شرایط آب و هوایی و اقلیم مناسب مناطق مختلف ایران برای پرورش و تولید انگور سبب شده ایران در زمینه ی تولید انگور و کشمش به جایگاه سوم جهان برسد، ارزش روز افزون انگور و محصولات مرتبط با آن مانند کشمش باغداران بیشتری را به احداث باغات جدید انگور وا می دارد، در این راستا سعی داریم شما را با انواع روشهای تکثیر و کاشت انگور در باغات جدید و رسیدن به محصول درجه یک با تناژ با لا آشنا کنیم پس با ما همراه باشید.
روشهای تکثیر انگور نیز مانند هر درخت دیگری به روشهای تکثیر جنسی و غیر جنسی محدود می شود اما در مورد هر نوع درخت میوه با توجه به ویژگیهای فیزیولوژیک آن باید تعیین کرد کدام روش تکثیر بهتر و به صرفه تر بوده و منجر به تولید نهال با کیفیت برای احداث باغات نوین خواهد شد، در ادامه با بررسی روشهای تکثیر نهال انگور به این موضوع خواهیم پرداخت که کدام نوع روش تکثیر به صرفه تر و مناسب تر خواهد بود.
تکثیر جنسی انگور در واقع با استفاده از بذری است که در اثر گرده افشانی ایجاد شده است، این روش تکثیر در مورد ارقامی از انگور که میوه ی دانه دار دارند امکان پذیر است اما امکانپذیر بودن یک روش به معنای مناسب بودن آن در کشاورزی نیست، در مورد انگور تکثیر به وسیله ی کاشت بذر یک روش به صرفه نبوده واز این روش تنها برای ایجاد ارقام جدید و در مطالعات ژنتیکی و اصلاح نباتات مورد استفاده قرار می گیرد.
بنابراین روش تکثیر و تولید نهال انگور با استفاده از بذر یکروش آزمایشگاهی و تحقیقاتی بوده و در نهالستانها مورد استفاده قرار نمی گیرد.
استفاده از انواع روشهای تکثیر غیر جنسی به دلیل اینکه نهالی که تولید می شود به لحاظ ویژگیهای ظاهری به طور کامل شبیه به پایه ی مادری خواهد بود بسیار مورد توجه قرار گرفته است، در مورد انگور استفاده از روشهای تکثیر غیر جنسی در نهالستانها رواج بسیار دارد، در ادامه روشهای تکثیر غیر جنسی در تکثیر انگور را بررسی خواهیم کرد.
خوابانیدن شاخه یکی از روشهای رایج در تکثیر انگور به شمار می رود، برای این کار معمولا اواخر زمستان تا اوایل بهار را برای انجام تکثیر انتخاب کرده و یکی یا چند شاخه ی کاملا سالم و عاری از آلودگی از پایه ی مادری را انتخاب کرده و با ایجاد شیار در خاک کنار درخت مادری بستری برای کاشت شاخه ایجاد می کنند، شاخه را به ویزه از قسمت بند آن در محل شیار گذاشته و روی آن را با خاک می پوشانند، عمق شیار بهتر است 10 تا 15 سانتی متر در نظر گرفته شود، پس از رویش جوانه در شاخه آن را از درخت مادری جدا کرده و به محل جدید منتقل می کنند.
استفاده از این روش تکثیر به دلیل اینکه درخت انگور دارای شاخه های بلند و رونده است مشکل خاصی ایجاد نمی کند، اما وصل بودن آن به پایه ی مادری تا زمانی که ریشه بدهد ممکن است در اثر عبور و مرور و یا حرکت حیوانات سبب از خاک خارج شدن قسمت زیر خاک شاخه شود.
سه روش پیوند اسکنه، پیوند شکمی و پیوند قاشقی در مورد تکثیر نهال انگور مرسوم بوده و مورد استفاده قرار می گیرد، در مورد روش پیوند انتخاب زمان صحیح جدا کردن جوانه برای پیوند و همینطور فصل صحیح پیوند زنی با توجه به شرایط اقلیمی منطقه و رقم پایه بسیار اهمیت دارد، معمولا در اواخر زمستان جوانه ی مورد نظر را از درخت مادری جدا کرده و در اواسط بهار عمل پیوند را انجاممی دهندفدر این مدت مان جوانه ی جدا شده را لای دستمال مرطوب و در یخچال با دمای 4 درجه سانتی گراد قرار می دهند.
این روش تکثیر انگور یکی از روشهای نوین و علمی در تکثیر انگور بوده که با استفاده از یک برگ انگور می توان تعداد زیادی نهال انگور تولید کرد، استفاده از این روش علمی که در آزمایشگاه و با استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی انجام می شود در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته و برخی از فارغ التحصیلان کشاورزی در این زمینه کار تکثیر انگور و بسیاری دیگر از نهالها و بوته ی گیاهان زینتی را با این روش تکثیر می کنند.
در صورتی که برای تکثیر انگور با این روش از مریستم انتهایی انگور استفاده شود نهالی تولید می شود که آلودگی ویروسی نخواهد داشت و این به معنی تولید نهال سالم حتی از نهال آلوده به ویروس است که در روشهای تکثیر دیگر این کار امکان پذیر نخواهد بود.
استفاده از این روش برای تکثیر نهال انگو به دلیل استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی و زمان بر بودن هزینه بر بوده و به طور معمول در نهالستانها از این روش استفاده نمی شود.
رایج ترین و متداول ترین روش تکثیر انگور استفاده از قلمه است، قلمه زدن انگور با استفاده از شاخه های سالم و عاری از آلودگی به آفات و بیماریها از درخت مادری انجام شده و در انجام موفقیت آمیز این روش رعایت اصول زیر الزامی است:
بهترین زمان برای قلمه گیری از درخت مادری اواخر پاییز تا اوایل زمستان است، یعنی زمانیکه درخت به طور کامل به خواب رفته باشد، قلمه گیری در فصل رویش به دلیل اینکه شاخه دارای برگ سبز است و حتی پوست شاخه به دلیل سبز بودن تنفس و فتوسنتز دارد آب زیادی را از دست داده و همین امر سبب می شود درصد موفقیت قلمه گیری به شدت پایین بیاید.
قلمه را باید از شاخه های یک ساله ای که در آخرین تابستان روئیده اند بگیرید، شاخه های جوان و یکساله قدرت سازگاری بیشتری با شرایط و محیط جدید داشته و تا زمان ریشه دهی انرژی زیادی را نمی خواهند که منجر به خشک شدن آنها شود، در نتیجه شاخه های یکساله و جوان برای قلمه گیری بهترین گزینه هستند.
قطر قلمه ی گرفته شده نباید از یک مداد بیشتر باشد، قلمه با قطر زیاد موفقیت زیادی در ریشه دهی ندارد، شاخه ای را که جدا کردید در اندازه های 20 تا 25 سانتی متری ببرید و هر شاخه را به چند قلمه تبدیل کنید، طول بلند و یا کوتاه قلمه نیز در گیرایی و ریشه دهی قلمه تاثیر منفی می گذارد.
برای برش صحیح قلمه قسمتی که در خاک قرار می گیرد را به صورت اریب و قسمت بالا را به صورت صاف برش دهید تا در زمان کاشت در بستر سرو ته قلمه را بتوانید به خوبی تشخیص دهید و از طرفی برش به صورت اریب سطح مقطع بیشتری ایجاد کرده که در موفقیت آمیز بودن ریشه دهی تاثیر مثبتی دارد.
برای کاشت قلمه جوانه هایی که نزدیک به انتهای قلمه هستند را حذف کنید چرا که زیر خاک رفتن این جوانه ها می تواند بعدها قدرت قلمه را به خود جذب کنند، انتهای قلمه را به مدت چند ثانیه درون هورمون ریشه زا فرو ببرید و سپس قلمه را درون لیوان و یا ظرف حاوی آب جوشیده بگذارید، جوشیده بودن آب علاوه بر استریل بودن املاح را از آن گرفته و به ریشه زایی بهتر کمک می کند.
قلمه ها باید تا زمانیکه انتهای قلمه پر از ریشه های سه سانتی متری شود درون ظرف آب نگه داشته و آب ظرف را به طور مرتب و پیش از کدر شدن آن عوض کنید، این مدت زمان ممکن است تا یک ماه ونیم به درازا بکشد، پس از ریشه دادن قلمه ها را درون گلدان حاوی خاک سبک بکارید، ترکیب خاک بهتر است از سه قسمت ماسه و یک قسمت پیت ماس تشکیل شده باشد، در این ترکیب که مواد غذایی کمی دارد به دلیل خلل و فرج زیاد فرصت و فضای کافی برای ریشه دواندن قلمه وجود دارد.
گلدان باید دارای زهکش بوده و تا زمان انتقال به زمان اصلی آبیاری به اندازه ی مرطوب بودن خاک انجام شود، اما بهتر است فرصتی را برای گرم شدن خاک هم بدهید و خاک نباید مرتب خیس آب باشد، چرا که خیس بودن دائمی خاک سبب خنک نگه داشتن بستر شده و همین امر مانع از رشد کافی ریشه ها خواهد شد.
با توجه به تاریخی که برای قلمه زدن انتخاب کرده اید یعنی اواخر پاییز تا اوایل زمستان و با توجه به مدت زمانی که برای ریشه دادن قلمه ی انگور و استقرار در خاک سبک لازم است زمانی که نهال برای کاشت آماده می شود مصادف با اوایل بهار و یا اواخر زمستان است، در این زمان با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوای منطقه ی خود می توانید بهترین زمان و تاریخ را برای کاشت نهال در نظر بگیرید و نهال را به زمین اصلی منتقل کنید.
در مورد روش تکثیر قلمه زدن درختان انگور رعایت یکسری نکات بسیار مهم ضرور ی است تا نهالی کاملا سالم و شاداب برای کاشت در زمین اصلی تولید شود که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
نهالی که برای تکثیر و قلمه گرفتن انتخاب می شود باید از نظر ابتلا به آفات و بیماریها به طور کامل سالم باشد، آلوده بودن درخت به ویروسها و ویروئیدها در نهال مادری می تواند در تولید نهال از طریق قلمه ایجاد دردسر کند، نکته ی حائز اهمیت این است که آلوده بودن به ویروس مانند ویروس برگ بادبزنی برگ مو و یا ویروئیدهایی نظیر ویروئید کوتولگی رازک که درختان انگور را تحت تاثیر قرار می دهند ممکن است تحت شرایطی در درخت مادری بدون علائم بوده و خود را نشان ندهند.
تایید سلامت درخت مادری باید بر اساس سپری کردن آزمایشات گیاهپزشکی باشد، این کار در نهالستانهای معتبر روی درختان مادری که قرار است از آنها قلمه گرفته شود به طور مرتب انجام شده و نگرانی از این بابت وجود ندارد،بنابراین یکی از ویژگیهای مثبت خرید نهال انگور از نهالستانهای معتبر سالم بودن نهال خواهد بود.
در زمان قلمه گیری و کاشت آن در بستر باید دقت داشت که قلمه ی گرفته شده اندازه ی مناسبی داشته باشد تا در زمان انتقال به زمین اصلی مشکلی از نظر گیرایی نهال پیش نیاید.
درست است که قلمه گیری روش نسبتا ساده ای در تکثیر نهال انگور است اما باید دقت داشت که از هر رقم انگوری هم نباید قلمه گرفت، با توجه به ارقام تجاری و پر باری که این روزها برخی به صورت وارداتی و برخی به صورت بومی در نهالستانهای معتبر تولید می شوند مانند نهال انگور بی دانه قرمز و سفید، نهال انگور سیاه سردشت شرابی و یا نهال انگور شاهانی بهتر است با انتخاب این ارقام در احداث باغ خود باغ انگور خود را به یک باغ تجاری و به صرفه در تولید انگور بدل کنید تا اینکه با انتخاب و قلمه گیری از ارقام قدیمی وکم بار زمان و سرمایه ی خود را تلف کنید.
در انتخاب شاخه ی مناسب برای قلمه گیری بهتر است شاخه هایی را انتخاب کنید که فاصله ی میان گره ها در آن نرمال باشد، فاصله ی میان گره کم و یا زیاد نشانه ای از سلامت شاخه نداشته و ممکن است بعدا دردسر ساز شود.
سرمادهی به قلمه سبب ریشه زایی بهتر می شود، بنابراین توصیه می شود پس از انتقال قلمه به بستر خاک سبک آن را در جای خنک نگهداری کنید تا بتواند ریشه دهی کند.
معمولا در نهالستانها و مراکز فروش نهال انگور درختان انگوری که برای قلمه گیری پرورش داده می شوند از نظر تغذیه ای و آبیاری مورد توجه کافی قرار می گیرند، درختانی که وضعیت تغذیه و آبیاری مناسبی داشته باشند شاخه های سالم و شاداب و پر انرژی داشته و قلمه ای که از آن گرفته می شود برای ریشه دهی قدرت کافی خواهد داشت.
کلام آخر:
دانستید که در میان روشهایی که برای تکثیر نهال انگور وجود دارد روش قلمه زدن در نهالستانها مورد استفاده قرار می گیرد و بسیار مطمئن ساده و ارزان تر خواهد بود، روش تکثیر کشت بافت نیز روش نو و قابل اطمینانی است اما قیمت نهال انگور که با این روش تکثیر می شود بالا بوده و برای باغداران به صرفه نیست، در نهایت با توجه به نکاتی که در تولید نهال مرغوب باید رعایت شود توصیه می شود نهال انگور را از نهالستانهای معتبر خریداری کنید چرا که علاوه بر تولید نهال سالم و مرغوب به ارقام مختلف انگور دسترسی داشته و شما می توانید رقم انگوری را که با اقلیم شما هماهنگی بیشتری دارد با فراغ بال انتخاب نمایید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران