یکی از عناصر ضروری و پر مصرف در گیاهان عنصر نیتروژن و یا به اصطلاح ازت است، ازت که عنصر اصلی تشکیل دهنده ی ماده ی آلی در موجودات زنده از جمله گیاهان اس در چرخه ی طبیعت و در خاک وجود داشته و میتواند در دسترس گیاهان قرار گیرد اما در بسیاری از موارد استفادهی نادرست از منابع خاکی و همچنین شیوههای نادرست آبیاری سبب از دسترس خارج شدن این عنصر شده است، در این مقاله علاوه بر ذکر اهمیت عنصر نیتروژن در گیاهان به شما میآموزیم که این عنصر را از طریق چه منابعی میتوانید برای درختان میوه ی خود تامین کنید.
همانطور که پیش تر نیز بیان شد عنصر نیتروزن عنصر اصلی در تشکیل ماده ی آلی بوده و از آنجایی که گیاهان نیز پیکره ای آلی دارند به این عنصر بسیار زیاد نیاز دارند، این عنصر در گیاهان در انجام فتوسنتز و در تولید مواد آلی غذایی و در واقع در تامین انرژی گیاه وجود داشته و بنابراین عنصر اصلی در تامین رشد و نمو درختان میوه است.
نیتروژن به فرم نیترات در آب حل شده و جذب ریشه ی گیاهان میشود، در خاکهای با بافت شنی تر و سبک تر این عنصر به راحتی در سیستم آبیاری سطحی شسته شده و از دسترس خارج میشود و بنابراین کمبود نیتروژن به ویزه در باغاتی که بافت خاک سبک تر دارند بیشتر مشاهده میشود.
عنصر نیتروزن در تمام پسماندهای موجودات زنده از قبیل پرندگان، حیوانات و گیاهان وجود داشته و از این منابع قابل تامین است، اما در برخی از موارد باغداران نیاز به تامین فوری این عنصر داشته و زمان کافی برای تامین آن از طریق کودهای دامی و کود سبز ندارند، در این بخش تک تک این موارد را برای تامین عنصر نیتروژن مورد نیاز شما مورد بررسی قرار خواهیم داد.
کودهای دامی و انواع کمپوستها دارای عنصر ازت به وفور هستند اما در مورد این کودها باید بدانید که نحوه ی تولید و البته زمان آزاد سازی عنصر نیتروژن متفاوت خواهد بود، از آنجایی که این کودها به صورت طبیعی و از مدفوع حیوانات و پرندگان و از بقایای گیاهی ایجاد میشوند میتوانند حاوی میکروارگانیسمهای بیمارگر گیاهی، مراحل مختلف زندگی آفات و یا بذر علفهای هرز باشند.
برای اینکه این موارد از این نوع کودها و کمپوستها حذف شود کود دامی وکمپوست باید تحت شرایط خاصی فرآوری شده باشد، این کار را خود شما در باغ خود در صورت آگاه بودن به شرایط تهیه ی کود دامی کاملا پوسیده یا کمپوست حاوی برگ و میوههای باقی مانده در باغ میتوانید انجام دهید و یا در صورت عدم داشتن دانش کافی میتوانید از محصولات آماده از شرکتهای معتبر استفاده کنید.
علاوه بر کاملا پوسیده بودن، زمان استفاده در مورد این کودها نیز اهمیت بسیار زیادی دارد، از این کودها معمولا به صورت چالکود در حاشیه ی سایه انداز درختان و در فصل زمستان استفاده شده و این نوع کود عنصر ازت خود را به تدریج و در طول فصل آزاد کرده و در اختیار ریشه ی درختان قرار میدهد، بنابراین این کودها برای تامین تدریجی و طولانی مدت عنصر ازت مناسب هستند.
پس از خرید نهال و در زمان کاشت نهال نیز میتوانید از این نوع کود در ترکیب با سایر عناصر غذایی مهم و مورد نیاز نهال در لایه ی آخر هنگام پر کردن چاله نیز استفاده کنید و اطمینان داشته باشید که نهال تازه کاشته ی شما میتواند انرژی لازم را از این نوع کود دهی به دست بیاورد.
بیشتر بخوانید: کوددهی برای رشد سریغ ریشه
علاوه بر کودهای دامی و کمپوستها که مقادیر بسیار زیادی عنصر نیتروژن دارند کودهای شیمایی نیز هستند که توسط کارخانجات تولید کود تولید شده و برای تامین فوری عنصر نیتروژن در دسترس باغداران قرار میگیرند.
این ترکیب یکی از معروفترین و پر مصرفترین انواع کود شیمایی حاوی عنصر نیتروزن است که به آن کود سه گانه نیز گفته میشود اما در بین باغداران با درصد عناصر تشکیل دهنده ی آن نیز شناخته میشود، به عنوان مثال تحت عنوان کود سه بیست شناخته میشود، به این معنا که نسبت هر سه عنصر در این ترکیب یکسان است.
اما در مواردی که باغداران به یکی از این عناصر کمتر و به یکی دیگر بیشتر احتیاج داشته باشند این عنصر با درصدهای دیگری نیز در بازار موجود بوده و باغداران میتوانند ترکیب را با درصد مورد نیاز خود تهیه کنند.
این ترکیب را میتوانید در آب آبیاری مورد استفاده قرار دهید و تاثیر آنخیلی زود نمایان خواهد شد و در واقع جذب و جوابدهی آن زمان بر نخواهد بود.
یکی از انواع کودهای شیمیایی ارزان، در دسترس و با درصد بالای ازت اوره است، اوره علاوه بر دارا بودن درصد بالای نیتروژن بسیار سریع جذب بوده و علاوه بر ارزان بودن استفاده از آن نیز راحت است، در استفاده از اوره به سبب ارزان بودن نباید زیاده روی کرد چرا که میتواند سبب بر هم زدن اسیدیته ی خاک شده و جذب عناصر دیگر را دچار اختلال کند.
برای استفاده از اوره باید سن درخت و فصل را در نظر بگیرید و بهترین زمان و مناسبترین مقدار را بر اساس میزان نیاز درختان خود تنظیم کنید، از این کود همچنین در زمان کاشت نهال میتوان در ترکیب با کود دامی استفاده کرد اما برای استفاده از ان باید با کارشناسان فروش نهال مشورت کرده و در صورت نیاز به مقدار مناسب آن را استفاده کنید.
به عنوان مثال طبق دستورالعمل سازمان تحقیقات گیاهپزشکی کشور میزان استفاده از کود اوره برای هر درخت بالغ مرکبات 1300 گرم است که باید در سه نوبت 650 گرم در نیمه ی اول فروردین ماه، 400 گرم در نیمه ی دوم فرودین ماه و 250 گرم نیز باید در نیمه ی دوم اردیبهشت ماه مورد استفاده قرار بگیرد.
برای درختان مرکبات از این کود میتوان همراه با سم پاشی زمستانه به میزان یک کیلوگرم در صد لیتر آب و در تابستان نیز همراه با سم پاشی به میزان نیم کیلو گرم در صد لیتر آب مورد استفاده قرار داد، این برنامه ی کود دهی با اندکی تغییر در میزان مصرف برای درختان مختلف قابل اجرا است و شما باید با توجه به نوع درخت و میزان نیاز درختان خود برنامه ی درست اوره پاشی را تدوین کنید.
برندهای مختلف کود اقدام به تولید انواع مختلف کود مایع نیتروژن در با درصدهای بالای نیتروژن کردهاند که باغداران در صورت نیاز فوری به تامین ازت میتوانند از این کودها به صورت محلول پاشی در هر زمان از فصل رویش استفاده کرده و نیاز درختان خود را تامین نمایند.
میزان مصرف کودهای نیتروژن دار به تناسب میزان نیاز درختان شما به این عنصر و درصد ازت موجود در کود انتخابی شما بستگی دارد، در صورتی که از کود دامی که خود تهیه کرده باشید استفاده نید درصد ازت آن را نمی دانید و تامین این عنصر با این نوع کود میتواند کمی چالش بر انگیز باشد.
برای مصرف آگاهانه ی کود نیتروژن دار میتوانید از آزمایش تجزیه ی خاک، برگ و همچنین تجزیه ی کود دامی استفاده کنید و با داشتن اطلاات کامل در رابطه با میزان نیاز درختان خود به عنصر نیتروژن نوع کود و میزان مورد نیاز را تعیین کنید.
به طور کلی گفته میشود که هر درخت بر حسب میزان رشد به صورت سالیانه 60 تا 90 گرم نیتروژن خالص تا حداکتر 500 تا 1000 گرم به ازای هر سال سن نیاز دارد، بر این اساس یک درختچه و یا درخت پا کوتاه بر اساس سن از 60 تا 500 گرم نیتروژن به صورت سالانه و یک درخت با جثه ی بزرگ از زمان نهال تا زمان بلوغ خود به 90 تا 1000 گرم نیتروژن بر اساس سن و جثه نیاز خواهد داشت.
توجه داشته باشید که استفاده ی بی رویه از کود ازته باعث افزایش رشد رویشی، کاهش باروری و کاهش مقاومت درخت در برابر آفات و بیماریها به ویژه آفات مکنده مانند شتهها و کنهها خواهد شد.
زمان مصرف با توجه به نوع کود متفاوت بوده و از چالکود زمستانه با کودهای دامی آغاز شده و با انواع محلول پاشیها در طول فصل ادامه دارد، توجه داشته باشید که است، محلول پاشی درختان با کود ازت بالا پس از برداشت و پیش از خزان نیز برای تقویت جوانههای سال بعد و افزایش مقاومت در برابر سرمای زمستان توصیه میشود اما مصرف کود ازته با شروع خزان درخت باید متوقف شود چرا که سبب تاخیر در خواب درخت و حساس شدن به سرمای زمستان خواهد شد.
کلام آخر
همانطور که دیدید استفاده از کود ازته برای رشد و باردهی درختان بسیار ضروری است اما توجه به علائم کمبود مانند زرد شدن پهنک برگ که از برگهای پیر شروع شده و به برگهای جوان کشیده میشود میتواند سبب تاخیر در تشخیص کمبود باشد و بهتر است باغداران پیش از ظهور علائم کمبود و با انجام آزمایش تجزیه ی خاک و برگ به طور دقیق از میزان نیاز درختان خود به صورت سالیانه آگاه شده و این کود را در زمان، نوع و میزان درست مورد استفاده قرار دهند.
مقالات مرتبط
نظرات کاربران