رشد سریع ریشه و عمیق تر شدن آن به نهالی که تازه کاشته شده کمک می کند که هر چه سریعتر در محیط جدید مستقر شده و از تنشهای محیطی به ویژه تنش خشکی در امان بماند، در این مقاله به شما می آموزیم که چگونه می توانید به رشد سریع ریشه و استقرار بهتر نهال در محیط جدید کمک کنید.
پیش از اینکه بخواهیم چگونگی افزایش رشد ریشه در محیط جدید را آموزش دهیم بهتر است بدانیم به چه دلیل باید به دنبال افزایش سرعت رشد ریشه باشیم و رشد ریشه چه مزیتهایی را برای استقرار نهال به همراه خواهد داشت، در ادامه به برخی از مهمترین دلایل خواهیم پرداخت.
نهالی که تازه کاشته می شود ریشه های حساس و ظریفی دارد و اگر به سرعت ریشه ها رشد نکنند این ریشه ها تاثیر پذیری بالایی از سرما و گرمای محیط خواهند داشت، سرما زدگی و یخ زدن در زمستان که می تواند منجر به خشک شدن نهال در اولین زمستان پس از کاشت نهال شود و همچنین تاثیر گرما در اولین تابستان بر ریشه ی نهالی که تازه کاشته شده که این مورد نیز می تواند منجر به خشک شدن نهال در اولین تابستان پس از کاشت نهال شود.
هر چه ریشه سطحی تر باشد قاعدتا از خشک شدن خاک و کم آبی آسیب بیشتری خواهد دید، زمانی که درختان آبیاری می شوند لایه های رویی خاک رطوبت خود را در تابستان به واسطه ی تابش خورشید سریعتر از دست می دهند اما زمانی که ریشه عمیق شده باشد حتی در صورت طولانی تر شدن فاصله ی آبیاری آسیبی از کم آبی و خشکی خاک نخواهد دید.
بسیاری از بیمارگرهای خاکزاد در نهایتا عمق بیست سانتی متری خاک فعالیت کرده و تا زمانی که ریشه های نازک و فعال نهال در این عمق قرار داشته باشند تاحت تاثیر این بیمارگرها در معرض خطر قرار دارند، به عنوان مثال محل فعالیت نماتد های بیمارگر و همینطور شبه قارچهای بیمارگر عامل ایجاد کننده ی پوسیدگی طوقه و ریشه در عمق بیست سانتیمتری خاک بوده و اگر بتوانید کاری کنید که ریشه ی نهال هر چه سریعتر از این منطقه ی خطر دور شده و عمق بگیرد احتمال آلوده شدن و آسیب پذیر بودن نهال در این ناحیه پایین خواهد آمد.
در این زمینه عمیق تر شدن ریشه به حدی اهمیت دارد که حتی در مواردی که آلودگی گزارش می شود نیز استفاده از ریشه زاها و کودهایی که سبب رشد سریع ریشه و عبور از محل بحران در خاک می شود نیز به عنوان یک راهکار مدیریتی در بسیای از موارد توصیه می شود.
یکی دیگر از دلایل اهمیت عمیق تر شدن سریع ریشه در خاک این است که در زمان عبور و مرور کارگران و همینطور عبور و مرور ماشین آلات کشاورزی و وارد شدن فشار حاصل از وزن آنها بر ریشه آسیب زیادی به ریشه های سطحی وارد می شود، استفاده از روشهایی که بتواند به عمیق تر شدن ریشه کمک کند سبب می شود نهال تازه کاشته شده تاثیر پذیری کمی از فشار وارد شده بر خاک داشته باشد.
یکی دیگر از عواملی که حیات نهال تازه کاشته شده را تهدید می کند وزش بادهای شدید است که در صورت سطحی بودن ریشه ها و سبک بودن خاک می تواند منجر به از جا درآمدن نهال در اثر وزش باد شود، بنابراین اگر از تکنیکهای رشد سریع ریشه مانند کودهایی که می تواند رشد سریع ریشه را ایجاد کند استفاده کنیم سبب می شود نهال تازه کاشته شده تاثیر پذیری کمتری از وزش باد در منطقه داشته باشد و باغداران نیازی به نگرانی در این مورد نیز نخواهند داشت.
با توجه به موارد عنوان شده دریافتید که تا چه حد اهمیت دارد که بتوانید رشد سریع ریشه در نهال تازه کاشته شده را ایجاد کنید، هر چه ریشه بتواند سریعتر رشد کرده و عمیق تر شود تاثیر پذیری کمتری از فاکتورهایی که عنوان کردیم خواهد اشت و احداث باغ در سالهای اولیه موفقیت آمیزتر خواهد شد، در ادامه به بررسی روشهایی که می تواند منجر به افزایش رشد ریشه شود خواهیم پرداخت.
در این قسمت به بررسی تمام فاکتورهای موثر بر رشد ریشه ی نهال تازه کاشته شده می پردازیم:
برگ و جوانه نداشتن نهال تازه کاشته شده سبب کاهش رشد ریشه می شود چرا که انرژی لازم برای رشد ریشه را تامین نمی کند، در زمان کاشت نهال هرس شدید شاخه ها یکی از فاکتورهایی است که مانع از رشد سریع ریشه و استقرار بهتر نهال در خک می شود ، البته در نظر داشته باشید که تناسب بین ریشه و شاخساره باید حفظ شود و اگر در زمان کاشت نهال به دلیل صدمه دیدن ریشه مجبور به هرس آن شدید باید متعاقبا به همان میزان شاخ و برگ را نیز هرس کنید تا میزان ریشه ی موجود بتواند پاسخگوی میزان شاخه، برگ و جوانه ی موجود بوده و این عامل منجر به خشک شدن نهال تازه کاشته شده نشود.
نهالهایی که در ارقام تجاری و پیوند خورده در مراکز فروش نهال موجود بوده و در اختیار مشتریان قرار می گیرند عمدتا زود بازده بوده و به سرعت و در سال اول و یا دوم پس از کاشت نهال باردهی را آغاز می کنند، شروع سریع تولید میوه می تواند منجر به کاهش رشد ریشه شود، از آنجایی که رشد ریشه می تواند کمک زیادی به میزان باردهی درختان در سالهای آتی و استقرار بهتر نهال کند بنابراین توصیه می شود با هرس میوه ها در یکی دو سال اول که تولید اقتصادی هم نیست به استقرار و رشد بیشتر ریشه در خاک کمک کنید.
فاکتور دیگری که بر رشد و توسعه ی ریشه در خاک موثر است میزان رطوبت خاک است، در خاک خشک ریشه قدرت توسعه پیدا کرن نخواهد داشت و بنابراین تامین رطوبت کافی به ویژه در یکی دو ماه اول پس از کاشت نهال به ریشه کمک می کند که هر چه سریعتر در محیط جدی پراکنده شده و عمق بگیرد.
کاشت نهال در دمای بالا و در بهار و تابستان به دلیلی اینکه در این دما برگ و جوانه ها رشد فعال خود را آغاز می کنند سبب می شود ریشه فرصت کافی برای استقرار، پراکنده شدن در خاک و عمیق شدن را نداشته باشد، در واقع ریشه به جای اینکه انرژی دریافتی را صرف رشد خود کند مجبور است انرژی را صرف جذب آب و مواد غذایی برای برگ و جوانه هایی کند که رشد فعال خود را آغاز کرده اندف به همین دلیل است که کاشت نهال در پاییز و زمستان بهتر بوده و در این زمان ریشه فرصت کافی برای رشد و استقرار تا زمان باز شدن برگ و جوانه های شاخساره خواهد داشت.
علاوه بر تاثیر باز شدن جوانه ها در دمای بالا باید به تاثیر دما برریشه های سطحی نیز اشاره کرد که کاشت نهال در هوای گرم سبب می شود نهال پیش از اینکه بتواند در محیط جدید مستقر شود ریشه های خود را در هوای گرم و بر اثر گرما و کم آبی از دست بدهد و درصد خکش شدن نهال در این شرایط افزایش پیدا کند.
دریافت نور کافی در مکانی که نهال کاشته می شود نیز می تواند به رشد ریشه و عمیق تر شدن آن کمک کند، از این رو کاشت نهال در محلی که در سایه ی دیوار و یا سایه ی درختان دیگر قرار داشته باشد مانع از رشد سریع ریشه و استقرار آن در خاک خواهد شد.
ریشه ی نهال در بافت خاک زهکش دار سرعت رشد بیشتری خواهد داشت، در بافت خاکی که درصد رس آن بالا باشد به دلیل کاهش میزان خلل و فرج ریشه نمی تواند به سرعت رشد کرده و مستقر شود و بنابراین کاشت نهال جوان در خاک با بافت سنگین درصد استقرار را به شدت پایین می آورد، لازم به ذکر است که در بافت خاک سنگین همچنین سرعت نفوذ آب در خاک نیز به شدت پایین بوده و در بیشتر موارد آب در لایه های بالایی تنها نفوذ کرده و در فصل گرما به سرعت از همان لایه های بالایی بخار می شود و همین امر سبب می شود ریشه نتواند عمیق شود چرا که در عمق خاک رطوبت وجود ندارد که ریشه در پی آن رشد کند.
لازم به ذکر است که در بافت خاک بسیار سبک ممکن است ریشه به سرعت رشد کند اما باز هم بافت خاک خیلی سبک قدرت حمایت از ریشه را نداشته و ریشه ی نهال در چنین خاکی به خوبی مستقر نمی شود و در نهایت در اثر وزش باد و طوفان نهال تازه کاشته شده در بافت خاک سبک به سرعت از جا کنده می شود.
فاصله ی کاشت کم یکی دیگر از عواملی است که سبب کاهش رشد ریشه می شود چرا که در فاصله ی کاشت کم ریشه ی نهالهای تازه کاشته شده در جذب آب و مواد غذایی با هم به رقابت پرداخته و فرصت کافی برای رشد نخواهند داشت، علاوه بر رعایت نکردن فاصله ی کاشت مناسب وجود علفهای هرز در اطراف نهال کاشته شده نیز می تواند این رقابت را ایجاد کند، در نظر داشته باشید نهالی که تازه کاشته اید سیستم ریشه ای ظریف و کم سنی داشته و رقابت علفهای هرز نیز می تواند برای آنها دردسر ایجاد کند، بنابراین توصیه می شود قبل از کاشت نهال در باغ نسبت به کنترل علفهای هرز نیز اقدام کنید.
یکی دیر از فاکتورهای مهم موثر بر رشدد سریع ریشه عمق و حجم درست چاله است، معمولا توصیه می شود در زمان کاشت حجم چاله را تقریبا دو برابر حجم ریشه در نظر بگیرید، با این کار ریشه ی جوان نهال تازه کاشته شده قدرت نفوذ در بافت نرم خاکی که به صورت دستی در چاله پر شده خواهد داشت و به سرعت می تواند رشد کند، اما اگر عمق و حجم چاله متناسب با ریشه نباشد در سال اول پس از کاشت نهال ریشه های جوان و ظریف قدرت نفوذ در بافت سخت خاک اطراف را نداشته و نمی توانند به راحتی در آن نفوذ کرده و در چنین شرایطی حتی شاهد خشک شدن نهال تازه کاشته شده خواهیم بود.
پیش از کاشت نهال توجه به اسیدیته ی خاک اهمیت بسیار زیادی دارد به طوری که در خاکهای اسیدی حلالیت برخی از عناصر ریز مغذی مانند آهن و برخی عناصر سنگین و سمی مانند آلومینیوم و منیزیم افزایش پیدا کرده و با جذب زیاد این عناصر و سمیت بالایی که در دزهای بالا در گیاه ایجاد می کنند رشد ریشه را متوقف می کنندف بنابراین پیش از کاشت نهال باید با انجام آزمون اسیدیته ی خاک را تعیین کرده و در صورت اسیدی بودن و یا قلیایی بودن بیش از اندازه اسیدیته را به سمت خنثی شدن پیش ببرید تا پس از کاشت نهال مشکلی ایجاد نشود.
فراموش نکنید که ریشه در جستجوی آب و مواد غذایی و در پی تاثیر جاذبه ی زمین رشد خواهد کرد و عمیق خواهد شد، بنابراین خاکی که مواد غذایی کافی در خود نداشته باشد انگیزه ی کافی برای رشد ریشه فراهم نکرده و ریشه به صورت سطحی باقی می ماند، در ادامه برخی از مهمترین عناصر غذایی و کودهایی را که می تواند به رشد سریع ریشه کمک کند عنوان خواهیم کرد.
نهال با سن بیشتر از دو سال ریشه های پیچیده، در هم تنیده و رشد یافته ای داشته و انتقال آن به مکان جدید ریسک زیادی را در استقرار به همراه دارد، ریشه هایی که در محل قدیم به خوبی رشد کرده اند در محل جدید نمی توانند به سرعت رشد کرده و به خوبی مستقر شوند، بنابراین در زمان خرید نهال توجه داشته باشید که نهال دو ساله در مورد ارقام یوندی و نهال یکساله در مورد ارقامی که به صورت رویشی مانند قلمه تکثیر شده اند برای کاشت در محل جدید بسیار مناسب ترند چرا که به سرعت در محل جدید مستقر می شوند.
همانطور که می دانید کود و عنصر غذایی تاثیر زیادی بر رشد ریشه ایجاد خواهد کرد، در این قسمت به بررسی تاثیر برخی کودها و عناصر غذایی در رشد سریع ریشه خواهیم پرداخت.
این دو عنصر تاثیر بسیار زیادی بر رشد ریشه داشته و منابع زیادی برای تامین این دو عنصر در خاک وجود دارد، کودهای ارگانیک و طبیعی مانند کودهای دامی کاملا پوسیده منبع خوبی برای تامین این دوعنصر در خاک هستند و باغداران می توانند کودهای دامی کاملا پوسیده ای که درصد فسفر و پتاسیم آنها با آزمایش تجزیه تعیین شده است به خاک چاله در زمان کاشت نهال اضافه کنند، البته بهتر است این کودها را در لایه ی آخر به چاله در هنگام پر کردن اضافه کنند تا ریشه تماس مستقیم با کود نداشته باشد و در اثر تماس با کود نسوزد.
کود سه گانه N/P/K تاثیر زیادی بر رشد ریشه خواهد داشت، این کود علاوه بر دارا بودن دو عنصر پتاسیم و فسفر دارای عنصر ازت نیز بوده که تاثیر زیادی بر رشد ریشه دارد، مزیت استفاده از این کود جذب سریع و عملکرد سریع آن در خاک استف برای جذب این کود زمان زیادی صرف نشده و ریشه می تواند به سرعت تحت تاثیر این کود رشد کند.
لازم به ذکر است که در میزان استفاده از این عناصر باید دقت داشته باشید چرا که ازت زیاد در خاک سبب رشد زیاد شاخ و برگ در بهار شده و اجازه ی رشد ریشه را به نهال نخواهد داد.
هورمونها و ویتامینهایی که می توانند در رشد ریشه موثر باشند نیز در بازار در قالب ترکیبات کودی موثر بر ریشه زایی در دسترس بوده و استفاده از این ترکیبات می تواند سبب افزایش سرعت رشد ریشه نهال در محل جدید شود، استفاده از این مواد باید کارشناسی شده و دقیق و متناسب با سن نهال و فصل باشد که در این خصوص مشاوران و متخصصان می توانند شما را به خوبی راهنمایی کنند.
ویتامینهایی مانند ویتامین B1 و هورمون اکسین تاثیر زیادی در رشد سریع ریشه دارند اما باید توجه داشته باشید که اکسین را نمی توانید برای نهال تازه کاشته شده و جوان یک ساله و دو ساله مورد استفاده قرار دهید چرا که در این سن تاثیر منفی و سمی خواهد داشت، هورمون اکسین با توقف رشد جوانه و شاخساره به رشد بیشتر ریشه کمک می کند که این عملکرد در نهالهای جوان بسیار خسارتزا است.
مایکوریزها قارچهای مفیدی هستند که در خاکهای دارای مواد آلی زیاد وجود دارند، ترکیب تجاری این قارچها نیز در بازار وجود دارد، این قارچها به توسعه و رشد ریشه با در اختیار قرار دادن مواد غذایی خام به ریشه کمک می کنند، با افزایش مواد آلی خاک می توانید به رشد این قارچها در خاک کمک کنید و یا اینکه می توانید با اضافه کردن آنها به صورت دستی به خاک در افزایش رشد ریشه موثر باشید.
استفاده از مواد آلی درخاک مانند انواع کودهای دامی کاملا پوسیده علاوه بر تامین مواد غذایی ضروری در رشد ریشه به افزایش جمعیت میکروبی خاک نیز کمک کرده و همین امر به افزایش رشد ریشه نیز کمک می کند، علاوه بر کود دامی استفاده از کودهای آلی مانند اسید هیومیک نیز می تواند به افزایش رشد ریشه و استقرار نهال کمک کند.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران