قطعا شما هم به عنوان کشاورز و یا باغدار اصطلاح خاک حاصلخیز را شندیه اید، بسیاری گمان می کنند که خاک حاصلخیز یعنی خاکی که سرشار از مواد غذایی برای رشد درختان و گیاهان زراعی باشد اما خوب است بدانید دارا بودن مواد غذایی کافی برای رشد گیاهان تنها فاکتور تعیین کننده ی حاصلخیزی خاک نیست، در این مقاله سعی داریم شما را با تمام ویژگیهای یک خاک حاصلخیز آشنا کرده و به شما بیاموزیم چگونه می توانید خاک باغ خود را حاصلخیز کنید.
پیش از اینکه به ویژگیهای یک خاک حاصلخیز بپردازیم بهتر است کمی در رابطه با اهمیت حاصلخیز بودن خاک و فواید خاک حاصلخیز در پرورش گیاهان و درختان صحبت کنیم.
کارهایی که در زمینه ی افزایش حاصلخیزی خاک انجام می شود سبب افزایش پایداری بافت و سلامت خاک شده و به خاک می شود و به خاک کمک می کند که در طی سالهای باغداری کیفیت خود را حفظ کند، همانطور که می دانید انجام عملیات خاکورزی، آبیاری، کود دهی و سم دادن به خاک در طی سالیان باغداری همگی می تواند بر بافت و کیفیت خاک تاثیر گذاشته و به مرور زمان سبب کاهش راندمان درختان و گیاهان زراعی شود.
زمانی که شما به عنوان یک باغدار عملیات خاکورزی و کود دهی را با هدف افزایش حاصلخیزی خاک انجام دهید میزان تخریب بافت خاک در طول زمان به شدت کاهش پیدا کرده و علاوه بر افزایش راندمان و عملکرد باغ خود به حفظ محیط زیست و کشاورزی پایدار نیز کمک کرده اید.
عملیات افزایش حاصلخیزی هر کدام به تنهایی و همگی با هم می توانند به توسعه ی تخلخل پذیری خاک کمک کنند و این به معنای افزایش زهکشی در خاک است، همانطور که می دانید افزایش زهکشی می تواند به توسعه ی بهتر ریشه ی درختان، استقرار بهتر درخت در خاک و باردهی بیشتر کمک کند.
خاک حاصلخیز قدرت بیشتری در تامین عناصر غذایی درختان داشته و هیچ عنصری در خاک حاصلخیز به دلیل بافت و اسیدیته ی نامناسب خاک از دسترس درختان خارج نمی شود.
ویژگیهای فیزیکی مهم خاک در رشد گیاهان از قبیل رنگ خاک، بافت خاک، اسیدیته ی خاک، خاصیت بافری در خاک، تخلخل و نفوذ پذیری خاک و بسیاری از ویژگی های فیزیکی مهم و تاثیر گذار خاک در رشد گیاهان در پروسه ی افزایش حاصلخیزی بهبود پیدا کرده و به پایداری خاک در طول زمان کمک می کند.
یکی از عملیات مهم خاک قبل از احداث باغ خاکورزی است، این عملیات حتی پس از احداث باغ نیز در بین ردیفهای درختان بنا به نیاز انجام می شود، در خاکهای غیر حاصلخیز چسبندگی خاک و یا شنی بودن بیش از اندازه ی خاک می تواند دردسر ساز باشد اما در صورتی که خاک حاصلخیز شده باشد مشکل چسبندگی خاک به طور کامل مرتفع می شود.
یکی از مشکلات بسیار اساسی در کشاورزی شسته شدن و از دسترس خارج شدن عناصر غذایی است، در واقع باغداران نمی توانند محاسبه کنند که چه میزان از عناصر غذایی که در خاک استفاده می کنند جذب درخت شده و چه مقدار شسته می شود و از دسترس خارج می شود اما جالب است بدانید این نگرانی در مورد خاکهای حاصلخیز وجود ندارد و باغداران می توانند با خیال راحت عناصر غذایی را استفاده کنند بدون اینکه نگران آبشویی عناصر باشند.
در یک تعریف کامل از خاک حاصلخیز باید گفت خاکی که قابلیت تامین عناصر غذایی برای رشد گیاهان و درختان را بدون از دست دادن بافت و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خود داشته باشد را خاک حاصلخیز می گویند، در واقع خاک حاصلخیز خاک پایداری است که می تواند بدون ایجاد مشکل بستر رشد گیاهان را فراهم کند، در این راستا تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان تنها یک فاکتور تامین کننده بوده و فاکتورهای دیگری نظیر تخلخل پذیری، بافت و اسیدیته ی متعادل نیز باید در تعریف خاک حاصلخیز گنجانده شود.
مهمترین تاثیرات و فواید خاک حاصلخیز در رشد درختان و گیاهان به وجود مواد آلی در آن بر می گردد، در واقع این مواد آلی موجود در خاک هستند که خواص اصلاح بافت و اسیدیته،تامین عناصر غذایی و همینطور اصلاح بافت خاک را در خاک حاصلخیز به آن می بخشند، در مورد کاشت و پرورش بسیاری از درختان باغی در ارقام تجاری تاکید می شود که خاک باید حاصلخیز باشد، به عنوان مثال کاشت ارقام مختلف تجاری گردو مانند ارقام نهال گردو اسرائیلی، گردو چندلر، گردو فرنور،گردو ارقام ژنوتیپ پالیز و ژنوتیپ برتر در خاک حاصلخیز بیشترین باردهی را خواهند داشت.
مواد آلی ترکیبی از مواد گیاهی مانند سلولز و لیگنین و مواد جانوری مانند پروتئین، چربی و کربوهیدرات در فرم جانوری است، این مواد که معمولا در کودهای دامی به صورت یکجا وجود دارد سبب شده که مردم از کود دامی به عنوان یک کود آلی و حاصلخیز کننده ی خاک استفاده کنند.
در مسیر حاصلخیز کردن خاک باید بدانید خاک حاصلخیز چه ویژگیهایی دارد تا در جهت رسیدن به آن ویژگیها گام بردارید.
با توجه به این ویژگیها باید در پی اقداماتی باشیم که این ویژگیها را به خاک ببخشد و از این رو مراحل حاصلخیز کردن خاکبه صورت زیر می تواند انجام شود، لازم به ذکر است در مراکزی که کار فروش نهال در ارقام تجاری و پر بازده را انجام می دهند قاعدتا توضیحاتی در رابطه با چگونگی اصلاح خاک و حاصلخیزکردن آن در راستای بهره برداری بهتر از باغ به باغداران ارائه می شود.
قبل از انجام هر اقدامی روی خاک باغ خود بهتر است آزمایش تجزیه ی خاک را انجام داده تا اطلاعات دقیقی در رابطه با بافت، اسیدیته، میزان مواد آلی و میزان مواد و عناصر غذایی موجود در خاک دریافت کنید و متناسب با نتیجه ی آزمایش اقدامات مربوطه را انجام دهید.
در صورتی که در بافت خاک باغ شما لایه ی سنگین و نفوذ ناپذیر شناسایی شده است باید با انجام عملیات خاکورزی این لایه ی سنگین را شکسته و خاک را به طور کامل زیر و رو کنید.
در صورتی که پس از انجام آزمایش تجزیه ی خاک بافت خاک سنگین و یا سبک تشخیص داده شد به منظور متعادل کردن بافت خاک برای افزایش تخلخل پذیری و زهکشی باید مقداری خاک کاملا سالم با بافت کمورد نظر برای اصلاح بافت خاک را حین عملیات خاکورزی به زمین اضافه کنید تا بافت خاک متعادل و لومی شود.
کودهای آلی که می توان به خاک برای افزایش حاصلخیزی اضافه کرد شامل دو دسته کودهای شیمیایی آلی و کودهای دامی هستند.
کود شیمیایی حاوی مواد آلی مانند هیومیک اسید است که در طول سالهای باغداری نیز می توانید در آب آبیاری به درختان بدهید.
کودهای دامی: شرط استفاده از این کودهای دامی پوسیده بودن کامل آنها است، کود دامی نپوسیده بافت و اسیدیته ی خاک را به هم می زند و هیچ تعادلی ایجاد نمی کند بنابراین کود دامی را یا باید به صورت علامی و کامل بپوسانید و یا کود دامی کاملا پوسیده را از مراکز معتبر و به میزان مناسب تهیه کنید.
کود دامی را در زمانی که خاک دارای رطوبت نسبی مناسب و گاورو است با خاک مخلوط کنید و پس از چند روز با از دست دادن رطوبت خاک را مجددا آبیاری کنید، اضافه کردن کود دامی پوسیده به خاک بهتر است در فصل تابستان وچند ماه قبل از کاشت نهال انجام شود، آبیاری و تابش نور خورشید و گرما به میکرو ارگانیسمهای تجزیه کننده کمک می کند تا هر چه سریعتر عمل تجزیه را انجام داده و خواص موجود در کود دامی را به خاک آزاد کنند.
کاشت برخی از ارقام گیاهان زراعی و علوفه ای و زیر و رو کردن خاک در زمان برداشت به جای برداشت این گیاهان سبب برگشتن مواد آلی سبز به بافت خاک می شود که به آن کود سبز می گویند، مطالعات تجزیه ی خاک در مواردی که از کود سبز استفاده شده نشان داده که این گونه کود دهی به زمین نیز با افزایش میزان مواد آلی و سلولزی در خاک می تواند تا حد زیادی به افزایش حاصلخیزی خاک کمک کند اما باید توجه داشت در انتخاب کود سبز گیاهانی را باید انتخاب کرد که به سرعت تجزیه شده و در فرآیند تجزیه شدن خود ازت زیادی را از خاک جذب نمی کنند.
در استفاده از کود سبز محدودیتهای دیگری نظیر استفاده از نیز روی کارگری برای کاشت و داشت این گیاهان، خرید کود و کود دهی به آنها و همینطور دیر بازده بودن آنها در افزایش مئواد آلی خاک محدودیتهای استفاده از این نوع کود است اما به هر حال طبیعی بودن آن سبب تثبیت خاک و حفظ اصول کشاورزی پایدار می شود. که در قیمت نهال تاثیر زیادی دارد.
کلام آخر:
در احداث باغات نوین و تجاری از ارقام پر بارده و زود بازده استفاده می شود که شرط بهره برداری مناسب از آنها کاشت درختان و نهال در خاک حاصلخیز است، توجه داشته باشید که قیمت نهال در انواع ارقام تجاری مانند ارقام تجاری درختان گردو، بادام، هلو، شلیل،گیلاس و غیره می توان بالا باشد و این ارقام در خاک حاصلخیز بیشترین عملکرد را خواهند داشت بنابراین نباید با کاشت این ارقام در زمینهای غیر حاصلخیز سرمایه ی خود را دور بریزید و تمام تلاش خود را باید جهت افزایش حاصلخیزی خاک به کار ببندید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران