مراحل آبیاری نهال زرشک

نهال زرشک از گیاهان استثنائی و مقاوم در برابر خشکسالی می‌باشد. آبیاری انواع درخت زرشک با توجه به فصل‌های مختلف سال، تغییر خواهد کرد؛

ارقام مختلف نهال زرشک بسته به نوع خاک و موقعیت جغرافیایی نیازهای آبی متفاوتی هم دارند. به‌گونه‌ای که برخی از ارقام زرشک در کشور آرژانتین در بخش‌هایی با بارندگی ۳۰۰۰-۱۲۰۰ میلی متر رشد می‌یابند، اما گونه‌ای دیگر از زرشک در مناطقی با ۲۷۰-۱۵۰ میلی متر بارندگی رشد کافی را از خود نشان داده است.

نیاز نهال زرشک از نوع بی‌دانه نسبت به سایر درختان یا درختچه های میوه مشابه به آب، پایین‌تر می‌باشد و از مهمترین دلایل اصلی جایگزین کردن زرشک در الگوی کاشت، درآمد نسبتا مناسب حاصل از فروش زرشک در ازای مصرف یک متر مکعب آب می باشد كه با توجه به قیمت نهال زرشک در حال حاضر می‌توان برای کشت آن در مناطقی با بستر مناسب اقدام کرد. همین موضوع باعث شده کاشت زرشک در بعضی نواحی به عنوان یک تجارت دنبال شود. اگر‌چه زرشک از گیاهان مقاوم به کم آبی است ولی در ۴-۳ سال ابتدای کاشت، بسته به بافت خاک و شرایط آب و هوایی آبیاری آن هر ۷ تا ۸ روز مناسب است.

در سال‌های بعد، باغ زرشک معمولا هر ۱۲ تا ۱۵ روز یک‌بار آبیاری می‌شود. گاهی فاصله دو نوبت آبیاری به ۲۰ روز و بیشتر هم می ‌سد که البته به کاهش عملکرد منجر می‌شود. اما به طور کلی مطلوب است که به ازای هر روز از فصل بهار 2 لیتر و هر روز از فصل تابستان 3 لیتر آب برای آبیاری این نهال اقدام کرد. نیاز خالص آبیاری نهال زرشک حدودا ۹۹۰۰ متر مکعب در هر هکتار است که بسته به روش‌های آبیاری متفاوت به‎‌کار گرفته می‌شود اما در هر صورت نیاز ناخالص آبیاری آن، بیشتر از مقدار ذکر شده می‌باشد. زرشک عملاً به آب و هوای کویری و خشک و گرم و پر آفتاب علاقمند است ولی در چنین مناطقی کمبود شدید آب وجود دارد لذا حتماً باید بوسیله آبیاری مصنوعی کمبود جبران شود. مهمترین زمان آبیاری بوته‌های زرشک با بازشدن گل‌هایش شروع شده و تا هنگام برداشت محصول ادامه دارد.

هرگاه در همین فاصله زمانی آب کافی و لازم به ریشه‌های گیاه نرسد میوه‌هایش پوک و خشک شده و در نتیجه مقدار محصول پایین می‌آید. سایر مواقع هم باید تا آنجا که ممکن باشد مثلاً هفته‌ای یکبار از آبیاری غفلت نکرده تا گیاه بتواند به رشد و زندگی عادیش ادامه داده و محصول کافی هم بدهد. در سال‌های کم‌آبی، کشاورزان زرشک کار، حتی با اقدام به آبیاری باغ برای سه نوبت در طول تابستان هم می‌توانند محصول زرشک برداشت کنند. پس درخت زرشک می تواند گزینه ی خوبی برای کشت در مناطق خشک باشد.

اگر هدف ما، برداشت محصول به میزان زیاد باشد، نباید در محدوده زمانی پس از ریزش گلبرگ ها تا یک الی دو هفته پیش از برداشت محصول در آبیاری منظم درختچه های زرشک کوتاهی کنیم. اما تأمین نکردن نیاز این گیاه به آب، به منزله از‌بین رفتن آن نیست و حتی مشاهده شده که به هنگام وقوع اتفاقات غیر‌منتظره مثل خشک شدن چاه‌های آب و فراهم نشدن شرایط برای آبیاری باغ زرشک در طول سال زراعی، این درختچه مقاوم می‌تواند با تحمل و تکیه بر ذخایر رطوبتی خاک و آب اندک حاصل از نزولات جوی، زنده بماند.

آبیاری زرشک در مناطق کوهستانی

در مناطق کوهستانی و در شرایط ویژه، گاهی درختچه زرشک را در طول فصل رشد بیش از ۴-۳ مرتبه آبیاری نمی‌کنند. حتی در مناطق کوهستانی، در بخش‌های خاصی که خاک قدرت حفظ رطوبت زیادی داشته و در زمستان هم بخش‌هاي کوچک زرشک کاری به صورت دیم نیز مشاهده می‌شود. در حالت کلی درخت زرشک در فصل‌های سرد و مناطق کوهستانی به آبیاری زیاد نیاز چندانی ندارد.

نکته:

* درختچه زرشک نسبت به آبیاری به وسیله آب‌های شور مقاومت دارد، اما آب‌های بسیار شور سبب کاهش رشد و عملکرد آن می‌شوند.

*زرشک کاران باید باتوجه به نوع خاک و شرایط آب و هوایی مناطق زیر کشت خود نسبت به خرید و فروش ارقام متفاوت نهال زرشک اقدام نمایند.

*در بعضی خاک‌هایی که سله ایجاد می‌شود باید چند روز پس از کاشت، شکاف‌های ایجاد شده را پر‌کنیم.

*در خاک‌های سبک و شنی بهتر است، در سال اول کاشت نهال آبیاری با حجم آب کم در هر نوبت ولی به دفعات بیشتر (فواصل زمانی کوتاه تر) برای مثال به صورت هفتگی و در خاک‌های سبک به هنگام شدت گرما حتی هر پنج روز یک بار برای آبیاری اقدام شود.

*پرورش دهندگان زرشک معتقدند آبیاری در زمان گل دهی به ویژه اگر در حد اشباع شدن محیط ریشه باشد، سبب ریزش گل‌ها می شود. عدم آبیاری در هنگام گل‌دهی همچنین از رویش شاخه‌های فرعی جدید جلوگیری می‌کند، این شاخه‌ها با میوه‌های در حال تشکیل برای آب و مواد غذایی رقابت دارند. در بعضی مناطق تا اوایل خرداد ماه از آبیاری زرشک خودداری می‌کنند.

* به خاطر داشته باشید که خیساندن عمیق اما کمتر و اجازه خشک شدن خاک تا حدودی قبل از آب دادن دوباره، بسیار بهتر از پاشیدن هر روز اما به مقدار کمی آب به گیاهان است.
اهمیت این موضوع برای درختچه‌هایی که در فصل زمستان کاشته شده‌اند، حتی بیشتر است. در این فصل، گیاه در حال رشد فعال نیست و تبخیر نیز بسیار آرام‌تر صورت می‌گیرد. ازاین‌رو، احتمال غرقاب کردن زرشک در این فصل بیشتر است. درنتیجه صبر کنید تا خاک خشک شود و پس از خشک شدن خاک گیاه را آبیاری عمیق کنید. این قانون مختص زرشک نیست، بلکه در مورد اغلب گیاهان دیگر نیز صادق است.

*به طور کلی رعایت کردن اصول مربوط به آبیاری در رشد گیاه، افزایش کیفیت محصول و… نقش مهمی دارد.

شیوه آبیاری زرشک را می‌توان به سه بازه زمانی متفاوت تقسیم کرد:

1-هنگام کاشت نهال در خاک

اگر در مرحله کاشت درخت رزشک در خاک هستید، باید بلافاصله پس از کاشت، خاک را به خوبی آبیاری کنید؛ بلافاصله پس از اتمام کار، خاک را در منطقه کاشت تا عمق برابر با ارتفاع ریشه گیاهان برای تقویت بیشتر، تحریک تشکیل زودرس ریشه و رشد قوی‌تر ریشه خیس کنید به گونه‌ای که توپ ریشه کاملا خیس شود. برای تقویت گیاه، می‌توانید مخلوط محرک ریشه زنی را نیز در آب حل کرده و در همین هنگام به گیاه اضافه کنید. این کار ضمن کاهش شوک ناشی از کاشت، زرشک را برای داشتن رشدی بیشتر و برگ‌هایی چشم‌نوازتر ترغیب می‌کند. در طی چند هفته اول پس از کاشت رطوبت خاک را غالبا بررسی کنید و در صورت لزوم زمان آبیاری را تنظیم کنید تا خاک مرطوب شود. اگر قصد دارید زرشک را در دوران خفتگی (فصل زمستان) بکارید، فراموش نکنید که به آبیاری بسیار کمتری نیاز خواهد داشت. بنابراین، مواظب باشید تا آن را در زمستان غرقاب نکنید. همچنین به‌یاد داشته باشید که در سال نخست کاشته شدن و نگهداری از درخت زرشک ، خاک آن را به‌اندازه کافی آبیاری کنید، چراکه در این ایام، ریشه در حال شکل‌گیری و گسترش است و به آب نیاز دارد. البته که نباید آبیاری کافی را با آبیاری بیش‌ از اندازه و غرقاب کردن خاک اشتباه بگیرید.

2- نخستین فصل رشد

یک درختچه زرشک کاشته شده در خاک باغچه، نباید به‌طور روزانه آبیاری شود؛ با توجه به این مسئله مهم در نگهداری از درخت زرشک ، اگر در آبیاری افراط کنید، خاک کاملا خیس شده و پوسیدگی ریشه در انتظار درخت زرشک نوپای شما خواهد بود. برای تامین درست و به‌اندازه نیازهای آبی درخت زرشک خود، اگر در منطقه‌ای بارانی زندگی می‌کنید، آب باران می‌تواند به‌خوبی پاسخگوی نیازهای آبی درخت شما باشد، در غیراینصورت، باید دست به‌کار شده و با بررسی خاک و میزان خشکی آن نسبت به آبیاری گیاه اقدام کنید! در مورد زرشک‌های گلدانی نیز همینطور است. آبیاری درخت زرشک باید به گونه‌ای باشد که ریشه و خاک اطراف آن، همواره مرطوب باقی بمانند. علاوه‌بر آبیاری به‌موقع و درست، مالچ پاشی نیز می‌تواند با حفظ رطوبت در خاک به این موضوع کمک کند.

3- پس از قرار گرفتن در خاک

گیاه زرشک پس از استقرار در خاک، توانایی فوق‌العاده‌ای در برابر تحمل خشکی پیدا می‌کند و تنها در ایام بسیار داغ تابستانی است که مجبور می‌شوید آبیاری را در دفعات بیشتری انجام دهید؛ در غیر این‌صورت، آبیاری متعادل برای زرشک کافی خواهد بود. با اینکه این گیاه در برابر خشکی مقاوم است، اما بهتر است مدت طولانی در معرض تشنگی قرار نگیرد. اگر شاهد ریزش یا پژمردگی برگ‌های زرشک بودید، آن را حسابی آبیاری کنید! اگر هم زرشک خود را در گلدان نگهداری می‌کنید حتی بد نیست که گلدان را در سینک پر از آب قرار دهید.

در طول نگهداری از درخت زرشک آبیاری باید در ساعات نخستین روز انجام شود. زرشک نیز مثل سایر گیاهان باید در روشنایی روز آب دریافت کند تا فرصت کافی برای جذب آن داشته باشد. گفتنی است تبخیر میزان اضافی آب توسط نور خورشید، از بروز بسیاری از بیماری‌های قارچی جلوگیری خواهد کرد.
در طول اولین فصل رشد، لازم نیست هر روز به زرشک تازه کاشته شده خود آب دهید. بیشتر اوقات این امر باعث ایجاد شرایط آب آلودگی خاک می شود که می تواند منجر به پوسیدگی ریشه و سایر بیماری‌های مضر گیاهی شود. در صورت عدم وجود بارندگی کافی آب فقط به اندازه لازم برای مرطوب نگه داشتن ریشه و اطراف آن لازم است.