پسته از جنس pistacia و گونه Pistacia vera که این جنس به همراه انبه، بادام هندی و سماق در خانوادهی سماقیان Anacardiaceae قرار دارند میوه درخت پسته دارای دو پوست مجزا است که پوسته خارجی علفی و نرم است در حالیکه پوسته داخلی سفت و محکم است البته مانند بادام و گردو نیازی به شکستن ندارد بلکه اکثر میوههای پسته خنداان هستند و به راحتی پوسته سخت آنها باز میشود.
این درخت پر ارزش جزو درختان خزان کننده است که دارای برگهای چرمی مانند بزرگ و ریشههای عمیق و گسترده است که همین ویژگی سبب شده است که نهال پسته در برابر دورههای طولانی خشکسالی مقاوم باشند و به کم آبی حساس نیستند گرچه تنشهای آبی طولانی مدت باردهی آنها متاثر خواهد ساخت.
درخت پسته در زمرهی درختان پر ارزش و بسیار پر بار قرار دارد از این رو احداث باغ پسته بسیار سود آور است و طرفداران خاص خود را دارد اما نباید فراموش کرد که میزان باردهی درختان پسته نیز مانند سایر درختان میوه متاثر از عوامل و فاکتورهای مختلفی است و بر باغدار واجب است که تک تک این عوامل را با دقت و وسواس خاصی انجام دهد تا درخت پسته بتواند به باردهی قابل توجهی برسد و باغدار از سود آن بهره مند گردد و یکی از فاکتورهای بسیار مهم و حیاتی در تعیین میزان باردهی درختان پسته گرده افشانی این درختان است که در این مقاله به اختصار شرح داده خواهد شد.
گرده افشانی جزو مهمترین فاکتورهای موثر بر میزان باردهی یک درخت محسوب میشود زیرا اگر گرده افشانی صورت نگیرد درخت نمیتوان گل را به میوه تبدیل کند و در نتیجه باردهی نخواهد داشت در صورتی که بقیه عوامل ممکن است باعث کاهش عملکرد گردند و گرده افشانی درختان پسته نیز در میزان باردهی درخت پسته بسیار تعیین کننده خواهد بود، زیرا درختان پسته جزو درختان دو پایه هستند یعنی گلهای نر و ماده در روی درختان جداگانهای قرار دارند و رسیدن دانه گرده از یک درخت به کلاله مادگی در درخت دیگر بسیار مهم و حیاتی است و نیاز به توجه ویژه دارد.
گرده افشانی در درختان پسته به دو صورت طبیعی و مصنوعی انجام میشود
گرده افشانی در روش طبیعی بدون دخالت انسان و توسط عوامل طبیعی مانند باد انجام میشود که با توجه به زمان محدود گرده افشانی درختان پسته که معمولا 3 الی 4 روز به طول میانجامد به نظر می‌رسد که اکتفا به گرده افشانی طبیعی برای داشتن باردهی اقتصادی و پر سود امری غیر ممکن است و نیاز است که باغداران در امر گرده افشانی درختان پسته حضوری پر رنگ و فعال داشته باشند از این رو گرده افشانی درختان پسته بیشتر به شیوهی مصنوعی انجام میشود.
در این روش با دخالت انسان گرده افشانی انجام میشود و خود شامل دو روش سنتی و مکانیزه است که در روش سنتی دانههای گرده در روی روزنامه تکانده و به درختان ماده منتقل میکنند که به نظر می‌رسد این امر امروزه در باغات وسیع کاربرد چندانی نداشته باشد.
با توجه به اینکه ممکن است که در برخی ارقام گلهای نر زودتر به گل بروند و تا زمان گل دهی درختان ماده دانه گرده از بین رفته باشد و یا در زمان گرده افشانی شرایط محیطی مناسب نباشد از این رو به صورت مصنوعی و مکانیزه گرده افشانی صورت میگیرد که برای این امر از سه روش متفاوت استفاده میکنند
روش اول: در این روش طبق مراحل زیر عمل میکنند
روش دوم: در این روش ابتدا شاخههای حاوی گلهای نارس از درخت پایه نر پسته جدا میکنند و در دمای مناسب که حدود 25 الی 27 درجه سانتی گراد است به روشی صحیح خشک میکنند سپس دانههای گرده این گلها را جدا نموده و با آرد سفید با نسبت 98 درصد آرد و 2 درصد دانه گرده ترکیب نموده و در زمانی که گلهای پایه ماده شکوفا میشوند آماده گرده افشانی هستند ترکیب حاصل را روی درختان ماده با روشی مناسب میپاشند.
روش سوم: این روش که به روش الکتروستاتیکی معروف است و بر پایه بار الکتریکی دانههای گرده انجام میشود و با ابزارهای ویژهای دانه گرده را هنگام خروج باردار میکنند که این بار مخالف بار الکتریکی گلهای ماده است و موجب جذب دانههای گرده به گلهای ماده میشود البته این روش هنوز در ایران مورد استفاده قرار نگرفته است.
یک ویژگی جالب گلهای درخت پسته این است که این گلها فاقد گلبرگ و دارای 4 الی 5 کاسبرگ هستند و در بهار پیش از آنکه برگها در روی درخت ظاهر شوند تشکیل میگردند این گلهای بدون گلبرگ همچنین فاقد غدههای شهد ساز هستند از این رو برای حشرات گرده افشان به ویژه زنبور عسل جذابیتی نخواهند داشت، میتوان گفت که تقریبا گلهای نر و ماده همزمان با هم شکوفا میشوند و این امر در گرده افشانی درختان پسته بسیار مهم است، البته برخی ارقام نیز وجود دارند که گلهای نر کمی قبل از گلهای ماده شکوفا میشوند.
حدود 92 درصد از گلهای درخت پسته به صورت جانبی تشکیل میشوند و تنها 8 درصد از گلها در درخت پسته به صورت انتهایی ظاهر میشوند اما نکته بسیار جالب توجه این است که تنها پنج درصد از گلهای جانبی به میوه تبدیل میشوند و این در حالی است که بیش از 66 درصد گلهای انتهایی در نهایت به میوه بدل میشوند از این رو تشکیل میوه در درخت پسته بیشتر انتهایی است.و میوههای جانبی نیز بیشتر نزدیک به انتهای شاخه و در شاخههای یکساله تشکیل میشوند.
عوامل متعددی در زمان گل دهی درختان پسته موثر هستند از جمله میتوان به شرایط آب و هوایی منطقه، تغذیه درخت پسته، رقم کشت شده و پایهی آن و نیز بافت خاک اشاره نمود اما به طور کلی درختان پسته پس از طی کردن خواب زمستانی و در آغاز فصل بهار شروع به گل دهی میکنند و تا حدود پانزدهم فروردین ماه گلها شکوفا میشوند البته این امر در مناطق مختلف متفاوت است.
درختان پسته از لحاظ زمان گل دهی به سه گروه تقسیم میشوند
گرده افشانی درختان پسته نیز مانند سایر درختان میوه تحت تاثیر عوامل و فاکتورهای مختلفی قرار دارد که با دانستن این فاکتورها و محیا نمودن شرایط مناسب برای گرده افشانی میتوان میزان باردهی و عملکرد درختان پسته را به میزان قابل ملاحظهای افزایش داد، بنابراین عوامل مهم موثر بر میزان گل دهی و گرده افشانی درختان پسته را بر خواهیم شمرد
یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار بر میزان گل دهی و گرده افشانی درخت پسته دمای مناسب است که در مناطق مختلف و برای ارقام مختلف متفاوت است اما به طور کلی درختان پسته در دمای 15 تا 22 درجه سانتی گراد بیشترین میزان گرده افشانی را خواهند داشت و در دمای بالای 34 درجه و کمتر از 4 درجه سانتی گراد عملا گرده افشانی این درختان متوقف خواهد شد
یکی از عواملی که باعث کاهش میزان گرده افشانی در درختان پسته میشود بالا بودن رطوبت در زمان گل دهی و گرده افشانی است از این رو از محلول پاشی درختان پسته و نیز استفاده از آبیاری بارانی در زمان گرده افشانی و گل دهی درختان پسته بپرهیزید
با توجه به مرفولوژی گل در درختان پسته و به دلیل اینکه گلهای این درخت فاقد گلبرگ و غده شهد ساز است تنها عامل طبیعی موثر در گرده افشانی درختان پسته باد است زیرا گلهای درخت پسته برای حشرات گرده افشان به ویژه زنبور عسل جذاب نیست و این حشره در گرده افشانی پسته تقریبا نقشی ندارد.
یکی از عوامل بسیار تاثیر گذار بر افزایش میزان گرده افشانی درختان پسته وجود تعداد کافی پایه نر در باغ است به طور کلی میتوان گفت نسبت یک به هشت یعنی یک پایه نر در ازای هشت پایه ماده نسبتی مناسب برای انجام هر چه بهتر و بیشتر گرده افشانی درختان پسته خواهد بو که البته این تعداد در مناطق و شرایط مختلف متفاوت است به عنوان مثال در مناطقی که میزان وزش باد ملایم چشم گیر است این تعداد میتواند تا 20 اصله پایه ماده نیز در برابر یک درخت نر افزایش یابد و در این زمینه باید با متخصصین این فن مشورت نمود.
سخن پایانی
گرده افشانی در میزان باردهی درختان پسته تاثیری بسیار چشم گیری دارد و باغداران برای داشتن عملکرد مطلوب و سود اقتصادی بایستی از عوامل موثر بر میزان گرده افشانی درختان پسته آگاهی کافی و لازم را داشته باشند و هنگام خرید نهال پسته دقت نمایند که نسبت پایههای نر و ماده مناسبی را انتخاب کنند و همچنین پایههای نر و ماده سازگار با یکدگیر را خریداری نمایند برای دست یابی به این هدف کافی است از یک نهالستان معتبر نهال خود را خریداری نمایند و امر کاملا تخصصی انتخاب پایههای نر و ماده را به کارشناسان مجرب و کار آزموده فروش نهال در نهالستان بسپارند.
همچنین قیمت نهال پسته در این نهالستان دارای تخفیفات ویژهای است که میتوانید برای اطلاع از این شرایط ویژه به سایت این نهالستانها مراجعه نمایید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران