یکی از مهمترین آفات خسارتزا بر درختان سیب آفت لیسه ی سیب است، این آفت که با لیسیدن برگ درختان سیب از آنها تغذیه کرده و آنها را از بین می برد می تواند کاهش عملکرد شدیدی در درختان سیب ایجاد کند و به دلیل طغیان این بیماری سالانه خسارات سنگینی به باغداران سیب وارد می شود، در این مقاله شما را با این آفت خطرناک در باغات سیب آشنا کرده و به شما می آموزیم که چگونه می توانید جمعیت این آفت در باغ خود را به حد کنترل و زیر آستان ی زیان اقتصادی برسانید.
شناسایی درست آفت اولین مرحله در کنترل اصولی آفت است، برای کنترل آفت باید در ابتدا بتوانید حضور آ در باغ را تشخیص دهید تا با انجاماقدامات کنترلی به موقع این آفت را در باغ خود کنترل کنید، در غیر این صورت آفت فرصت کافی برای جولان دادن در باغ شما داشته و زمانی متوجه حضور آن در باغ خود می شوید که هجوم آفت آستانه ی زیان اقتصادی در باغ را رد کرده باشد و شما متحمل خسارت زیادی شده باشید.
در این بخش به شما می آموزیم که چگونه می توانید حضور این آفت در باغ را شناسایی کنید.
لیسه ی سیب در مرحله ی حشره ی بالغ پروانه ای زیبا به نام علمیHyponomeuta malinellus است که دارای بدن کشیده با بالهایی سفید رنگ و در زمینه ی سفید بال دارای خالهای مشکی است که تعداد آنها می تواند به 19 عدد برسد، طول بدن این پروانه بین 5 تا 8 میلی متر بوده و در حالی که بالهای پروانه باز باشد عرض بدن آنها به 16 تا 21 میلی متر می رسد.
پروانه ها قدرت تغذیه از بافت برگ درختان را نداند و این حشرات زیبا تنها از شیره و شهد گلها، گرده گیاهان و قطرات شبنم تغذیه می کنند اما خسارت اصلی این حشرات در مرحله ی لاروی به درختان وارد می شود.
لارو لیسه ی سیب دارای بدنی باریک و کشیده به رنگ کرم تا قهوه ای بوده که در دو طرف بدن دارای خالهای متقارن مشکی رنگ است.
شفیره معمولا به صورت چند تایی در کنار هم تشکیل شده و دارای پوششی سفید رنگ دارای زائده های مو مانند و خالهای مشکی رنگ است و معمولا به صورت عمود بر زمین روی شاخه ها و یا روی زمین ایجاد می شود.
مطالعه ی چرخه ی زندگی آفت به باغداران کمک می کند تا بدانند یک آفت چه مراحلی را در باغ ایشان سپری کرده، چه زمانهایی به کنترل شیمایی حساس است و در چه زمانهایی بیشترین خسارت را به درختان ایشان وارد می کند.
آفت لیسه ی سیب به صورت لارو سن اول زیر پولکهایی که دستجات تخم را پوشانده زمستان را سپری می کند، لارو سن یک تغذیه ای ندارد و به آن لارو گرسنه گفته می شود، در بهار و با مساعد شدن شرایط دمایی و آب و هوا که معمولا در مناطق سردسیر مصادف با اواخر فروردین ماه است در کنار جوانه های در حال باز شدن جمع می شوند.
این آفت پس از باز شدن جوانه ها به صورت مینوز وارد بافت پارانشیم شده و از پارانشیم بین دو اپیدرم تغذیه می کند، مینوزها لاروهایی هستند که به صورت بیرونی از بافت برگ تغذیه نمی کنند بلکه به درون بافت برگ نفوذ کرده و با تغذیه از پارانشیم برگ تنها دو اپیدرم را باقی می گذارند و بنابراین برگها پس از تغذیه ی این لارو حالت توری و مشبک به خود می گیرد.
دلیل نامگذاری این آفت به لیسه ی سیب نیز به همین دلیل است که ظاهر برگ جوری به نظر می رسد که انگار آفتی برگ را لیس زده باشد و به آن لیسه ی سیب می گویند.
اولین جلد اندای لارو درون پارانشیم برگ و داخل دالان انجام شده و سپس از برگ خارج می شوند و با پبدا کردن دیگر لاروها شروع به بافتن لانه هایی می کنند که درون آن لانه ها به صورت اجتماعی شروع به فعالیت می کنند.
تغذیه ی آفت درون لانه ی اجتماعی نیز به شدت ادامه داشته و در نهایت بهدرخت ظاهری تار تنیده با برگهایی توری مشبک می دهد، درختی که با این شدت آسیب دیده باشد باردهی نداشته و یا باردهی خیلی کم با میوه هایی بی کیفیت خواهد داشت، پس از طی کردن سنین لاروی شفیره تولید شده و دوره ی شفیرگی در مناطق سردسیر معمولا بین 15 تا 22 روز طول می کشد.
پس از طی شدن دورهی شفیرگی پروانه ها ظاهر شده و به دنبال مکانهای تازه برای تخمگذاری می گردند، پروانه ها شب پرواز و یا غروب پرواز هستند و نورگرایی بالایی هم دارند، تخمها را روی شاخه های جوان و بیشتر شاخه های یک ساله قرار داده و تخم گذاری به صورت دستجات پنجاه تا صد تایی انجام می شود.
روی دستجات تخم لایه ای پولکی به عنوان محافظ تخمها گذارده می شود و این پولک از لاروهای سن اول که از اوایل تابستان ظاهر می شوند تا بهار سال بعد محافظت می کنند، بنابراین این آفت یک نسل در سال دارد اما به دلیل تخم گذاری به تعداد زیاد، لایه ی محافظ تخم و یا همان پولک محافظ و تغذیه ی شدید لاروهایی که مدت زمان طولانی گرسنگی کشیده اند خسارت این آفت بسیار سنگین است.
آفت لیسه ی سیب در اغلب مناطق سردسیر و یا مناطق دارای آب و هوای معتدل وجود داشته و خسارت زیادی را بیشتر به درختان خانواده رزاسه که از مهمترین آنها سیب است وارد می کند.
با وجود اینکه این آفت زمستان را به صورت لارو سن یک سپری می کند سرما و یخبندان زمستان در مناطق سردسیر بر آن بی اثر است چرا که این لارو در زیر پولک محافظ قرار دشته و به دلیل بی تحرک و بی تغذیه بودن مقاومت بالایی در برابر سرمای زمستان از خود نشان می دهد.
خسارت عمده ی لیسه ی سیب به دلیل تغذیه ی خاص این آفت از برگ این درختان رخ می دهد، از بین رفتن پارانشیم برگ در واقع به معنای از بین رفتن کارخانه ی غذا سازی درخت بوده که سبب ضعف درخت آلوده شده و درخت آلوده قادر به باردهی نخواهد بود.
خسارت دیگری که این آفت ایجاد می کند به دلیل ایجاد لانه های اجتماعی روی درخت است، لانه های اجتماعی حالت تار اندود به شاخه های درختان داده و این تارها برگ و شاخه ها را به هم می پیچاند، تنیده شدن تار دور شاخ و برگ درختان مانع از دریافت نور کافی شده و این درختان به دلیل دریافت نکردن نور و اکسیژن کافی به شدت ضعیف خواهند شد.
خسارت آفت لیسه ی سیب زمانی زیاد می شود که شما برای احداث باغ خود اقدام به خرید نهال سیب در ارقام حساس کرده باشید ویا به اندازه ی کافی به آبیاری و کود دهی باغ توجه نشان ندهید، ضعف ژنتیکی و یا تغذیه ای درختان سیب سبب می شود این آفت به سمت آنها جلب شود، در واقع اکثر آفات به دنبال میزبانان حساسی هستند که بتوانند خیلی راحت از بافت آنها تغذیه کرده و به راحتی روی آنها مستقر شوند.
لیسه ی سیب می تواند همراه با نهال وارد باغ شود و یا اینکه به واسطه ی بالدار بودن حشره ی کامل از باغات مجاور به باغ شما وارد شود، با توجه به اینکه زمستانگذرانی آفت به صورت تخم زیر لایه ی محافظ در کنار شاخه های جوان و یکساله است بنابراین نهالهای جوان میزبان بسیار خوبی برای این آفت به شمار می رود و می تواند همراه با نهال وارد باغ شود.
اما حتی در صورتی که این آفت با نهال وارد باغ شما نشود در صورتی که وجود این آفت در منطقه ی شما محرز باشد می تواند در زمان ظهور حشرات کامل به باغ شما پرواز کرده و در صورت حساس و ضعیف بودن درختان باغ شما آنها را به عنوان میزبان انتخاب نماید.
کنترل آفت لیسه ی سیب شامل مجموعه اقداماتی است که مانع از ورود و استقرار و البته کنترل آفت مستقر شده در باغ می شود، در ادامه اقدامات به زراعی و کنترلی برای مدیریت جمعیت این آفت در باغ را شرح خواهیم داد.
برای جلوگیری از ورود و استقرار این آفت انجام اقدامات زیر ضروری است:
در زمان انتخاب مرکز فروش نهال سیب یا نهالستان، نهالستانی که برای نهالهای خود گواهی تایید سلامت نهال تهیه کرده باشد بسیار مناسب تر خواهد بود بنابراین از اهمیت خرید نهال سیب سالم و گواهی دار غافل نشوید، ممکن است قیمت نهال سیب گواهی دار بالاتر باشد اما چنانچه این آفت در منطقه ی شما وجود نداشته باشد ممکن است شما با خرید نهال آلوده حتی افت را به صورت بومی در منطقه ی خود در بیاورید.
انتخاب ارقام مقاومی که اپیدرم قویتری دارند و لارو سن یک نمی تواند به راحتی این اپیدرم را زخمی کرده و وارد بافت پارانشیم شود می تواند مانع از استقرار آفت در باغ شود، در واقع با کاشت ارقام مقاوم مانع از تغذیه ی لارو سن یک شده و این لارو گرسنه در صورتی که نتواند به سرعت تغذیه ی خود را شروع کند از بین خواهد رفت.
همانطور که دیدید مهمترین مرحله در استقرار آفت لیسه ی سیب شروع تغذیه ی آفت در بهار با تغذیه ی لارو سن اول است و در صورتی که بافت دیواره ی سلولی خشبی و ضخیم باشد امکان تغذیه ی آفت در این سن بسیار پایین می آید، استفاده از عناصر غذایی مانند کلسیم، پتاسیم و سیلیس در برنامه ی کودی درختان سیب سبب خشبی تر شدن و ضخیم تر شدن دیواره ی سلولی شده و شانس تغذیه ی موفق لارو سن اول را کاهش می دهد.
با توجه به اینکه این آفت پروانه ای است که به سمت نور جذب شده و خوشبختانه شب پرواز هم هست پس استفاده از تله های نوری در شب می تواند از جمعیت آفت تخم گذار در باغ بکاهد، درقت داشته باشید اگر پرواز این آفت را در باغ مشاهده کردید اقدام به نصب تله ی نوری کنید.
استفاده از تله ی فرمونی برای باغاتی که آفت در آن مشاهده نشده زیاد توصیه نمی شود به دلیل اینکه می تواند آفت را به باغ جذب کند اما در منطقه ای که آفت رایج است همکاری باغداران مجاور ونصب سراسری تله فرمونی می تواند تاثیر مثبتی در کنترل آفت داشته باشد.
تنها راه کنترلی که برای مدیریت جمعیت این آفت پیشنهاد شده است سم پاشی علیه لاروهای سن اول درست در زمانی است که لارو سن اول از زیر پولک محافظ خارج شده و به سمت جوانه ها مهاجرت می کند.
تعیین این زمان به شرایط آب و هوایی هر منطقه بستگی دارد و تاریخ یگانه ای را برای همه مناطق نمی توان در نظر گرفت، باغداران ی توانند با مشورت از اداره ی حفظ نباتات منطقه و یا مشاوران گیاهپزشک منطقه که شرایط آب و هوایی و سیکل زندگی آفت را به خوبی در نظر داشته و مطالعه کرده اند مشورت کرده و تاریخ دقیق و مناسب برای سم پاشی در بهار را تعیین کنند.
سم پاشی پس از عبور از این مرحله و ورود لاروها به بافت برگها موثر نیست چراکه لاروها یا درون بافت برگ بوده و محافظت می شوند و یا درون لانه های جمعی بافته شده ای هستند که سم به درون آن نفوذ نخواهد کرد.
البته با دقت کردن به سرشاخه های جوان و یکساله ای که حالت مینوز خوردگی در برگها مشاهده می شود می توان شاخه های آلوده را تشخیص داده و در صورتی که زمان مناسب سم پاشی را از دست داده اید می توانید با حذف و هرس سرشاخه های آلوده لاروهایی که درون برگ هستند را از درخت حذف کرده و بسوزانند.
دانستید که آفت لیسه ی سیب یک آفت بومی به ویژه در مناطق سردسیر کشور است که می تواند به درختان سیب آسیب بسیار شدیدی وارد کند . بنابراین شناخت دقیق این آفت، سیکل زندگی آفت با توجه به شرایط اقلیمی منطقه ی شما و مراحل حساس زندی آفت به شما کمک می کند تا بتوانید این آفت را به خوبی در باغ خود مدیریت کنید بدون اینکه از حمله ی آن خسارت ببینید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران