فسفر یکی از سه عنصر پرمصرف در گیاهان و درختان میوه است که میزان نیاز به این عنصر در کشاورزی به ویژه در درختان میوه بسیار بالاتر هم خواهد بود، در این مقاله علاوه بر تشریح عملکرد این عنصر در گیاهان و اهمیت استفاده از آن به شما می آموزیم که این عنصر را در قالب چه ترکیباتی کودی، به چه صورت و در چه زمانی می توانید مورد استفاده قرار دهید.
برای پی بردن به اهمیت استفاده از کود فسفره بهتر است مروری بر عملکرد این عنصر در گیاه داشته باشیم، نقش فسفر در گیاهان و درختان میوه از قرار زیر است:
یکی از مهمترین واکنشهای زیستی تمام موجودات زنده و البته گیاهان تنفس است، این عنصر در فرآیند تنفس گیاهان دخیل است و از این رو تامین آن اهمیت زیادی دارد.
گیاهان موجوداتی تولید کننده بوده و انرژی و غذای مورد نیاز خود را خود می سازند که به فرایند ساخته شدن غذا در گیاهان فتوسنتز گفته می وشد، وجود عنصر فسفر برای تکمیل فرآیند فتوسنتز بسیار ضروری است.
انتقال انرژی در گیاهان به صورت آدنوزین تری فسفات و آدنوزین دی فسفا انجام می شود و در ساختمان این دو ترکیب فسفر تقش تعیین کننده دارد، در واقع انرژی در گیاه در قالب یک فسفات به آدنوزین می چسبد و در فرآیند انتقال انرژی فسفات آزاد می شود، آدنوزین تری فسفات به آدنوزین دی فسفات و آدنوزین مونو فسفات تبدیل می شود.
فسفر در ساختمان ترکیباتی مانند فسفو لیپیدها، اسیدهای نوکلئیک و یا همان ژنوم گیاه و آنزیمهای و کوآنزیمها نقش دارد، این ترکیبات همگی ترکیبات حیاتی گیاه هستند که فسفر بخشی از ساختمان آنها را شکل داده است از این رو وجود فسفر در این مورد نیز برای گیاهان بسیار ضروری است.
می دانید که جوانه های راسی رشد رویشی را تامین می کنند و همینطور نوک ریشه های جوان سبب رشد و گسترش ریشه ها می شوند، در این مناطق وجود و فعالیت فسفر نقش تعیین کننده ای در فعالیت مریستمهای انتهایی در شاخه و ریشه دارد و عدم وجود و یا کافی نبودن این عنصر در این مناطق مانع از رشد رویشی کافی خواهد شد، در واقع علاوه بر عنصر ازت که همگی آن را برای رشد رویشی می شناسیم عنصر فسفر نیز به نوعی در رشد رویشی گیاهان و درختان میوه دخیل خواهد بود.
بقای درختان و گیاهان به واسطه ی گلدهی و تولید بذر و میوه است که امکان پذیر می شود و البته در مورد درختان میوه که هدف باغدار از خرید نهال و کاشت آن تولید حداکثری میوه و افزایش سود آوری و عملکرد باغ است، واضح بگوئیم کمبود فسفر در باغ نمی تواند منجر به افزایش عملکرد درختان باغ شود و از این رو تامین عنصر فسفر به ویژه در باغات میوه می تواند منجر به افزایش عملکرد و تولید در واحد هکتار شود و عدم تامین آن در واقع هدر رفت منابع مالی در باغ محسوب می شود.
با توجه به نقش حیاتی که عنصر فسفر در زندگی درختان و گیاهان بازی می کند بنابراین در اینجا این سوال مطرح می شود که چگونه می توان فهمید که گیاه و یا درخت میوه ما به این عنصر نیاز دارد و یا اینکه میزان نیاز به این عنصر چقدر است؟ این دو پرسش بسیار مهم و اساسی است و پاسخ به این دو سوال می تاند به نوعی تعیین کننده ی موفقیت در باغداری باشد، در ادامه دو روش برای تعیین میزان نیاز درختان و گیاهان به این عنصر را به شما آموزش می دهیم.
قطعا با توجه به نقشی که این عنصر در سلامت و رشد گیاهان دارد کمبود آن می تواند نشانه های ظاهری خاصی در گیاه ایجاد کند که باغداران و یا کشاورزان می توانند با تکیه بر علائم نشان داده شده متوجه کمبود فسفر در گیاه خود شوند.
در درجه ی اول باید بدانید که عنصر فسفر یک عنصر متحرک بوده و بنابراین در صورتی که کمبود منابع فسفر در خاک وجود داشته باشد این عنصر از برگهای مسن به برگهای جوان و جوانه ی راسی که رشد رویشی را تامین می کند می رسد، در واقع برگها و بافتهای پیر خود را برای رشد رویشی و برگهای جوان فدا می کنند، این باعث می شود که در مراحل اولیه ی کمبود علائم تنها در برگهای پیر بروز پیدا کند.
اما با ادامه دار شدن کمبود و عدم توجه باغدار به رفع کمبود به مرور شاهد بروز علائم در برگهای جوان و البته جوانه های راسی نیز هستید، علائم معمولا به صورت تغییر رنگ در برگهای پیر مشاهده می شود به طوری که برگهای پیر از سبز به ارغوانی تغییر رنگ خواهند داد.
تشانه ی دوم کمبود فسفر کاهش رشد رویشی با نقشی است که این عنصر در جوانه ی راسی و تقسیم سلولی دارد، بنابراین به نوعی می توان گفت کوتوله ماندن و یا کوتوله شدن علامت دیگر کمبود این عنصر خواهد بود.
نشانه ی بعدی که برای باغدران بسیار اهمیت دارد و ایشان را متوجه خود می کند کاهش شدید در میزان گلدهی و میوه دهی خواهد بود، این موضوع برای باغدران بسیار اهمیت داشته و در زمانی که با کاهش عملکرد باغ خود مواجه می شوند معمولا به دنبال دلیل و راهکار آن می گردند.
نشانه ی مهم دیگر کمبود فسفر در درختان ریزش زود هنگام برگها در پاییز است، در واقع خزان زود رس از نشانه های مهم کمبود فسفر در درختان میوه خواهد بود.
درست است که با توجه به علائم می توانید پی به کمبود فسفر ببرید اما تشخیص کمبود فسفر با توجه به علائم معایبی را به دنبال داردف در ادامه برخی از معایب توجه به علائم برای تشخیص کمبود عنصر فسفر را ذکر خواهیم کرد.
معایب تشخیص کمبود فسفر با توجه به علائم:
ممکن است درخت میوه و یا گیاه زراعی علاوه بر کمبود فسفر درگیر کمبود عناصر دیگر هم باشد و تداخل علائم اجعزه ی واضح بودن علائم را نداهد، به عنوان مثال در شرایطی که درخت به طور همزمان درگیر کمبود پتاسیم بوده و دچار سوختگی حاشیه ی برگ های پیر است بنفش شدن برگ به واسطه ی سوختگی محود می شود.
یا اینکه کاهش رشد و باردهی و گلدهی در اثر کمبود عناصر دیگر نیز ممکن است ایجاد شود و حتی ممکن است درخت به طور همزمان درگیرکمبود چند عنصر باشد و شما نمی تونید نوع و میزان نیاز به هر عنصر را با توجه به علائم به خوبی تشخیص دهید.
تغییر رنگ برگ به سمت بنفش واضح ترین علائم کمبود فسفر است اما جالب است بدانید این واکنش در گیاهان مختلف متفاوت بوده و گیاهان و درختانی هستند که این علائم را نشان نداده و علائم تنها به صورت زرد شدن برگهای پیر بروز پیدا کند که با کمبود عناصر پر مصرف دیگر مانند ازت اشتباه گرفته می شود.
در باغداری و کشاورزی تشخیص به موقع نیاز درختان بسیار اهمیت دارد چرا که زمانی که علائم بروز پیدا می کنند دیگر برای جبران خسارت بسیار دیر شده و شاید شما نیاز درخت را هم تامین کنید ولی قطعا کاهش باردهی در آن سال خسارت خود را از قبل به شما وارد کرده است، بنابراین علائم زمانی ظاهر می شوند که کمبود عنصر خسارت خود را وارد کرده است.
گاهی اوقات ممکن است درخت کمبود علائم را نشان دهد و شما کود مورد نیاز را استفاده کنید اما علائم همچنان برقرار باشد، این در واقع ممکن است به واسطه ی اسیدیته ی ناصحیح خاک رخ داده و یا به دلیل بافت بسیار سبک خاک به سرعت شسته می شود و در واقع کمبود به صورت کاذب است، بهترین و بالاترین میزان جذب عنصر فسفر در خاک با اسیدیته 6 تا 6.5 رخ می دهد و در اسیدیته ی کمتر و با بیشتر میزان جذب کاهش پیدا می کند، در این شرایط تکیه بر علائم نمی تواند به شما راهکار درست در تامین عنصر ارائه کند.
زمانی که به نهالستان مراجعه می کنید معمولا کارشناسان مشاور فروش نهال از شما نتیجه ی آزمایش تجزیه ی خاک را می خواهند، ایشان با توجه به نتیجه ی آزمایش تجزیه ی خاک می توانند به شما بگویند که نهال مورد نظر شما در زمان کاشت به چه عناصر غذایی نیاز دارد و چه نوع کود با چه ترکیبی را باید به چاله در زمان کاشت اضافه کنید.
معمولا با توجه به بافت خاک اغلب مناطق کشور استفاده از کود دامی پوسیده که درصد بالایی هم فسفر دارد به باغداران در زمان پر کردن چاله توصیه می شود.
تا اینجای کار مشکلی وجود ندارد اما مطلب حائز اهمیت این است که نهال عناصر غذایی را از خاک و از کود استفاده شده دریافت کرده و استفاده می کند و بنابراین منابع موجود کاهش پیدا می کند و از طرفی سال به سال با افزایش رشد درخت و شروع باردهی و البته افزایش سالیانه ی باردهی تا زمان رسیدن به سن بلوغ نیاز درخت به عناصر غذایی مانند فسفر افزایش پیدا می کند.
با توجه به این نکات بسیار مهم به باغداران توصیه می شود که پس از کاشت نهال در باغات تجاری و وسیع آزمایش تجزیه ی خاک و برگ را به صورت همزمان و به طور سالیانه انجام دهند تا چنانچه کمبود کاذب عنصر هم وجود داشت بتوانندآنرا تشخیص دهند و به جای استفاده از کود از اصلاح کننده ی خاک استفاده کنند.
در این بخش منابع تامین عنصر فسفر برای گیاهان و درختان میوه را ذکر می کنیم تا بدانید برای تامین عنصر فسفر از چه منابعی باید بهره بگیرید.
عنصر فسفر به صورت طبیعی در خاک وجود دارد اما ممکن است برخی اوقات به دلیل وجود عناصری مانند آهن و آلومینیوم از دسترس گیاه خارج شود و یا اینکه در کشاورزی های پیاپی و تامین نکردن عنصر و یا در مورد باغات میوه با افزایش سن درخت منابع طبیعی موجود در خاک دیگر پاسخگوی نیاز درختان و گیاهان زراعی نباشد و باید این عنصر را از منابع خارجی مانند کودها تامین کنید.
توجه داشه باشید که آبیاری غرقابی سبب شسته شدن این عنصر در خاک شده و هوا زدگی خاک و شرایط آب و هوایی نیز بر میزان از دست رفتن این عنصر در خاک موثر هستند.
کود دامی چنانچه به صورت پوسیده مورد استفاده قرار گیرد می تواند منبع خوبی برای تامین عنصر فسفر باشد، به هر حال کود دامی از موجودات زنده تولید شده که فسفر در بدن همه ی موجودات زنده نقش مهمی ایفا می کند و در بدن همه موجودات وجود دارد.
در نظر داشته باشید که کود دامی بای حتما به صورت کاملا پوسیده وارد زمین شود در غیر این صورت مدت زمان زیادی را برای پوسیده شدن و سپس آزاد کردن فسفر نیاز خواهد داشت که این اتلاف زمان هم می تواند منجر به تامین دیر هنگام عنصر شود.
کود دامی پوسیده را علاوه بر استفاده در زمان کاشت می توانید به صورت سالیانه یا یک سال در میان به صورت چالکود در حاشیه ی سایه انداز درختان و در ترکیب با کودهای شیمیایی دیگر در صورت نیاز و البته در فصل زمستان مورد استفاده قرار دهید، توجه داشته باشید که عمق و تعداد چاله ها بسته به سن درخت متفاوت خواهد بود.
با توجه به اهمیت این عنصر در رشد درختان میوه این عنصر را به صورت ترکیب با عناصر پر مصرف دیگر مانند ازت و پتاسیم در آورده اند و درصد هر عنصر را بالا و یا پایین برده اند تا هر کشاورز بتواند بسته به نیاز خود به هر عنصر ترکیب مناسب را خریداری کند، به عنوان مثال ترکیب N/P/K با نسبت 10/52/10 ترکیبی است که به عنوان کود فسفر بالا شناخته می شود و در باغاتی که نیاز زیادی به این عنصر وجود دارد این کود هم می تواند نیاز به این عنصر و هم نیاز به عناصر دیگر پر مصرف را می تواند مرتفع کند.
دانستید که استفاده از عنصر فسفر در کشاورزی و باغداری اهمیت زیادی دارد و همچنین تکیه بر علائم برای تعیین کمبود و البته میزان نیاز به این عنصر راه درستی نیست بنابراین بهتر است به صورت سالیانه آزمایش خاک و برگ تهیه کرده و نیاز درختان و گیاهان خود را به عناصر غذایی به درستی تشخیص دهید و در نهایت با استفاده ی درست از منابع موجود بیشترین بهره برداری را از کشاورزی و باغداری خود داشته باشید، در نهایت برای دریافت مشاوره و همچنین قیمت نهال در زمینه ی احداث باغ و مشاوره های تغذیه ای می توانید از طریق شماره تماسهای اعلام شده با ما در تماس باشید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران