علت سوراخ شدن تنه درخت گردو + نحوه کنترل

یکی از رایج ترین دلایل خشک شدن درختان گردو در ایران سوراخ شدن تنه ی این درختان در اثر خسارت لارو آفتی پروانه ای به نام کرم خراط است، این آفت که در بین باغداران بسیار شناخته شده است در مرحله ی لاروی خود از چوب قسمتهای مختلف درخت گردو تغذیه کرده و با قطع مسیر آوندی این درختان سبب خشک شدن شاخه های گردو می شود.

آفات دیگری نیز هستند که سبب سوراخ شدن شاخه های گردو می شوند مانند کرم جگری و سوسک شاخک بلند رزاسه، کرم جگری در فرم حشره ی کامل مانند کرم خراط یک پروانه است اما سوسک شاخک بلند رزاسه در حالت حشره ی کامل یک سوسک با بدنی کشیده و شاخکهایی بلند است، هر سه آفت یعنی کرم خراط، کرم جگری و سوسک شاخک بلند تنها در طول سنین لاروی به نهال گردو خسارت وارد کرده و در حالت حشره ی کامل هیچ تعذیه ای از این درختان ندارند.

آفات کرم خراط و سوسک شاخک بلند رزاسه در زمان حمله شاخه های جوان و یک ساله را ترجیح می دهند و قدرت خسارت به تنه ی درختان گردو را ندارند اما کرم جگری می تواند روی تنه ی درخت نیز سوراخ ایجاد کند.

در این مقاله شما را با مهمترین عامل ایجاد کننده ی سوراخ در تنه ی درختان گردو یعنی کرم خراط آشنا کرده و راه های مقابله با این آفت را به شما می آموزیم.

کرم خراط :

خراط در واژه شناسی فارسی به معنای فردی است که با چوب سروکار داشته و با تراش دادن چوب اشیای چوبی درست می کند، وجه تسمیه ی این آفت نیز به همین دلیل است که این آفت چوب درختان گردو و سایر درختان میزبان خود را تراشیده و خرده چوبها را به بیرون دالان لاروی هدایت می کند.

شکل شناسی کرم خراط:

ریخت شناسی کرم خراط به شما کمک می کند که خیلی زود نسبت به وجود این آفت آگاه شده و در صورت مواجهه با آن در باغ خود قبل از اینکه خسارت آفت اقتصادی شود جلوی پیشرفت و تکثیر آن را بگیرید.

حشره ی کامل:

حشره ی کامل کرم خراط متعلق به بالپولکداران و در واقع پروانه ای با بالهای کشیده و سفید رنگ همراه با خالهای مشکی روی بالها و قفسه ی سینه است.

اندازه ی این پروانه ها نسبتا درشت بوده به طوریکه طول حشرات کامل به حدود 18 میلیمتر و عرض بدن با بالهای باز به حدود 50 تا 60 میلیمتر می رسد اما شناسایی این آفت از روی ظاهر به دلیل رنگ بدن و خالدار بودن بسیار راحت است، خشرات نر وماده با هم کمی اختلاف دارند به طوری که حشرات ماده کمی بزرگتر از حشرات نر هستند و فرم شاخک در ماده ها به صورت نخی ولی در مورد نرها به دلیل نیاز به دریافت فرمون جنس ماده در یک سوم قسمت ابتدایی به شکل پروش تکامل یافته و دو سوم بعدی شاخک نخی ساده است.

لاروها:

لارو آفت کرم خراط پس از خارج شدن از تخم شروع به تغذیه کرده و با ایجاد سوراخ راه خود را به درون بافت چوب درخت باز می کند، این لاروها در حین تغذیه تولید فضولات و خرده چوب درون دالان کرده و برای اینکه راه عبور هوا مسدود نشود دو مرتبه در طول دالان به عقب برگشته و فضولات و خرده چوبهای بریده شده را از سوراخ یا دالان لاروی به بیرون هدایت می کنند، بنابراین در صورتی که باغ شما تحت تاثیر خسارت لارو کرم خراط باشد بارها ممکن است شما این لاروها را روی تنه ی درختان ببینید.

لاروها دارای بدنی بند بند به رنگ زرد، سر و قفسه ی سینه مشکی و روی هر بند بدن دارای دو خال مشکی رنگ در دو طرف بدن به صورت قرینه است.

چرخه ی زندگی آفت کرم خراط در شرایط آب و هوایی نقاط مختلف ایران:

زمان ظهور حشرات کامل این آفت با توجه به شرایط آب و هوایی نقاط مختلف ایران متفاوت است، اما به طور کلی حشرات بالغ در ابتدای بهار و همراه با باز شدن جوانه های تازه در درختان گردو و روییدن شاخه های تازه و یکساله ظاهر می شوند، چنانچه در ابتدای بهار در باغ تله ی نوری و یا فرمونی قرار دهید می توانید به راحتی حشرات بالغ این آفت را شکار کرده و از حضور و فعالیت آنها در باغ اطمینان حاصل کنید.

حشرات کامل پس از جفت گیری تخم خود را روی شاخه های تازه روئیده قرار داده و لاروهای جوان پس از حدود دو هفته در شرایط دمایی ابتدای بهار ظاهر می شوند، پس از ظهور لاروها به سرعت شروع به تغذیه کرده و از طریق سوراخی که ایجاد می کنند شروع به تغذیه از بافت آوندی داخل شاخه های گردو می کنند، تغذیه از شاخه ها و بافتهای قویتر بستگی به قدرت قطعات دهانی لاروها دارد در صورتیکه در حرکت رو به پایین زود تر از قوی شدن قطعات دهانی، لارها به قسمتهای قوی در شاخه بر خورد کنند با ایجاد یک سوراخ از دالان خارج شده و مجددا شروع به تغذیه رو به پایین می کنند و همین امر سبب می شود که یک لارو تنها یک شاخه را خشک نکند.

طول دوره ی لاروی حدود سه سال طول می کشد و پس از اتمام دوره ی لاروی، لاروها تبدیل به شفیره شده و در ابتدای فصل به صورت پروانه از دالان خارج می شوند و سیکل حشره مجددا تکرار خواهد شد، همین طول دوره ی لاروی طولانی است که خسارت این آفت را سنگین می کند، چرا که در بیشتر مواقع لارو داخل دالان و از دسترس خارج است و بنابراین نمی توان آنرا کنترل کرد.

علائم خسارت آفت کرم خراط در باغ:

علائم خسارت آفت کرم خراط در باغ گردو با توجه به زمان سیکل زندگی و شدت خسارت آفت متفاوت است اما چیزی که واضح است این است که شدت خسارت آفت حالت پیش رونده دارد، علائم خسارت این آفت از قرار زیر است:

در اولین پاییز شاهد برگهای خشک شده ای هستید که روی درخت باقی مانده و ریزش نکرده اند، در صورتیکه با دست برگ را جدا کرده و به دم برگ نگاه کنید سوراخ لاروی را در دم برگ مشاهده می کنید، لاروها ترجیحا در ابتدا از قسمت دم برگ و ترد می شوند و این خسارت را ایجاد می کنند.
وجود سوراخ روی تنه و شاخه های قطور تر نیز از علائمی است که در سنین بالای لاروی در باغ گردو مشاهده خواهید کرد.پای درختان تحت خسارت لارو خراط خرده های چوب و فضولات لاروی می ریزد، این خرده چوبها و فضولات ممکن است به صورت فیتیله ای خارج شده باشند.

تغذیه لاروها از هسته ی مرکزی شاخه ها سبب خشک شدن شاخه ها از بالا به سمت پایین شده و به دلیل پوک شدن مرکز شاخه ها شاهد شکستن شاخه های خسارت دیده در صورت وزش باد هستید.
مشاهده ی مستقیم آفت در باغ به صورت حشره ی کامل در ابتدای بهار و یا سنین مختلف لاروی زمانی که از دالان خارج می شوند نیز می تواند وجود آفت خراط در باغ را اثبات کند.

دامنه ی میزبانی و پراکنش جغرافیایی آفت:

یکی از دلایل اهمیت پیدا کردن این آفت روی درختان گردو این است که این آفت دامنه ی میزبانی بیش از 150 گونه ی درختی را داشته و در شرایط وجود نداشتن درخت گردو می تواند بقای خود را با تکثیر و تغذیه روی ارقام درختان میوه و یا جنگلی موجود در طبیعت حفظ کند، بنابراین فکر اینکه با کنترل این آفت قرار است در باغ ریشه کن شود را از ذهن خود دور کنید چرا که اگر این آفت در منطقه حضور داشته باشد مجددا می تواند از بااغات اطراف و یا درختان جنگلی اطراف به باغ شما مهاجرت کند.

این آفت به واسطه ی صادرات چوب بدون رعایت و اعمال قوانین قرنطینه ای در دنیا پخش شده و امروزه در تمامی نقاط دنیا و بیشتر درختان میوه و جنگلی حضور دارد، در ایران نیز این آفت در بسیاری از مناطق به ویژه در مناطقی که باغات درختان میوه هسته دار و دانه دار و همینطور گردو کاشت می شود فعالیت دارد.

لازم به ذکر است که این آفت در مناطق با زمستانهای سرد و یخبندان خسارت زا نمی شود در حالی که در مناطق با زمستانهای معتدل و یا مناطق گرمسیر شیوع بیشتری پیدا می کند و از آنجایی که کنترل کامل این آفت امکان پذیر نیست هر ساله باغداران زیادی با مشکل این آفت در مناطق مختلف کشور دست و پنجه نرم می کنند.

چه عواملی باعث طغیان آفت و افزایش خسارت کرم خراط می شود؟

آفات در واقع حشراتی هستند که مانند موجودات دیگر سهم خود را از مثلث غذایی دریافت می کنند اما در صورتی که تعادل در طبیعت به هم خورده باشد این حشراتی که از گیاهان تغذیه می کنند برای ما تبدیل به آفت خواهند شد، تعادل در طبیعت را تنها ما انسانها بر هم می زنیم.

در کشاورزی عدم استفاده از اصول کشاورزی پایدار سبب طغیان حشرات گیاهخوار می شوذ، به عنوان مثال استفاده از ارقام حساس تنها به خاطر پر بار بودن آنها سبب ساز تکثیر بی رویه ی آفات خواهد شد و یا اینکه استفاده بی رویه از سموم کشاورزی و استفاده از سموم بیوساید که منجر به از بین بردن تمام حشرات هم حشرات مفید و هم آفات می شوند سبب از بین رفتن دشمنان طبیعی این حشرات شده و در نبود دشمنان طبیعی تعادل طبیعت به هم خورده است.

دلیل دیگری که سبب طغیان آفات چوبخوار از جمله کرم خراط شده است عدم تغذیه و آبیاری اصولی درختان گردو است، در زمان انتخاب و خرید نهال گردو قطعا به باغداران در رابطه با میزان نیاز تغذیع ای و یا ابیاری اطلاعات کامل داده می شود، چنانجه نیاز آبی و یا تغذیه ای درختان رعایت نشود درختان از بافت چوب و کامبیوم ضعیفی برخوردار شده و این بافت برای تغذیه ی آفات چوبخوار نظیر کرم خراط بسیار مناسب خواهد بود.

کنترل آفت کرم خراط:

کنترل همه ی انواع آفات در درجه ی اول به آگاه شدن به موقع از حضور آفت در باغ مرتبط است، چنانچه شما زمانی از حضور آفت در باغ مطلع شوید که آفت بخش بزرگی از خسارت خود را وارد کرده باشد جبران خسارت آفت و همینطور کنترل آن کار دشواری است، در مورد آفت کرم خراط باید اطلاع کامل از منطقه خود داشته باشید و چنانچه باغداران دیگر از حضور این آفت شکایت می کنند شک نداشته باشید که این آفت دیر یا زود به باغ شما نیز خواهد آمد.

بنابراین پایش مستمر و انجام اقدامات پیش آگاهی در رابطه با ورود آفت به باغ را به صورت هر ساله و منظم انجام دهید، برای پیش آگاهی در رابطه با ورود آفت به باغ می توانید در ابتدای بهار از تله نوری استفاده کنید، این آفات جذب نور شده و شکار می شوند و شما از حضور انها مطمئن می شوید.

در صورت وجود آفت در نظر داشته باشید که از زمان تعیین پیک پرواز تا زمان از دسترس خارج شدن لاروها و ورود آنها به شاخه تنها دو هفته زمان دارید، پس به محض تعیین تاریخ پیک پرواز اقدام به سم پاشی با سموم تخم کش کنید.

در صورتیکه زمان کنترل آفت در مرحله ی تخم را از دست دادید باید وارد مرحله ی کنترل آفت در زمانی به صورت لارو داخل دالان به سر می برد شوید، قطعا کنترل این آفت در این مرحله بسیار سخت است، کنترل در این مرحله مستلزم این است که تک تک دالانها را پیدا کرده و ورودی دالان را با خمیر مخصوص و آغشته به سم مانند خمیر آنتی تارلو مسدود کنید، این کار هم زمان بر است و هم ممکن است تعدادی از دالانها دور از دید شما باشند.

استفاده از تله فرمونی برای شکار پروانه های نر نیز می تواند موثر باشد، با شکار حشرات نر دیگر ماده ها بارور نشده و قادر به تخم گذاری نیستند اما استفاده از این شیوه مستلزم این است که تمام باغداران منطقه از این شیوه در کنترل آفت استفاده کنند، در صورتی که سایر باغداران از این شیوه استفاده نکنند خطر هجوم پروانه ها از باغات دیگر به باغ شما را به دنبال خواهد داشت.

در نهایت استفاده از ارقام مقاوم و تقویت درختان با کود و آبیاری به موقع مانع از موفقیت لارو در تغذیه از کامبیوم مرکزی شده و حتی در صورت وجود آفت در باغ خسارت آن اقتصادی نخواهد بود. که در قیمت نهال گردو تاثیر زیادی دارد.

کلام آخر:

کنترل کرم خراط مانند بسیاری دیگر از آفات چوبخوار درختان میوه در درجه ی اول مستلزم تقویت درختان و در درجه ی دوم مستلزم پایش مستمر است، این آفت در باغات ضعیف و سرکشی نشده بیشتر فعالیت کرده و خسارت بیشتری هم وارد می کند، بنابراین چنانچه قصد بهره برداری تجاری از باغ خود را دارید نباید آن را رها کرده و منتظر باردهی باشید، باغ میوه تجاری نیاز به سرکشی و رسیدگی مستمر دارد.