بررسی کامل بیماری گموز درخت سیب ( پیشگیری، کنترل و درمان )

بررسی کامل بیماری گموز درخت سیب ( پیشگیری، کنترل و درمان )

یکی از بیماریهای مخرب گیاهی که به واسطه ی دامنه ی میزبانی وسیعی که دارد می تواند در طیف وسیعی از گیاهان و درختان مثمر و غیر مثمر ایجاد خسارت کند بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه است که در درختان میوه تحت عنوان گموز شناخته می شود، در این مقاله خصوصیات، شیوه ی ایجاد و گسترش این بیماری در درخت سیب را مورد بررسی قرار می دهیم، پس چنانچه باغ شما با این بیماری در گیر شده و یا می خواهید از درگیر شدن باغ خود با این بیماری مخرب پیشگیری کنید تا پایان این متن با ما همراه باشید.

بررسی کامل بیماری گموز درخت سیب ( پیشگیری، کنترل و درمان )

عامل بیماری گموز درخت سیب:

عامل این بیماری شبه قارچی به نامPhytophthora cinamomi  است، شبه قارچها در واقع موجودات میکروسکوپی هستند که به لحاظ برخی از ویژگیهای زیست شناختی به قارچها شباهت دارند اما در بسیاری موارد نیز متفاوت بوده و از این رو به شبه قارچ معروف هستند، اهمیت دانستن این موضوع برای شما باغداران عزیز به این دلیل است که بدانید شبه قارچها را نمی شود با سموم قارچ کش کنترل کرد و این بیماری احتیاج به روشهای درمانی و سموم خاص خود دارد.

سیکل زندگی بیماری گموز:

داشتن دانش کافی در رابطه با چرخه ی زندگی بیمارگر به شما کمک می کند تا بتوانید حساس ترین مرحله و زمان را برای کنترل پیدا کرده و اقدامات کنترلی را درست در زمان مقرر انجام دهید، همچنین در شناسایی نحوه ی ورود و بقای آن به باغات کمک می کند و این موضوع سبب می شود باغداران بتوانند از ورود ویا بقای بیمارگر در باغ جلوگیری به عمل آورند.

عامل بیماری گموز به صورت اووسپور می تواند برای مدت سالها بدون میزبان و حتی در شرایط نامساعد محیطی دوام آورد و در زمان مناسب با کاشت نهال میزبان حساس به خصوص اگر ریشه و یا طوقه ی نهال در زمان کاشت زخمی شده باشد تحریک شده و رشد می کند، پس از رشد ریشه ها شروع به تولید اندام تولید کننده ی اسپور و یا اسپورانژیوم می کند.

اسپورانژیوم ها زئوسپورها و یا همان اسپورهای تاژکدار و متحرکی را تولید می کنند که در آب آبیاری می توانند شنا کرده و خود را به نهال میزبان حساس و البته زخمی برسانند، در این شرایط پس از ورود به بافت میزبان درون بافت طوقه و قسمت ابتدایی ریشه مستقر شده و شروع به پوساندن چوب و پوست در این نواحی می شوند.

علائم بیماری گموز درختان سیب:

علائم بیماریهای گیاهی معمولا به محلی که بیمارگر در آن فعالیت می کند بر می گردد، به عنوان مثال در مورد همین بیماری گموز درختان سیب علائم بیماری به کاری که طوقه و ریشه برای درخت انجام می دهد برگشته و بنابراین علائم همگی مرتبط با خسارت به این ناحیه است.

طوقه و ریشه شامل سیستم آوندی هستند که آب و مواد غذایی را از خاک دریافت کرده و به اندام هوایی درخت می ساند و بنابراین علائم اولیه ی این بیماری به صورت زردی برگها نمایان می شود، گاهی اوقات ممکن است باغداران به اشتباه تصور کنند که درخت آنها دچار کمبود مواد غذایی شده و اقدام به کود دهی و آبیاری کنند اما در کمال تعجب مشاهده می کنند که درخت آنها به حالت نرمال بر نمی گردد.

زمانی که شما با علائم کمبود آب و یا مواد غذایی در درختان خود مواجه می شوید اما می دانید که مشکل کمبود وجود ندارد نباید زمان خود را با کود دهی و آبیاری اضافه تلف کرده و باید ریشه و طوقه ی درخت را مورد بررسی قرار دهید، چنانچه درختان به این بیماری مبتلا شده باشند پوست ناحیه ی طوقه و ریشه پوسیده، به رنگ قهوه ای تیره در آمده و بویی شبیه به بوی چوب خیس خورده می دهد.

زمانی که بافت پوسیده را با چاقوی باغبانی برش می دهید متوجه تیره شدن بافت چوب زیر این منطقه می شوید، در درختان سیب با توجه به سن درخت و شدت آلودگی میزانتوسعه ی پوسیدگی در بافت چوب متفاوت است، در صورتی که آلودگی به تازگ ایجاد شده باشد پوسیدگی محدود به پوست بوده و هر چه زمان بیشتری بگذرد بافت چوب بیشتری درگیر خواهد شد.

گفته می شود در صورتی که بیش از نیمی از بافت چوب در مقطع عرضی تنه ی درخت آلوده شده و پوسیده باشد بازگشت این درخت به زندگی پس از درمان هم غیر ممکن خواهد بود اما تا زمانی که کمتر از نیمی از چوب در مقطع عرضی را درگیر کرده باشد بیماری با توجه به شدت قابل درمان است که در ادامه به بررسی راه های درمان و جلوگیری از انتشار آن در باغ می پردازیم.

عوامل شدت دهنده به بیماری گموز:

خوب است قبل از بررسی راه های انتشار و درمان بیماری گموز عواملی را که می تواند به افزایش شدت خسارت بیماری در درختان سیب دامن بزند مورد بررسی قرار داده تا با برطرف کردن آنها از شدت خسارت بیماری در باغ بکاهیم:

  • ضعف ژنتیکی ریشه و طوقه:

ارقام حساس که ریشه و طوقه حساسی داشته باشند بیشتر در معرض ابتلا بوده و در زمان ابتلا بیماری با سرعت بیشتری در بافت آنها توسعه پیدا می کند، فرض کنید در نهال مقاوم بیماری به چند سال زمین برای از بین بردن درخت نیاز دارد اما در مورد نهال حساس ممکن است در یکی دو سال اول پس از شروع آلودگی مرگ درخت ایجاد شود.

ارقام مختلف سیب که بر پایه ی ارقام بومی و محلی پیوند خورده باشند می توانند مقاومت خوبی نسبت به این بیماری که مستقیما با ریشه و طوقه ی نهال پایه در تماس است از خود نشان دهند.

  • ضعف اکتسابی نهال:

ضعف اکتسابی نهال در اثر بی توجهی و یا کم توجهی به درختان سیب در رابطه با تغذیه و آبیاری آنها ایجاد می شود، تغذیه و آبیاری مکفی می تواند تاثیر بسیار مثبتی در بروز ژنهای مقاومت درخت داشته باشد، در صورتی که در برنامه ی تغذیه ای از عناصر غذایی مانند پتاسیم و سیلیس استفاده شود این عناصر می توانند به افزایش مقاومت و البته ضخیم و خشبی تر شدن بافت طوقه و ریشه شده و اجازه ی ورود بیماری را نمی دهد.

بررسی کامل بیماری گموز درخت سیب ( پیشگیری، کنترل و درمان )

  • سیستم آبیاری غلط:

نوع آبیاری یکی از مهمترین عوامل تشدید کننده ی بیماری گموز است، این بیماری در باغاتی که با استفاده از سیستم آبیاری سطحی و غرقابی آبیاری می شوند توسعه ی بیشتری پیدا کرده و خسارت بیشتری ایجاد می کنند، در این نوع سیستم آبیاری به ویژه اگر آب با طوقه ی درختان به صورت مستقیم تماس داشته باشد و از سیستم تشتکی برای آبیاری استفاده نشده باشد زئوسپورها در کنار طوقه ی حساس قرار گرفته و به سرعت بیماری ایجاد می کنند.

  • بافت خاک سنگین:

عامل دیگر در شدت ایجاد بیماری بافت خاک نامناسب است، تجربه ثابت کرده است در باغاتی که بافت خاک آنها از درصد رس بالاتری برخوردار باشد باغ درگیری بیشتری با این بیماری نشان می دهد، سنگین بودن خاک و کاهش میزان خلل و فرج در خاک سبب می شود در درجه ی اول آب برای مدت زمان طولانی پای طوقه بماند و به راحتی نفوذ نکند و در درجه ی دوم زمانی که به سختی آب نفوذ می کند نمی تواند به درستی عبورکند و باز هم آب ماندگاری ایجاد می کند.

از طرفی ایجاد سله در خاکهای سنگین می تواند منجر به آسیب دیدن ریشه و طوقه شده و درخت را به درگیر شدن با این بیماری حساس تر می کند.

  • زخمی بودن بافت:

قطعا ایجاد زخم در طوقه و ریشه در زمان کاشت نهال می تواند راه را برای ورود بسیاری از بیمارگرهای خاکزاد از جمله عامل پوسیدگی طوقه و ریشه هموار می کند، از طرفی زمانی که نهال را در خاک می کارید در صورت زخمی بودن ریشه و یا طوقه پیامی را در قالب بویی خاص به میکروبهای اطراف صادر کرده و سبب جلب بیشتر بیمارگرها به آن می شود.

در نظر داشته باشید که قیمت نهال سیب ممکن است بالا باشد و دلیلی ندارد پول زیادی را بابت خرید نهال سیب زخمی و آسیب دیده بکنید، در صورتی که نهالستان به شما نهال زخمی و آسیب دیده تحویل می دهد باید آن را مرجوع کنید.

راه های انتقال بیمارگر به باغ سیب:

یکی از روشهای موثر در کنترل بیماریهای گیاهی جلوگیری از انتقال آن به باغ و انتشار پیدا کردن آن در باغ است، مطالعه ی این بخش را با هدف جلوگیری از انتقال بیماری به باغ خود و یا جلوگیری از انتشار آن در باغ خود انجام دهید.

  • نهال آلوده:

فروش نهال سیب به صورتهای مختلف و در نهالستانهای مختلف انجام می شود اما بهترین مرجع برای خرید نهال سیب مرجعی است که به شما نهال سیب گواهی دار و سالم بفروشد.

  • آب آلوده:

در صورتی که از سیستم آبیاری سطحی استفاده می کنید و آب آبیاری باغ شما از منطقه ای آلوده عبور کرده و وارد باغ شما شود می تواند بیماری را به باغ شما منتقل کرده و در باغ منتشر کند، در واقع سیستم آبیاری سطحی هم به عنوان عامل انتقال و هم به عنوان عامل انتشار بیماری شناخته می شود.

  • خاک آلوده:

در زمان احداث باغ ممکن است برای اصلاح بافت خاک و یا سیب بندی خاک باغ نیاز به آوردن خاک از منطقه ای دیگر به باغ خود داشته بشید در صورتی که خاک وارد شده آلوده به بیمارگر باشد می تواند کل باغ شما و یا دست کم یک منطقه ی خاص که خاک آلوده وارد شده را آلوده کند.

  • کود دامی نپوسیده:

پوسیده بودن کود دامی علاوه بر آزاد سازی عناصر غذایی منجر به از بین رفتن عوامل بیمارگری مانند فایتوفتورا خواهد شد، فراموش نکنید که که کود دامی مانند کود گوسفندی حاوی بافتهای گیاهی است که دام از آن تغذیه کرده است و امکان آلوده بودن آن به انواع بیمارگرها و بذور علفهای هرز وجود دارد.

  • خاک باغ آلوده:

سابقه ی کشاورزی در باغ می تواند تعیین کننده ی موجود بودن برخی از بیمارگرها در خاک باشد، با توجه به دامنه ی میزبانی وسیعی که عامل بیماری گموز دارد باید توجه داشته باشید در صورتی که قبل از احداث باغ کاربری زمین زراعی بوده است باید حتما نسبت به آزمایش خاک برای شناسایی بیمارگرهای موجود در خاک اقدام کنید.

کنترل بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه و یا گموز درخت سیب:

چنانچه مطالب پیشین را با دقت مطالعه کرده باشید می توان به جرات گفت بیش از 80 درصد اقدامات عملی در کنترل بیماری گموز که به جلوگیری از ورود بیماری و جلوگیری از انتشار آن در باغ مرتبط می شود را بیان کردیم، در این بخش به اختصار تمام راه های کنترل این بیماری را ذکر خواهیم کرد.

  • خرید نهال سیب سالم و گواهی دار
  • انتقال خاک سالم و آزمایش شده به باغ برای اصلاح بافت خاک و یا شیب زمین
  • انجام آزمایش بیماری شناسی روی خاک باغ قبل از احداث باغ و نهال کاری
  • ضدعفونی خاک باغ در صورت وجود بیمارگر در خاک باغ
  • استفاده از کود دامی سالم و کاملا پوسیده
  • تقویت درختان با استفاده از برنامه ی کود دهی و آبیاری منظم و مطابق با نیاز درختان سیب
  • خرید نهال سیب مقاوم و یا پیوند خورده بر پایه ی مقاوم و بومی
  • استفاده از سیستم آبیاری قطره ای برای جلوگیری از انتقال بیماری در کل باغ
  • استفاده از سیستم آبیاری تشتکی برای جلوگیری از تماس آب آبیاری در سیستم آبیاری سطحی برای جلوگیری از انتقال بیماری در باغ
  • اصلاح بافت خاک به سمت خاک لومی با نفوذ پذیری عالی آب آبیاری و بدون ماندگاری آب پای درخت.

در راهکارهای ذکر شده به ضد عفونی خاک باغ قبل از احداث باغ اشاره شد، باید بدانید ضدعفونی خاک را می توانید به شیوه ی آفتابدهی و با کمک برخی از سموم مجاز انجام دهید.

کنترل شیمیایی بیماری گموز:

راهکار شیمایی نیز ممکن است در صورت رعایت نکردن موارد بالا و یا در صورت دیر اقدام کردن مورد نیاز باشد، در صورتی که برای کنترل بیماری نیاز به استفاده از سم داشته باشید توصیه می شود در ابتدا خاک اطراف طوقه را کنار بزنید،پوست طوقه و چوب تنه را تا جایی که پوسیدگی به طور کامل حذف شد و برداری و بافتهای جدا شده را درون یک نایلون به بیرون باغ برده و بسوزانید.

پس از برداشت بافت پوسیده منقه ی آلوده را با قارچ کشهای مناسب مانند متالاکسیل که برای عفونت شبه قارچ گموز مورد استفاده قرار می گیرد به همراه مانکوزب که برای جلوگیری از حمله ی قارچهای ساپروفیت مورد استفاده قرار می گیرد بپوشانید.

این ترکیب متالاکسیل مانکوزب را می توانید در آب آبیاری برای کل درختان باغ نیز مورد استفاده قرار داده و یا برای همان درختان بیمار استفاده کنید.

لازم به ذکر است که ترکیب سمی توصیه شده در قالب نام تجاری فوزتیل آلومینیوم نیز موجود است که می توانید از آن هم استفاده کنید.

بررسی کامل بیماری گموز درخت سیب ( پیشگیری، کنترل و درمان )

کلام آخر:

دانستید که بیماری گموز می تواند خسارت زیادی به باغ سیب وارد کند اما چنانچه از زمان احداث باغ تمام نکاتی که باعث انتقال، استقرار و انتشار بیمری در باغ می شود و در این مقاله به آن اشاره شد را شناسایی کرده و آنها را کنترل کنید قطعا شرایطی ایجاد نمی شود که کار به کنترل شیمیایی برسد اما اگر کنترل شیمیایی احتیاج شد می توانید از آن هم استفاده کنید.

مقالات مرتبط




نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

ارتباط با برترنهال