شپشک نخودی یکی مهمترین آفات مکنده در بادام است که در سالهای اخیر در بسیاری از مناطق بادام کاری ایران به ویژه در استان آذربایجان شرقی ایجاد خسارت میکند، ایجاد خسارت توسط این آفت به حدی است که بسیاری از باغداران به امید کنترل آن دست به سم پاشیهای بی رویه حتی در زمانهایی میزنند که هیچ فایده ای نداشته وتنها سبب افزایش جمعیت مقاوم این آفت به سم شده است.
در لبنان این آفت به حدی به بادام خسارت وارد میکند که در بسیاری از مناطق که باغداران از سموم تماسی برای کنترل این آفت استفاده میکنند پس از حداکثر 5 سال درختان بادام خود را به طور کامل از دست میدهند.
شپشک نخودی:
شپشک نخودی از دسته آفات سپر دار و مکنده بر روی درخت بادام با نام علمی Didesmococcus unifasciatus است، این آفت به دلیل سپر دار بودن دارای جمعیت مقاوم به سم بوده و بنابراین مطالعه ی چرخه ز زندگی آفت و شناسایی حساسترین مرحله ی زندگی آن به سم میتواند به ما برای کنترل این آفت کمک بسیار مهمی کند.
مبارزه ی شیمیایی تنها راه مقابله با این آفت نبوده و از روشهای دیگر نیز میتوان برای کنترل جمعیت آن استفاده کرد،در این مقاله سعی داریم شما را با این آفت، نحوه ی زندگی و خسارت آن بیشتر آشنا کرده و راههای کنترل آن را به شما بیاموزیم.
چرخه ی زندگی آفت شپشک نخودی
این آفت در شرایط آب وهوایی مانند استان آذربایجان شرقی زمستان را به صورت پوره سن دو سپری میکند، در شرایط آب و هوایی این استان که معمولا زمستان طولانیتری نسبت به دیگر مناطق دارد در اوایل اردیبهشت ماه شاهد ظهور حشرههای نر این آفت و همچنین متورم شدن حشرههای ماده هستیم.
این آفت در اواخر اردیبهشت ماه به پیک پرواز خود رسیده و در این زمان به طور معمول مشاهده شده که این آفت بیشترین ظهور حشرات نر را داشته است، متورم شدن مادهها به معنای آماده شدن آنها برای جفت گیری بوده و این حشرات نیز هم زمان با ظهور حشرات نر متورم میشوند.
جالب است بدانید که حشرات نر به محض انجام جفتگیری از بین میروند و این مدت زمان جفت گیری حداکثر ده روز طول میکشد، به عبارتی نصب تله در منطقه ی آذربایجان شرقی نشان داده که در شرایط آب و هوایی این استان از دهم خرداد به بعد هیچ حشره ی نر دیگری وجود ندارد.
لازم به ذکر است که زمان ظهورحشرات نر و همنطور متورم شدن مادهها با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه متفاوت بوده و حتی در استان آذربایجان شرقی نیز این زمان با توجه به گرمایش زمین و گرمتر شدن این استان این زمان ثابت نیست و در برخی سالها تفاوت دارد.
حشرات ماده پس از جفتگیری شروع به رشد سریع کرده و در این زمان است که از خود شیره ترشح میکنند، اما به هر حال در اواخر خرداد ماه در منطقه ی آذربایجان شرقی مشاهده شده است که تخم ریزی انجام میشود.
اینکه در رابطه با اطلاعاتی که داده میشود تاکید میشود در شرایط آب و هوایی استان آذربایجان شرقی در چه زمانی چه اتفاقی میافتد به این دلیل است که شرایط آب و هوایی در این تاریخها تغییر بسیاری ایجاد میکند.
در هر شهری که با این آفت مواجه هستید باید این تاریخها را بسته به شرایط آب و هوایی شهر خود و با مشاهده ی مستقیم و نصب تله به دست آورید، البته این کار را معمولا سازمان حفظ نباتات در هر شهر انجام میدهد و اطلاعات آن را در اختیار باغداران میگذارد.
مادهها نیز پس ا تخم ریزی زیر پوسته از بین رفته و زیر پوسته تنها تخمها باقی میماند، پورههای سن یک از تخم و از زیرپوسته در اوایل تیرماه وحداکثرتا دهم تیر ماه خارج شده وشروع به تغذیه میکنند، تغذیه ی این سن پورگی تا اواخر تابستان ادامهداشتهو این پورهها در اواخر ابستانتبدیل به پوره ی سن دومیشوند، پوره ی سن دو مقاوم بوده و کل پاییز وزمستان پوره ی سن دو است که به عنوان فرم مقوم روی درخت زندگی میکند.
دراواخر زمستان پورههای سن دو از زیر پوسته پورگی خارج شده و شروع به حرکت و فعالیت روی شاخههای درختان میکنند، در این زمان است که پورههای نر و ماده به طور عمده از هم جدا شده و هر یک به طور جداگانه روی قسمت خاصی از شاخه مستقرمیشوند، شاخههای مایل و یا افقی ترجیح بیشتری برای استقرار این آفت دارند.
علائم و نحوه ی خسارت این آفت بر بادام:
شپشک نخودی از دسته آفات مکنده است، بنابراین خسارت این آفت مانند بسیاری دیگر از آفات مکنده به واسطه ی تغذیه ی آفت از شیره ی گیاهی اتفاق میافتد، شپشک نخودی با تغذیه از شیره ی گیاهی سبب ضعف درختان شده و به مرور زمان سبب زردی وپژمردگی و ریزش برگ و میوه میشود،در مناطقی که ارقام حساس کاشته شده باشند حتی مرگ درختان آفت زده طی 5 سال مشاهده میشود.
نشانه این آفت تنها ضعف درختان نیست و بارزترین نشانه ی این آفت خود آفت است که با سپرهای درشت روی شاخه ی درختان دیده میشود،این آفت در طول فصل رویش زیر سپر با رنگ روشن قرار داشته و به دلیل درشت بودن و رنگ سپر به نام شپشک نخودی مشهور شده است.
با نگاه کردن به شاخهها به خصوص شاخههایی که به صورت افقی قرار گرفته اند به راحتی آفت را روی شاخه میتوانید مشاهده کنید.
شرایطی که باعث شدت خسارت این آفت در باغات بادام میشود:
در مورد خسارت آفات همیشه برخی شرایط هستند که سبب افزای خسارت آفت در باغ شده و با دانستن آنها و کنترل آن شرایط میتوان تا حدی از خسارت آفت کم کرد.
روشهای ابتلای درختان بادام به این آفت:
این آفت به طور عمده همراه با نهال آلوده وارد باغ میشود، درست است که حشرات نر بالدار هستند اما حشرات ماده بدون بال و ثابت بوده و بنابراین پرواز تاثیری در انتقال آفت ندارد، در زمان خرید نهال بادام و احداث باغ بادام باید نهایت دقت را به خرج دهید چرا که با ورود این آفت به باغ و حساس بودن بادام به آن کنترل آن بسیار سخت میشود.
راه دیگر برای ورود آفت به باغ که تاثیر کمتری دارد بی دقتی کارگران در زمان جابجایی بین درختان است که ممکن است با دست،لباس و یا ابزار آنها را جا به جا کنند.
در واقع این آفت با وجود خسارت زیادی که روی درخت آلوده شده وارد میکند اما قدرت جابه جایی زیاد نداشته و به ندرت میتواند از یک درخت به درخت دیگر جا به جا شود، در صورتی که تراکم درختان در واحد سطح زیاد باشد و درختان شاخههای درهم داشته باشند انتقال آفت از یک درخت به درخت دیگر اتفاق میافتد.
کنترل آفت شپشک نخودی:
کنترل این آفت بر اساس دو سری عملیات انجام میشود، اقدامات پیشگیرانه و اقدامات کنترلی اقداماتی هستند که برایکنترل جمعیت آفت اجام میشود در این قسمت به بررسی جزئیات این اقدامات خواهیم پرداخت:
اقدامات پیشگیرانه برای کنترل آفت شپشک نخودی بادام:
در مورد خسارت آفات همیشه برخی شرایط هستند که سبب افزای خسارت آفت در باغ شده و با دانستن آنها و کنترل آن شرایط میتوان تا حدی از خسارت آفت کم کرد.
این آفت به طور عمده همراه با نهال آلوده وارد باغ میشود، درست است که حشرات نر بالدار هستند اما حشرات ماده بدون بال و ثابت بوده و بنابراین پرواز تاثیری در انتقال آفت ندارد، در زمان خرید با قیمت نهال بادام و احداث باغ بادام باید نهایت دقت را به خرج دهید چرا که با ورود این آفت به باغ و حساس بودن بادام به آن کنترل آن بسیار سخت میشود.
راه دیگر برای ورود آفت به باغ که تاثیر کمتری دارد بی دقتی کارگران در زمان جابجایی بین درختان است که ممکن است با دست،لباس و یا ابزار آنها را جا به جا کنند.
در واقع این آفت با وجود خسارت زیادی که روی درخت آلوده شده وارد میکند اما قدرت جابه جایی زیاد نداشته و به ندرت میتواند از یک درخت به درخت دیگر جا به جا شود، در صورتی که تراکم درختان در واحد سطح زیاد باشد و درختان شاخههای درهم داشته باشند انتقال آفت از یک درخت به درخت دیگر اتفاق میافتد.
کنترل این آفت بر اساس دو سری عملیات انجام میشود، اقدامات پیشگیرانه و اقدامات کنترلی اقداماتی هستند که برایکنترل جمعیت آفت اجام میشود در این قسمت به بررسی جزئیات این اقدامات خواهیم پرداخت:
اولین راه درمانی این آفت بدون استفاده از سم هرس شاخههای آلوده است، باغداران در انجامهرس شاخههای آلوده نباید کوتاهی کنند و پس از هرس نیز باید حتما سرشاخههای هرس شده سوزانده شود تا جمعیت آفت در باغ باقی نماند.
در مورد هرس باید بدانید همانطور که پیش تر نیز عنوان شد جمعیت نر و ماده ی آفت به طور جداگانه روی شاخه مستقر میشوند، جمعیت نر در سر شاخه و جمعیت ماده بیشتر در قسمت انتهای شاخه مستقر میشوند، البته مواردی بوده که هر دو با هم دیده شده اند اما برای کاهش جمعیت آفت متاسفانه شاخه آلوده را باید از بن بزنید تا جمعیت ماده تخم گذار برای سال آینده از بین برود.
نگران شاخههای هرس شده از بن نباشید چرا که شاخه جبران میشود اما خسارت آفت طول میکشد تا جبران شود و یا حتی ممکن است منجر به مرگ درخت شود که جبران پذیر نیست.
راه درمانی دوم در کنترل آفت شپشک نخودی بادام استفاده و یا حمایت از جمعیت دشمنان طبیعی است، امروزه با توجه بیشتر به کنترل طبیعی آفات و عدم استفاده از سموم در کل دنیا شرکتهای خارجی هستند که تنها کار آنها تولید دشمنان طبیعی آفات و بیماریهای گیاهی بوده و کشاورزان با خرید این دشمنان و رها سازی آنها در طبیعت به کنتل طبیعی بدون استفاده از سم پاشی کمک میکنند.
در مورد سپر دار نخودی زنبور پارازیتوئید Dibrachy spp به عنوان پارازیتوئی آن گزارش شده است، در بسیاری از موارد امکان خرید این پارازیتوئید از شرکهای خارجی وجود نداشته و یا حتی در موارد آلودگی محدود صرفه ی اقتصادی نخواهد داشت اما میتوان به جای خرید آن از جمعیت موجود در طبیعت حمایت کرد.
حمایت از جمعیت طبیعی این آفت تنها با جلوگیری از سم پاشیهای بی رویه اتفاق میافتد، سم پاشیهای بی رویه و بی هدف حتی در زمانیکه آفت در فاز مقاوم و نفوذ ناپذیر قرار دارد به وسیله ی باغداران انجام شده و همین سبب از بین رفتن دشمنان طبیعی آفت میشود.
در نهایت سم پاشی علیه سپر دار نخودی در زمانیکه در حساس ترین مرحله ی زندگی خود قرار دارد متواند موثر باشد، مبارزه ی شیمیایی با پورههای سن اول مناسب بوده و همانطور که در مطالعه ی سیکل زندگی آفت دانستید این آفت در شرایط آب و هوایی آذربایجان شرقی از دهم تیرماه تا پایان تابستان در این مرحله به سر میبرد.
برای تعیین زمان دقیق شروع سن اول پورگی بهتر است با نصب کارت زرد چسبده اوج پیک پرواز حشرات نر را پیدا کنید،در فاصله زمانی یک هفته تا ده روز پس از پیک پرواز حشرات نر پورههای سن یک شروع به فعالیت میکنند اما در نظر داشته باشید که حساس ترین زمان تا 72 ساعت پس از خروج پوره سن اول است، بنابراین سعی کنید این زمان حیاتی را در منطقه خود با توجه به زمان پیکخروج حشرههای نر تعیین کنید.
لازم به ذکر است که سم پاشی علیه حشرات نر از زمان خروج آنها و یا شکار آنها با تلههای زرد چسبنده در جلوگیری از جفتگیری مادهها موثر بوده و جمعیت را کنترل میکند.
این آفت با وجود اینکه بسیار خطر ناک است اما از طرفی به دلیل قدرت انتقال کمی که دارد به سادگی قابل کنترل است، در صورتیکه بتوانید جلوی ورود این آفت به باغ را بگیرید به راحتی میتوانید از خارت آفت در امان باشید، در کنترل این آفت استفاده از ارقام مقاوم و تقویت درختان را دست کم نگرفته و هرس سرشاخههای آلوده و در برخی موارد تا انتهای شاخه آلوده را نیز فراموش نکنید.
در نهایت مبارزه شیمیایی با این آفت در گام اول استفاده از تله رد چسبنده و پس از آن کنترل شیمیایی میتواند موثر باشد.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران