آنتراکنوز بادام و راه های کنترل و درمان آن

یکی از انواع بیماریهای گیاهی که سبب کاهش راندمان تولید محصول در درختان بادام می شود بیماری آنتراکنوز است، بیماری آنتراکنوز که با تولید لکه های سوخته روی برگ و میوه شناخته می شود می تواند در شرایط مساعد موجب کاهش محصول شدید شود، اما این شرایط مساعد چه شرایطی است؟ در این مقاله شما را با عامل ایجاد کننده ی بیماری آنتراکنوز بادام، راه های ایجاد آن و همینطور روشهای کنترل این بیماری آشنا خواهیم کرد.

عامل بیماری آنتراکنوز بادام و چرخه ی زندگی آن:

آنتراکنوز بادام یک بیماری قارچی با نام علمی Colletitricum acutatum است که در برگ و میوه های و همینطور شاخه های شکسته ی آلوده کف باغ زمستانگذرانی کرده و به محض گرم شدن هوا و وجود بارندگی با تولید اسپورهای کنیدیایی در باغ بادام پراکنده می شود، این قارچ که در حالت غیر جنسی بر روی درختان بادام و یا سایر میزبانها ایجاد بیماری می کند با تولید اندام غیر جنسی به نام آسروول تولید کنیدی کرده و کنیدیها همراه با باد و باران در هوا پراکنده می شوند.

کنیدیها در ابتدای بهار با ورود به شکوفه ها سبب سوختن شکوفه ها و ریزش آنها شده و اولین آسیب این بیماری را ایجاد می کنند، قارچ عامل بیماری آنتراکنوز بادام در درجه دمای 23 تا 26 درجه سانتی گراد به سرعت تولید کنیدی کرده و انتشار و تولید مثل قابل توجهی دارد، این شرایط در بسیاری از مناطق ایران در بهار فراهم است و بنابراین تکثیر این قارچ در گرما و خشکی هوای شدید تابستان کند تر خواهد شد.

پس از ریزش شکوفه ها با انتقال بیشتر عامل بیماری به چاغاله ها سبب ایجاد لکه های نکروز روی میوه می شود، حمله ی شدید این قارچ به میوه ی بادام ریزش میوه را نیز می تواند ایجاد کند و علاوه بر میوه و شکوفه این قارچ با همین کنیدیهای غیر جنسی به برگ درختان بادام نیز حمله کرده و سبب ایجاد لکه روی آنها می شود، ایجاد لکه روی برگ با کاهش سطح سبزینه یبرگ سبب کاهش سطح فتوسنتز کننده شده و در نهایت کاهش محصول و ضعف درخت را در پی دارد.

نشانه های ایجاد بیماری به وسیله ی قارچ آنتراکنوز بادام:

این بیماری قارچی همانطور که پیش تر نیز بیان شد سبب ایجاد خسارت بر روی اندامهای هوایی نظیر سر شاخه ها، شکوفه ها، میوه ها و برگهای بادام می شود و علائم بیماری روی هر قسمت کاملا تیپیک و مشخص است، عامل بیماری در ابتدای بهار با حمله به شکوفه ها سبب ایجاد لکه های نکروز و سوخته ظاهری پوسیده مانند به شکوفه ها داده و سبب ریزش شکوفه ها می شود.

در ادامه ی فصل با حمله به میوه تازه و کوچک که به چاغاله معروف است سبب ایجاد لکه های قهوه ای فرورفته در میوه کرده که در بسیاری از موارد سبب ترشح شیرابه یا صمغ از میوه ی بادام می شود و در نهایت چاغاله ها ریزش پیدا می کنند.

علائم بیماری بر روی برگ نیز به صورت لکه های نکروز و قهمه ای رنگ به صورت پراکنده در حاشیه و با در وسط پهنک برگ بوده که اگر این برگها را به مدت کوتاهی در میان یک دستمال مرطوب قرار داده و سپس زیر دستگاه قرار دهید آسروولهای قارچ که برای اسپور پراکنی حاضر شده اند را در میان این لکه ها خواهید دید.

عامل بیماری همچنین می تواند در شرایط مساعد آب و هوایی بر روی سرشاخه های جوان و یک ساله ایجاد لکه های نکروز و قهوه ای کرده و باعث ایجاد سوختگی در سر شاخه ها شود.

عامل انتقال بیماری آنتراکنوز بادام به باغ:

این بیماری می تواند در نهالستانهای غیر استاندارد که بدون مجوز فعالیت کرده و برای نهالهای خود گواهی تاییدیه ی سلامت دریافت نمی کنند همراه با نهال آلوده به باغهای جوان منتقل شود، بنابراین اولین راه انتقال این بیماری به باغ خرید نهال بادام آلوده است.

راه دوم انتقال بیماری باد و باران در بهار است که این باد و باران می تواند اسپورهای کنیدیایی قارچ عامل بیماری را از روی برگهای ریخته کف باغ به درختان بادام منتقل کرده و سبب ایجاد آلودگی در ابتدای فصل می شود.

راه سوم انتقال بیماری تجهیزات کشاورزی، کفش و لباس کارگران و حیواناتی هستند که با عبور از روی این برگهای آلوده ریخته کف باغ و وارد شدن به باغ دیگر و یا رفتن به نقاط سالم باغ می توانند بیماری را نیز با خود حمل کنند.

دامنه ی میزبانی و پراکندگی جغرافیایی:

قارچ عامل بیماری آنتراکنوز بادام تنها بر رئی بادام ایجاد خسارت نکرده بلکه روی بسیاری میزبانهای باغی و زراعی ایجاد خسارت می کند، تنها چیزی که این قارچ برای بیماری زایی روی میزبانهای مختلف ایجاد دارد شرایط مساعد از قبیل دمای مناسب و بارندگی بوده و در این شرایط این قارچ میزبان مناسب را در جایی که باشد پیدا خواهد کرد.

گیاهان زراعی پهن برگ مانند توت فرنگی و نازک برگ مانند انواع گرامینه ها و درختان باغی از گردو و بادام گرفته تا دیگر انواع درختان میوه می تواند میزبان مناسبی برای حمله این قارچ باشد،پس گمان نکنید اگر باغ کناری گردو است و مورد حمله ی این بیماری قرار گرفته ممکن است باغ بادام شما سالم بماند، خیر این بیماری در صورت انتقال با ناقلین به باغ بادام شما وارد شده و در آن خسارت ایجاد می کند.

در میزبانهای دیگر نیز علائم خسارت مانند بادام با ایجاد لکه های نکروز متحد الشکل و آسروولهای تیره در مرکز این لکه ها مشخص می شود و علائم در میوه ها می تواند با توجه به نوع بافت میوه متفاوت باشد، به عنوان مثال در توت فرنگی می تواند سبب پوسیدگی و لهیدگی میوه نیز بشود.

این بیماری در همه جای دنیا و در هر جایی که شرایط دمایی و رطوبتی مناسب برای رشد آن وجود داشته باشد پراکنده بوده و در هر جایی که مشاهده شد باید اقدامات کنترلی مناسب برای آن انجام شود در غیر این صورت می تواند خسارت زیادی را به همراه داشته باشد.

شرایط تشدید خسارت بیماری:

با توجه به اینکه قارچ عامل بیماری دامنه ی میزبانی گسترده ای داشته و روی انواع گیاهان ایجاد بیماری می کند بنابراین کاشت گیاهان زراعی حساس در نزدیکی نهال بادام می تواند به افزایش خسارت قارچ در بادام دامن بزند، این قارچ با سرعت بیشتری روی گیاهان زراعی حساس تولید مثل کرده و اسپور بیشتری تولید می کند و بنابراین شدت خسارت در باغی که گیاهان زراعی حساس در آن یا درمجاورت آن کاشته شده باشد بیشتر است.

این بیماری همچنین روی علفهای هرز می تواند وارد شده و ایجاد بیماری کند و باغی که علف هر آن کنترل نشده باشد می تواند به تکثیر و خسارت بیماری در باغ دامن بزند.

این بیماری را در واقع تحت عنوان یک بیماری برای درختان ضعیف و حساس می شناسند، در واقع این بیماری نمی تواند به درختانی که به لحاظ تغذیه ای قوی و به لحاظ ژنتیکی مقاوم باشند حمله کند، چرا که قارج عامل بیماری با تولید آپرسوریم که اندام میخی شکل است به بافت نفوذ می کند در صورتی که در درختان قوی و مقاوم این آپرسوریم قدرت نفوذ به بافت را ندارد، بنابراین عامل دیگر شدت دهنده به بیماری ضعف و حساس بودن رقم درخت است.

از بین نبردن برگ و میوه ها و همینطور شاخه های آلوده ریخته کف باغ که عامل زمستان گذران قارچ عامل بیماری است سبب افزایش مایه ی آلوده کننده در ابتدای فصل شده و در بهار بیماری با شدت بیشتری ظاهر خواهد شد.

ایجاد زخم روی شاخه ها مانند زخم ناشی از هرس به خصوص در زمانی که شرایط دمایی و رطوبتی برای گسترش قارچ عامل بیماری فراهم باشد می تواند سبب ورود قارچ به بافت درخت حتی درختان مقاوم شده و سبب افزایش خسارت قارچ به درختان شود.

آبیاری بارانی و پاشیدن آب روی درختان که می تواند به صورت محلول پاشی با عناصر غذایی در شرایط مساعد به لحاظ دمایی اتفاق بیوفتد می تواند به گسترش و شدت خسارت بیماری در باغ دامن بزند.

راه های کنترل بیماری آنتراکنوز بادام:

این بیماری می تواند در شرایط مناسب به خوبی منتقل وخسارت ایجاد کند اما اولین راهی که برای کنترل بیماری به ذهن ما می رسد نباید کنترل شیمیایی باشد چرا که کنترل شیمیایی علاوه بر آسیب به موجودات مفید و غیر هدف و آلودگیهای زیست محیطی سبب افزایش مقاومت قارچ به سم شده و ممکن است در سالهای بعدی سم دیگر پاسخگو نباشد.

اولین و مهمترین اقدامات کنترلی در مورد بیماری آنتراکنوز اقدامات زراعی است که با اهداف کاهش اینوکولوم اولیه ی بیماری در بهار، کاهش ورود بیماری به باغ و کاهش شانس ورود بیماری به بافت گیاه انجام می شود، در ادامه کارهایی را که می توان برای رسیدن به هر کدام از این اهداف انجام داد برای شما شرح خواهیمداد.

راه های کنترل ورود عامل بیماری به باغ بادام:

چنانچه در باغ و یا مزارع کناری این بیماری مشاهده شده و ایجاد خسارت می کند باید عبور و مرور تجهیزات تحت کنترل باشد، به هیچ عنوان از ماشین آلات استفاده شده در باغ و یا مزارع آلوده کناری مانند سم پاش آنها استفاده نکنید.
در هنگام احداث باغ حتما نهال سالم و مقاوم را از نهالستان معتبر خریداری کنید.

راه های جلوگیری از ورد عامل بیماری به بافت گیاه و جلوگیری از استقرار آن در بادام:

خرید نهال مقاوم به بیماریهای قارچی به طوری که آپرسوریوم قارچ نتواند نفوذ کند.
تقویت درختان با کودهای مناسب و مورد نیاز، کودهایی که باعث تقویت دیواره می شوند مانند ترکیبات کلسیمی و همینطور کودهای حاوی سیلیس و کودهایی که سبب افزایش ایمنی درختان می شند مانند کودهایی با ترکیب پتاس بالا می تواند سبب افزایش مقاومت درختان به استقرار بیماری در باغ شود.

علاوه بر این کودها،کودهایی که سبب افزایش حاصلخیزی خاک می شود مانند انواع کودهای آلی شامل هیومیک اسید می تواند باعث افزایش مقاومت درختان در برابر ابتلا به بیماری شود، بنابراین چنانچه خطر احتمال ورد بیماری به باغ وجود دارد و یا در سال گذشته این بیماری به صورت محدود در باغ مشاهده شده است از تقویت درختان در سال بعد غافل نشوید.

لازم به ذکر است استفاده بیش از اندازه از کودهایی که سبب افزایش رشد رویشی و در نتیجه افزایش ظرافت بافت برگ درختان می شود نیز می تواند سبب افزایش ورود و شانس استقرار بیماری در باغ شود، کودهایی نظیر کودهای ازته می تواند سبب افزایش ترد شدن بافت برگ درختان شود.

آبیاری مناسب: درختانی که تحت تنش آبی قرار داشته باشند حتی ارقام مقاوم نسبت به ورود بیمارگرها حساس می شوند، بنابراین داشتن برنامه ی منظم آب به تقویت درختان و افزایش مقاومت در برابر استقرار بیماری کمک خواهد کرد.

روشهای کنترل زراعی که سبب کاهش جمعیت بیمارگر در ابتدای فصل می شود:

عدم کاشت گیاهان زراعی حساس پای درختان بادام و همینطور کنترل علفهای هرز که می تواند به عنوان میزبان ساده تر و حساس تر برای بیماری به شمار برود و سبب افزایش خسارت بیماری و شانس استقرار آن در باغ می شود.
از بین بردن برگ، میوه و سرشاخه های آلوده کف باغ برای از بین بردن فرم زمستانگذران عامل بیماری

روشهای کنترلی زراعی که مانع از انتقال بیماری در باغ می شود:

عدم انجام هرس در ابتدای بهار و به خصوص زمانی که شرایط دمایی مناسب برای فعالیت قارچ وجود داشته و علاوه بر آن بارندگی نیز رخ داده و یا قرار است در روزهای آتی بارندگی رخ بدهد.
کنترل عبور و مرور در باغ بین درختان آلوده و سالم.
عدم محلول پاشی درختان و یا آب پاشی بر روی درختان در زمانی که شرایط دمایی مساعد 23 تا 26 درجه سانتی گراد فراهم باشد.

کنترل شیمیایی عامل بیماری آنتراکنوز بادام:

کنترل شیمیایی باید به عنوان آخرین راهکار کنترلی پس از انجام تمام اقدامات زراعی در نظر گرفته شود، در نظر داشته باشید که در صورت رعایت تمام اقدامات زراعی در بیش از 90 درصد موارد آلودگی نیازی به اقدامت شیمیایی نخواهد بود، اما در صورت ضرورت می توانید پس از هر بارندگی در شرایط درمایی مساعد از سم پاشی با سمومی که پایه ی مسی داشته باشند با دز مناسب استفاده نمایید.

نکته ی بسیار مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که در صورت امکان میوه های چاغاله را در صورتی که قصد رساندن آنها با بازار و فروش به عنوان چاغاله دارید را به خصوص با سمومی با دوره ی کارنس بالا نباید سم پاشی کنید، چرا که این سم وارد چرخه ی غذایی مردم شده و بیماریهای مزمن مانند انواع سرطانها و یا حتی مسمومیتهای غذایی را ایجاد می کند.

کلام آخر:

بیماری آنتراکنوز بادام در صورت رعایت موارد زراعی حتی به عنوان یک بیماری درجه دو هم نمی تواند خسارت وارد کند اما در صورت رعایت نکردن موارد زراعی خسارت آن بیشتر از یک بیماری درجه یک هم خواهد بود بنابراین اقدامات زارعی را دست کم نگیرید.که در قیمت نهال بادام تاثیر زیادی دارد.