نوعی علائم سوختگی در برگهای درخت بادام ایجاد می شود که در بسیاری از موارد از ظاهر علائم ممکن است با آفتاب سوختگی و یا علائم شوری و کم آبی در درختان بادام اشتباه گرفته شود اما مطالعات انجام شده بر روی جداسازی عامل بیماری نشان داده که یک گونه باکتری عامل ایجاد کنننده ی این بیماری است که زوال تدریجی و مرگ تدریجی در درختان بادام ایجاد می کند.
از آنجایی که این بیماری با کمک ناقل انتقال پیدا می کند، مرور زمان سبب مرگ درختان بادام می شودو در بسیاری از شهرهای بادام کاری ایران مشاهده شده است لازم دانستیم این بیماری را به شما معرفی کرده و راه های انتقال و جلوگیری از شیوع بیماری را به باغداران آموزش دهیم.
عامل بیماری برگ سوختگی بادام که برای اولین بار حدود 20 سال پیش از استان کهکیلویه و بویر احمد جداسازی شد، باکتری عامل بیماری مقیم آوند چوبی و سخت کشت به نام Xylella fastidiosa است، این باکتری که تنها و تنها در آوند چوب مستقر می شود هم می تواند درختان مسن را آلوده کند و هم درختان جوانی که تازه کاشته شده اند.
این باکتری قدرت زنده ماندن خارج از بدن موجود زنده و در بقایای گیاهی را نداشته و بنابراین در زمان خواب نهال بادام و با شروع فصل پاییز و خزان درختان بادام به سمت ریشه مهاجرت کرده و در ریشه تجمع پیدا می کنند و در بهار با کمک افزایش فشار آوندی مجددا به سمت تاج درخت آمده و ایجاد علائم بیماری روی برگ و شاخه های درخت بیمار می کنند.
این باکتری برای انتقال از یک درخت به درخت دیگر به ناقل حشره ای خود یعنی زنجرکهای سر مخروطی احتیاج دارند اما علاوه بر این ناقل انتقال به وسیله ی اندامهای رویشی تکثیری نیز امکان پذیر است،به عنوان مثال پیوند گرفتن از درختانی که آلوده باشند می تواند منجر به آلوده سازی نهال تولید شده بشود.
نکته ای که در مورد این بیماری سبب خطرناک شدن آن می شود وجود دوره ی کمون و یا نهفته ی بیماری است که در این دوره ممکن است درخت عامل بیماری را در خود داشته باشد اما به واسطه ی شرایط آب و هوایی و یا مقاومت درخت علائم را بروز نداده باشد و پیوند گرفتن از این درخت نیز می تواند منجر به آلوده کردن نهال جدید شود.
در مورد شرایط آب و هوایی مساعد برای رشد و تکثیر این باکتری در ابتدا گمان می کردند که این بیماری بیشتر در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر ایجاد مشکل می کند اما زمانی که عامل بیماری را از درختان دارای علائم از استانهای سردسیری مانند چهار محال و بختیاری جدا کردند به این نتیجه رسیدند که این بیماری می تواند در مناطق سردسیر نیز دردسر ایجاد کند.
همانطور که پیش تر نیز گفته شد علائم برگی این بیماری شباهت زیادی به تشنگی درخت، آفتاب سوختگی و یا تاثیر شوری بر درختان بادام دارد اما تفاوتهایی در نوع علائم وجود دارد که می تواند آنها را از هم متمایز کند.
بیماری باکتریایی خشکیدگی برگ در درختان بادام در آوند چوب مستقر است و با تکثیر در این اوند مانع از انتقال آب به تاج درخت می شود بنابراین طبیعی است که علائم بیماری در نگاه اول شبیه به تشنگی باشد اما یک تفاوت بارز وجود دارد و آن این است که در آبیاری غیر اصولی کل تاج درخت به یک اندازه علائم را نشان می دهند اما در بیماری باکتریایی خشکیدگی برگ درخت بادام هر شاخه ای که در آوند چوب آن باکتری مستقر باشد علائم را نشان می دهد.
بنابراین در واقع اولین نشانه ی این بیماری این است که شما علائم سوختگی برک را به صورت تک شاخه و یا چند شاخه در درخت مشاهده می کنید، ممکن است در ابتدا همان شاخه ی پیوند خورده این علام را شان دهد و یا در صورتی که درخت شما پیوند نخورده است در واقع با استفاده از حشره به همان شاخه ای که حشره از آن تغذیه کرده است خسارت وارد می شود.
اما به تدریج این باکتری می تواند در سیستم آوندی در کل درخت گسترش پیدا کند و در سالهای بعد شما علائم را به صورت فراگیر در کل درخت مشاهده خواهید کرد.
علائم بیماری در برگ در ابتدا به صورت پر رنگ شدن رنگ سبز برگ از سمت نوک به حاشیه ها کشیده می شود و در نهایت این تغییر رنگ منجر به سوختگی از نوک برگ به سمت حاشیه کشیده می شود، علائم تنش آبی و شوری خاک نیز به همین صورت است حتی در برخی مواقع کمبود پتاسیم نیز علائم مشابه ایجاد می کند اما علاوه بر تفاوتی که در بخش پیش به آن اشاره کردیم تفاوت بارز دیگری نیز وجود دارد و آن وجود حاله ی زرد رنگ در انتهای قسمت سوخته است.
در واقع باکتریهای بیمارگر گیاهی در شرایط مساعد تولید توکسین می کنند که این توکسین می تواند جلوتر از خود باکتری در برگ پیشروی کرده و با کشتن زودتر سولهای برگی ایجاد حاله ی زرد رنگ می کند، اما لازم به در است که باکتری برای تولید توکسین به شرایط دمایی خاص احتیاج داشته و ممکن است که شما علائم حاله ی زرد رنگ را مشاهده نکنید بنابراین به مشاهده ی این نشانه بسنده نکرده و به تک شاخه بودن و یا نبودن بیماری توجه داشته باشید.
در صورتی که دیر هنگام متوجه بیماری شده باشید ممکن است تک شاخه بودن برعکس باشد و در درخت بیمار به صورت تک شاخه شاخه های بدون علائم ببینید و این هم می تواند نشانه ی بروز این بیماری باشد.
بیماری می تواند بسته به شرایط آب و هوایی و میزان حساسیت و یا مقاومت درخت بیمار منجر به مرگ درخت شود و یا اینکه تنها کاهش عملکرد و علائم سوختگی برگ را به صورت سالیانه نشان دهد.
این بیماری در بادام کاریهای بسیاری از استانهای کشور از جمله استانهای چهار محال و بختیاری، قزوین، اصفهان، یزد، کرمان، همدان، خراسان رضوی، لرستان، زنجان و فارس مشاهده شده و توسط کارشناسان موسسه تحقیقات کشاورزی در برخی موارد باکتری بیمارگر نیز جدا سازی شده است، همانطور که گفتیم این باکتری مانند باکتریهای دیگر نبوده و بسیار سخت کشت است، بنابراین در بسیاری از موارد جداسازی آن ار بافت آوند چوب امکان پذیر نیست اما این روزها با توسعه علوم آزمایشگاهی مولکولی و طراحی پرایمرهای اختصاصی می توانند بیماریهای اینچنینی را نیز مانند بیماریهای ویروسی به وسیله ی آزمون مولکولی نظیر PCR جداسازی کرده و حضور آن در درختان بیمار را تایید کنند.
این بیماری می تواند در شرایط حساس منجر به زوال کل درخت شود، در این قسمت به بررسی شرایط حساس کننده ی درختان بادام در برابر این بیماری خواهیم پرداخت:
عدم توجه کافی به اهمیت خرید نهال بادام مقاوم در صورت بروز بیماریهایی نظیر برگ سوختگی بادام سبب وارد آمدن خسارتی غیر قابل محاسبه خواهد شد، غیر قابل محاسبه به این دلیل که این بیماری زوال تریجی ایجاد کرده تا منجر به مرگ درخت می شود و در سالهایی که پیشروی می کند ممکن است کاهش نامحسوس اما فزاینده ی عملکرد درختان را در پی داشته باشد.
ممکن است نهالستان با فروش نهال بادام آلوده به صورت نهفته کلید شروع بیماری در باغ شما را زده باشد اما در شرایطی که ناقل حشره ای وجود نداشته باشد بیماری به صورت تک درخت باقی خواهد ماند و منتقل نمی شود، اما اگر ناقل وجود داشته باشد کل باغ را می تواند در یک سال آلوده کند.
باکتری عامل بیماری در آوند چوب مستقر شده و مانع از انتقال آب می شود، چنانچه درخت بیمار در معرض تنش آبی قرار داشته باشد فشار آب در آوند چوب بسیار پایین بوده و با حتی جمعیت کم باکتری در آوند ایجاد اختلال در آبرسانی کرده و شاخه ی آلوده می تواند به طور کامل در ماه های گرم سال مانند تیر یا مرداد خشک شود.
درختانی که مقاوم هستند در صورتی که از تغذیه ی مناسب برخوردار نباشند نمی توانند به خوبی مقاومت خود را نشان دهند و بنابراین به صورت یک رقم حساس عمل کرده و می توانند در اثر ابتلا به این بیماری از بین بروند.
بیماریهای طوقه و ریشه مانند ابتلای درختان بادام به نماتد، قارچها و شبه قارچهای بیمارگر ریشه مانند پوسیدگی سفید ریشه و یا پوسیدگی طوقه وریشه درختان بادام با ایجاد اختلال در آبرسانی و غذارسانی عامل تشدیدکننده ی ضعف در درختان بیمار شده و درختانی که آلودگی همزمان به این بیماریها را داشته باشند با سرعت بیشتری خشک می شوند.
آفاتی مانند کرم سفید ریشه، آفات چوبخوار و پوستخوار که در ناحیه طوقه، ریشه و یا پوست تنه ی درخت مستقر می شوند با تغذیه از ریشه و پوست درخت به سیستم آوندی آسیب وارد می کنند و باعث تشدید علائم بیماری سوختگی برگ بادام شده و آلودگی همزمان به باکتری و این آفات می تواند منجر به مرگ کل درخت شود.
در رابطه با آلودگی همزمان چه در مورد بیمارگرها و چه در مورد آفات باید به این نکته اشاره کنیم که یک رابطه ی متقابل وجود دارد و آن این است که درخت آلوده به باکتری برای حمله ی آفات و بیمارگرهای طوقه و ریشه حساس بوده و یا برعکش درخت آلوده به بیماریها و آفات طوقه و ریشه می تواند نسبت به ابتلا و ایجاد علائم زوال به وسیله ی باکتری حساس شود.
در مورد راه های کنترل بیماری برگ سوختگی بادامباید عنوان کرد که پیشگیری از ابتلا موثر ترین راه کنترل بوده و در مورد درختان بیمار راه درمان قطعی وجود ندارد بنابراین در این قسمت به بررسی راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری می پردازیم:
فروش نهال بادام در نهالستانهای بسیاری صورت می گیرد اما با توجه به نکته ای که در رابطه با دوره ی کمون بیماری عنوان کردیم خرید نهال بادام از نهالستانهای غیر معتبر ممکن است منجر به خرید نهالی شود که آلوده باشد اما در دوره ی کمون خود به سر ببرد و کارشناسان آن نهالستان به واسطه ی علم کم و یا تجربه ی کم نتوانند این موضوع را تشخیص دهند، بنابراین توصیه می شود نهال بادام را برای احداث باغ از نهالستانهای معتبر ومجوز دار تهیه بفرمایید.
مقاوم بودن رقم می تواند منجر به پنهان ماندن عامل بیماری شود و خسارتی وارد نکند بنابراین به صورت یک پیش فرض حتی در صورتی که بیماری در منطقه ی شما گزارش نشده باشد باید نهال مقاوم خریداری کنید، درست است که قیمت نهال بادام مقاوم ممکن است کمی گران تر باشد اما ارزش آن را دارد که دیگر نگران حمله ی این قبیل بیماریها نباشید.
در سالهای اخیر در بسیاری از مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر با مشکل خشکسالی وکم آبی مواجه هستیم و باغداران ممکن است برای مدیریت منابع آب دور آبیاری را به یکباره چند روز افزایش دهند این کار تنش شدیدی به درختلان باداموارد می کند، در درجه ی اول بهتر است برای مدیریت منابع آبی از آبیاری قطره ای آن همبه صورت زیر سطحی استفاده کنید و در درجه ی دوم در صورتی که می خواهید دور آبی را افزایش دهید هر بار به اندازه ی یک روز دیر تر آبیاری کنید.
استفاده از کودهای پتاس دارد و انواع کودهای آلی مانند هیومیک اسید می تواند سبب افزایش مقاومت درختان بادام شود، بنابراین با تغذیه ی اصولی درختان و متناسب با نیاز آنها از بروز مشکلات تغذیه ای و حساس شدن به این بیماریها جلوگیری کنید.
در صورتی که اطلاع دارید بیماری در منطقه وجود دارد دیر یا زود به وسیله ی ناقل می تواند به باغ شما نیز منتقل شود بنابراین با کنترل ناقل جلوی شیوع بیماری در باغ خود را بگیرید.
پیش از این به اهمیت ضعیف شدن درختان در اثر حمله ی آفات و بیماریهای ریشه و طوقه و کمک کردن به زوال درخت به وسیله ی باکتری سخن گفتیم بنابراین با کنترل این آفات و بیماریها از دامن زدن به خسارت بیماری جلوگیری کنید.
استفاده از آنتی بیوتیکهایی مانند تترا سایکلین به صورت تزریق به تنه ی درخت تاثیر مثبت در کنترل بیماری داشته است اما مساله هزینه ی این روش درمان است و در سطح وسیع به صرفه نیست، توصیه می شود تک درختان بیمار را حذف کرده و ریسک انتقال به وسیله ی ناقل را نپذیرید.
کلام آخر:
اگر بخواهیم در یک جمله کنترل موثر این بیماری را آموزش دهیم تنها می توانیم به اهمیت خرید ارقام مقاوم و سالم و تقویت درختان بادام با آبیاری و تغذیه ی اصولی اشاره کنیم ، در صورتی که می خواهید باغداری شما بدون برخورد با مشکلات این چنینی باشد باغ را به حال خود رها نکنید و پایش مستمر درختان رادر برنامه ی خود قرار دهید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران