راهنمای کامل گرده افشانی درخت هلو

هلو یکی از میوه‌های کلاسیک و تابستانی است که مصرف کنندگان زیادی در کل جهان خواستار خرید و استفاده از آن هستند، این میوه دارای املاح معدنی و مواد مغذی فراوانی بوده و از جمله آنها می‌توان به آنتی اکسیدان ضد سرطانی اشاره کرد.

با توجه به مصرف سالانه هلو در کشور ایران و صادرات خود میوه و فرآورده‌های آن به کشورهای خاورمیانه و اروپایی باید بگوییم کشاورزان زیادی در کشور خواستار احداث باغ آن هستند، کشاورزان برای برداشت میوه باکیفیت هلو باید چند مورد را در نظر داشته باشند، یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار در کیفیت و کمیت میوه تولید شده فرایند گرده افشانی درخت هلو است.

تاثیر فرایند گرده افشانی در تولید هلو رسیده روی درخت

درختان میوه به سه دسته تقسیم بندی می‌شوند:

1. درختان خود بارور: درختان خود بارور درختان تک پایه با گل‌های دو جنسی هستند، اگر سازگاری و تناسب گل‌های نر با مادگی درخت میوه بالا باشد، کشاورز به هنگام احداث باغ میوه احتیاج به رقم گرده افشانی ندارد، چون میزان خود سازگاری درخت بالا است.
2. درختان ناسازگار: درختان ناسازگار به دو دسته تقسیم می‌شوند، برخی از آنها تک پایه بوده و دارای گل‌های نر و ماده هستند، منتها گل نر خیلی سریعتر از گل ماده شکوفه داده و گرده را رها می‌کند، مادگی این درختان با تاخیر باز شده و گرده های رها شده بر روی گل‌های ماده نمی‌نشیند، همین امر باعث ناسازگاری درخت و ناباروری شکوفه ها می‌شود.

در حالت بعدی درختان دو پایه با گل‌های نر یا ماده هستند، مسلما درختانی که حاوی گل‌های ماده هستند، به عنوان درخت هدف شناخته شده و فرایند گرده افشانی بر روی آن انجام می‌شود، این درختان کاملاً ناسازگار بوده و برای باروری آنها احتیاج به دو پایه متفاوت است.

3. درختان دگر بارور یا به اصطلاح گرده افشان: بر روی شاخه‌های درختان گرده افشان هیچگونه میوه و باری  مشاهده نمی‌شود، وظیفه آنها صرفاً تولید گرده برای باروری شکوفه های ماده پایه دیگر درخت میوه بوده، مخصوصاً در باغات حرفه‌ای و تجاری که هدف اصلی تولید تناژ بالای میوه است از درختان گرده افشان قدرتمند استفاده می‌کنند.

با توجه به موارد فوق از دلایل محبوبیت و پر فروش نهال هلو می‌توانیم بگوییم این درخت تک‌پایه با گل های نر و ماده است، میزان سازگاری درخت هلو به اندازه‌ای بالا بوده که برای احداث باغ تجاری احتیاج به رقم گرده افشان نیست. البته مهندسین کشاورزی جهت اطمینان از باروری شکوفه ها تاکید دارند از ارقام دیگر نهال هلو، شفتالو و شلیل تنها چند ردیف در باغ کاشت شود تا کشاورز از باروری گل‌های درخت هلو مطمئن شود،

عملکرد گل‌های دوجنسی

گل‌های دوجنسه از دو قسمت متفاوت تشکیل شده اند:

• قسمت نر

• قسمت مادگی یا کلاله شکوفه

عملکرد گل های دو جنسی به گونه ای است که می گرده ها از قسمت نفت رها شده و به سمت قسمت ماده یا کلاله شکوفه خود را می‌چسباند، همین امر باعث می‌شود تا باروری شکوفه به راحتی و بدون هیچگونه هزینه ای انجام شود، البته موارد زیادی بر روی درختان خود بارور و خود سازگار تاثیرگذار هستند، از جمله آن‌ها می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

1. کشت گروهی رعایت فاصله استاندارد فرایند گرده افشانی را ارتقاء داده و باروری شکوفه ‌ی درختان را افزایش می‌دهد، فاصله مناسب برای این منظور تنها سه متر از یکدیگر است.
2. مهمترین نکته تناسب بین درخت پایه و درخت گرده افشان است، گل‌های هر دو باید همزمان با یکدیگر شکوفا شوند.
3. حشرات تاثیر خیلی زیادی بر روی حرکت گرده ها و باروری درختان باغات میوه دارد.
4. ردیف هایی که برای کاشت رقم گرده افشان در نظر گرفته اید، حتما زیر نور خورشید و در مقابل وزش باد باشد، باد یکی از عوامل طبیعی است که باعث رهاسازی گرده ها از گل‌های نر و چسبیدن آنها بر روی مادگی گل می‌شود.

 عوامل بازدارنده و تحریک کننده برای گرده افشانی درخت هلو را بشناسید

همانطور که اشاره کردیم قیمت نهال هلو یک درخت تک پایه با گل‌های دو جنسی است، با علم بر اینکه این درخت احتیاج به رقم گرده افشان ندارد، ولی برای بازدهی بالا و اطمینان خاطر بهتر است ارقام دیگر هلو را به عنوان رقم گرده افشان کت کنند تا شرایط ایده آل برای درخت ایجاد شود، در ادامه عوامل بازدارنده برای گرد افشانی درخت هلو تک‌پایه را به شما معرفی می‌کنیم:

• سرمای هوا:

وقتی توصیه می‌شود هنگام خرید نهال هلو این درخت سازگاری زیادی با منطقه داشته باشد، یکی از آنها تاثیر سرمای هوا بر روی فرایند گرده افشانی درخت هلو است، اگر درختان زود گل در مناطق نیمه سردسیری یا سردسیری کاشته شود، به خاطر سرمای فروردین ماه نه تنها اکثر شکوفه ها یخ می‌بندد، بلکه فرایند گرده افشانی نیز به خوبی انجام نمی‌شود، چون در علم گیاه پزشکی سرما یکی از عوامل بازدارنده و تحریک کننده گرده افشانی است، در دمای کمتر از منفی ۵ درجه سانتیگراد گرده افشانی با مشکل جدی رو به رو است.

• باد:

یکی از مهمترین عوامل طبیعی تاثیرگذار بر روی فرایند گرده افشانی باد است، وقتی که باغداران ۴ طرف باغ را دیوار کشی و محصور کرده‌ذو از نفوذ باد به درون درختان جلوگیری می‌کنند، مطمئنا باید منتظر عواقب بدی نیز باشند، چون یکی از تاثیرگذارترین نکات برای حرکت گرده ها باد است.

• حشرات گرده افشان:

وجود حشرات گرده افشان مخصوص زنبور عسل نه تنها باعث درآمد جانبی برای کشاورزی می‌شود بلکه فرایند و بارور شکوفه ها را به صورت کاملا تضمینی و استاندارد بر عهده خواهد گرفت.

• سوء مدیریت کشاورز

آشنا نبودن مدیر باغ  با روش‌های راحت و جدید گرده افشانی باعث می‌شود تا این عملکرد را تحت تاثیر قرار دهد یکی از راه هایی که کاملاً بدون هزینه است و جزو روش آسان برای گرده افشانی محسوب می‌شود، این است که شما چند شاخه از درخت گرده افشان را بریده آن را به صورت سر و ته از شاخه‌های درختان هدف آویزان کنید تا گرده های از گل‌های نر شاخه آزاد شده و به سمت شکوفه ماده درخت هلو کشیده شود و تا آنجا استقرار یابد.

• نیاز سرمایی یک درخت

باید بگویم نیاز سرمایی یک درخت تنها برای آماده سازی آن برای خواب زمستانی نیست، یک درخت حداقل ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ ساعت در دمای کمتر از ۷ درجه سانتیگراد قرار بگیرد تا بتواند در این دوره به استراحت کامل بپردازد، عملکرد و قوای خودش را برای فصل بهار بعدی آماده سازی کند.

درختانی که این دوره سرمایی نمی‌کذرانند در فصل بهار با مشکل جدی روبرو می‌شوند، یکی از آنها فرایند گرده افشانی است، در واقع درخت عملکرد مناسبی از خود نشان نمی‌دهد، همانطور که درخت مدت زمان بیشتری احتیاج دارد، باروری درخت و کیفیت لقاح شکوفه‌ها را کاهش داده، باعث می شود تا تناژ تولیدی را میوه هلو را کاهش دهد.

• هرس غیر استاندارد

باید بگویم زمانی که شاخه ها از یک متراژ مشخص طولانی می‌شوند گرده افشانی آنها با مشکل روبرو شده و باردهی شاخه کاهش می‌یابد، شاید در یک شاخه کوتاه ۲۰ تا ۳۰ عدد میوه هلو وجود داشته باشد ولی طبق بررسی دانشمندان گیاه پزشکی مشخص شده است در یک شاخه‌ای که بیش از اندازه طولانی بوده، شاخه و برگ جانبی ندارد تنها ۵ تا ۶ عدد میوه هلو رشد می‌کند.

• نیتروژن مازاد

نیتروژن مازاد نه تنها باعث می‌شود عملکرد درخت هلو تحت تاثیر قرار دهد، بلکه رشد گیاهان هرز اطراف درخت را نیز تحت تاثیر قرار داده و آنها را افزایش می‌دهد، درخت هلو که در وسط چمنزاری از گیاهان سرسبز قرار گرفته باشد، مطمئناً گرده افشانی چندان مناسبی را تجربه نخواهد کرد.

نیتروژن مازاد باعث می‌شود شما در یک سال باردهی بسیار بالایی را تجربه کرده و در عوض میزان باردهی باغ شما در سال بعدی تا ۵۰ درصد کاهش پیدا می‌کند، با تنک کردن شاخه‌هایی که بیش از اندازه باردار شده‌اند، باعث یکسان سازی درخت هلو شده و به درخت کمک می‌کند  تا برای سال بعدی انرژی و نیروی کافی داشته باشد.

• استفاده از هرز کش ها

استفاده از سموم و داروهای علف کش و سوسک کش در زمان شکوفه دهی نیز باعث می‌شود تا شکوفه درختان را با اختلال روبرو کند، مخصوصاً سمومی که برای علف‌های هرز به کار می‌رود، اگر بر روی شکوفه ها پخش شود، آنها را نابود می‌کند.

• پایه رویشی درخت

طبق بررسی‌های انجام شده درختانی که در نهالستان‌ها به صورت پیوندی و اصلاح شده بر پایه یک نژاد قوی تکثیر شده اند میزان لقاخ و باروری شکوفه های آنها ۳ الی ۴ برابر بیشتر از درختانی است که به صورت بذری و سنتی رشد کرده اند.

مکانیسم گرده افشانی در درخت هلو

همانطور که اشاره کردیم گرده افشانی درخت هلو به صورت مستقیم و توسط تک درخت انجام می‌شود، در این مواقع گرده ها از پرچم گل‌های درخت هلو به صورت مستقیم به کلاله مادگی شکوفه انتقال پیدا می‌کند، اگر هم به صورت مستقیم نباشد به صورت غیر مستقیم گرده از پرچم یک شکوفه به کلاله شکوفه دیگر به خاطر باد یا حشرات گرده افشان منتشر می‌شود، به این فرآیند به اصطلاح می‌گویند درخت خود گرده افشان است، مهندسین کشاورزی جهت تحرک بیشتر این فرایند گاهی توصیه می‌کنند از رقم گرده افشان نیز استفاده شود تا فرایند قدرت بیشتری انجام شود.

مراحل رشد میوه بعد از فرایند کرده افشانی

تا این مرحله در مورد فرایند گرده افشانی به طور کامل به شما توضیح داده و این فرایند را بسط دادیم، خالی از لطف نیست در این قسمت مراحل بعد از گرده افشانی و تبدیل شکوفه به میوه را به طور کامل به شما توضیح دهیم، پس با ما همراه باشید:

1. دانه گرده حاوی دو هسته است که یکی از آنها روینده و دیگری زاینده است، دانه گرده وقتی به کلاله مادگی می‌چسبد مایع آن را به خود جذب کرده و متورم می‌شود.
2. در مرحله بعدی با ترکیب اسپرم و تخمک گذاری مرحله نگاه انجام می‌شود و این مرحله تقسیمات پی‌درپی سلول جنین حاصل می‌شود.
3. وقتی جنین میوه آماده شد، با توجه به مدیریت و رسیدگی کشاورز به آرامی رشد کرده به طوری که به یک میوه کامل تبدیل می‌شود.

خرید نهال هلو پیوندی از نهالستان و تاثیر آن بر روی گرده افشانی

البته در قسمتی از مقاله ای اشاره کردیم که معمولاً نهال هلو پیوندی مخصوصاً نهال هلو پیوندی و اصلاح شده بر پایه شفتالو قدرت بیشتری در باروری شکوفه هایش دارد، در این روش به هنگام تکثیر نهال ژن‌های مثبت درخت را ارتقا یافته همچنین ژن‌های معیوب و بازدارنده درخت را از بین می‌برند.

پس به طور معمول و در یک شرایط یکسان باروری نهال پیوندی و اصلاحی هلو حداقل دو الی سه برابر بیشتر از درختان بذری و سنتی شناخته شده است، البته نباید فراموش کنیم نه تنها باروری این درختان با قدرت بیشتری انجام می‌شود، بلکه میوه های تولید شده در درختان پیوندی یکدست بوده و همگی از لحاظ ظاهر به یک شکل هستند.

کلام آخر

زمان خرید نهال میوه هلو حتما به ظاهر درخت توجه کافی داشته باشید تا کاملاً نرمال و بر اساس استانداردهای گیاهپزشکی رشد کرده باشد، هرگونه ویژگی غیر استاندارد از جمله گره خوردگی، سیاه شدگی، تغییر رنگ پوست تنه درخت نشانگر بی کیفیت بودن نهال میوه است.

اگر می‌خواهید نهال میوه را به صورت عمده و در تعداد خیلی زیاد تهیه کنید توصیه می‌شود حتماً نهال شناسه دار و را خریداری کنید، چون نهال هلو شناسه و لیبل دار از غربالگری وزارت جهاد کشاورزی رد می‌شود، همچنین نهالستان هایی مانند برتر نهال را برای خریدن درخت هلو انتخاب کنید تا محصولات خود را با کارت گارانتی ارائه می‌دهند.

نهالستان‌هایی که مجوز رسمی خود را از وزارت جهاد کشاورزی دریافت کرده‌اند برای رفاه حال مشتریان عزیز مشاوره و خدمات پس از فروش خود را به صورت رایگان ارائه می‌دهند، در واقع بعد از احداث باغ و کاشت درختان شما نه تنها دو سال فرصت دارید کیفیت درخت را مورد بررسی قرار دهید، در صورت سوال و کمک در مورد کود دهی، آبیاری یا علائم بیماری می‌توانید با کارشناسان نهالستان به صورت رایگان در ارتباط باشید.