماریها مصون بمانند.
در برخی موارد آفات و بیماریهایی هستند که برای سم پاشی آنها تاریخ دقیقی مد نظر نبوده و با مشاهده ی شیوع آفت می‌توان در هر زمان اقدام به سمپاشی کرد، به عنوان مثال آفاتی مانند پسیل، شته و یا کنه ها مانند کنه تارعنکبوتی را باید به طور مداوم تحت نظر داشته باشید و در صورتی که حتی با وجود اقدامات به زراعی آفت کنترل نشد و خسارت آنها از آستانه ی تحمل زیان اقتصادی عبور کرد باید اقدام به سم پاشی کنید.
بیماریهایی مانند گموز و بیماریهای نماتدی نیز از این برنامه ی کنترل پیروی خواهند کرد، بنابراین این دسته آفات و بیماریها بیش از هر چیز به پایش منظم در طول سال نیاز دارند تا پیش آگاهی و تعیین تاریخ دقیق سمپاشی، لازم به ذکر است که در مورد زمان سمپاشی علاوه بر تاریخ سمپاشی باید به زمان مناسب در طول روز برای سم پاشی نیز توجه داشت.
با توجه به حلالهایی که در سموم استفاده می‌شود که در زمان گرمای روز می‌تواند منجر به گیاهسوزی شود بهتر است سمپاشی را در هنگام غروب و یا پیش از طلوع آفتاب انجام دهید.
کلام آخر:
دانستیدکه تعیین زمان صحیح سم پاشی مقوله ی پیچیده ای است که بیش از هر چیز به شناسایی دقیق آفت و یا بیماری بستگی دارد، تنها با شناخت دقیق آفت و یا بیماری است که می‌توانید نوع سم و زمانم صحیح استفاده از سم را به درستی تعیین کنید و از خسارت آنها بکاهید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران