روش کاشت و شرایط نگهداری درخت گیلاس

گیلاس یکی از محبوبترین و پر فروش ترین میوه در بین میوه های تابستانی است و به عنوان یک میوه ی لوکس و مجلسی در بازار به فروش می رسد، ارقام مختلف این درخت سبب تولید میوه با اندازه و رنگهای مختلف و جذاب شده و همین امر سبب شده بسیاری از مردم حتی به کاشت یک نهال گیلاس در حیاط خانه ی خود نیز علاقه نشان دهند.

اما با توجه به محبوبیت بالا و قیمت نهال گیلاس مناسب این میوه کاشت این درخت در سطح وسیع و تجاری می تواند باغداران را به سود خوبی برساند البته در صورتی که روش پرورش و نگهداری از این درخت به صورت اصولی انجام شود، درخت گیلاس در عین حال درخت حساسی است و ممکن است کمی بی توجهی در نگهداری از آن سبب کاهش چشمگیر عملکرد این درختان خواهد شد.

چنانچه به احداث باغ گیلاس علاقه دارید و یا دوست درید یک درخت گیلاس در باغچه منزل خود داشته باشید اما در مورد روش کاشت و نگهداری اصولی این درختان اطلاعی ندارید با ما باشید تا شما را با شیوه ی اصولی کاشست و نگهداری گیلاس آشنا کنیم.

کاشت اصولی درخت گیلاس:

چنانچه برای خرید نهال گیلاس اقدام کرده باشید حتما متوجه شده اید که درخت گیلاس در انواع مختلف ارقام در بازار وجود دارد، ارقام مختلف گیلاس از نظر ظاهر، اندازه ی میوه، میزان باردهی به ازای هکتار و میزان مقاومت در برابر شرایط محیطی و آفات و بیماریها با هم متفاوت هستند.

انتخاب رقم گیلاس:

اجازه بدهید یک کلید کلی در رابطه با انتخاب رقم مناسب در بین تمام ارقام موجود در بازار به شما ارائه کنیم:

در درجه ی اول در بین ارقام مختلف گیلاس به دنبال ارقامی باشید که بیشترین سازگاری را با شرایط آب و هوایی منطقه ی شما داشته باشند و میزان سرمای منطقه ی شما بتواند حداقل نیاز سرمایی آنها را برآورده کند، در درجه دوم در بین ارقام گیلاسی که به لحاظ شرایط آب و هوایی بیشترین مطابقت را با منطقه ی شما داشتند به دنبال پربارترین و زودبازده ترین رقم باشید.

در درجه سوم در بین ارقام پر بارده وزود بازده به دنبال ارقامی باشید که به شیوه ی پیوندی تکثیر شده باشند، در اینجا توجه به این نکته ضروری است که ارقام مختلف تجاری درختان میوه به بهای از دست دادن مقاومت خود در برابر آفات، بیماریها و شرایط نامساعد محیطی باردهی بالا را به دست آورده اند، بنابراین پیوند زدن آنها بر روی ارقام مقاوم راهی برای به دست آوردن مقاومت است، از خرید نهالهای تجاری بذری پرهیز کنید.

کاشت نهال گیلاس:

برای کاشت نهال گیلاس شما باید زمین را از قبل آماده کرده باشید، بهتر است قبل از اقدام به آماده سازی زمین رقم مورد نظر خود را انتخاب کرده باشید و بر مبنای نیاز آن رقم گیلاس اقدام به آماده سازی زمین کنید.

آماده سازی زمین یعنی اصلاح بافت خاک و تغذیه ی خاک با کودهای مناسب برای کاشت نهال گیلاس است، در نظر داشته باشید چنانچه نهال گیلاس را در زمینی که بافت مناسب داشته باشد و از خاک حاصلخیزی برخوردار باشد بکارید 50 درصد از اصول کاشت و نگهداری اصولی گیلاس را طی کرده اید و در غیر این صورت احتمال شکست شما در به ثمر رساندن این درختان به شدت کاهش پیدا می کند.

توصیه می شود قبل از اقدام به اماده سازی زمین با انجام آزمایش تجزیه ی خاک به طور دقیق مشخص کنید که خاک محل مورد نظر شما چه اصلاحاتی را نیاز دارد و دقیقا بر طبق همان نیازها عمل کنید، در این زمینه حتی می تولانید از کارشناسان نهالستانی که قصد خرید نهال گیلاس از آنها را دارید راهنمایی بخواهید.

حفر چاله: برای کاشت نهال باید از قبل چاله ها را با عمق و فاصله ی مناسب حفر کنید، در مشخصات هر رقم حجم ریشه و حجم تاج در بلوغ ذکر می شود و شما باید فاصله ی مناسب و عمق مناسب چاله را بر مبنای این اطلاعات در نظر بگیرید.

لازم به ذکر است که در مورد کاشت درخت گیلاس در حیاط منزل سایه اندازی درختان مختلف بر هم را در نظر داشته باشید و از کاشت درخت گیلاس در سایه ی درختان مرتفع و یا حجیم جدا خود داری کنید، در نظر گرفتن فاصله ی مناسب به منظور دریافت نور کافی برای رشد و باردهی درختان گیلاس بسیار اهمیت دارد.

نگهداری اصولی درخت گیلاس پس از کاشت:

پس از کاشت درختان گیلاس مراحل بعدی که باید به صورت اصولی روی این درختان انجام شود تحت عنوان داشت درختان نامیده می شود، عملیات داشت شامل کود دهی، آبیاری و مراقبت از درختان در برابر حمله ی آفات و بیماریها است که در ادامه ی مطلب به توضیح آنها خواهیم پرداخت.

کود دهی اصولی به درختان گیلاس:

درختان گیلاس برای باردهی بهتر نیاز به تغذیه ی اصولی دارند، اولین مرحله ی کود دهی به درختان گیلاس همانطور که می دانید پیش از کاشت اجرا می شود اما پس از کاشت درختان بهتر است در سال دوم یا سوم پس از کاشت مجددا کود دهی آغاز شود، کود دهی به سه صورت چالکود، استفاده از کود در آب آبیاری و محلول پاشی انجام می شود که این سه شیوه در زمان اثر گذاری متفاوت هستند.

به لحاظ زمان اثر گذاری محلول پاشی سریعترین بازدهی را داشته و چالکود از دسته روشهای کود دهی است که اثر گذاری آن زمان بر است اما مدت زمان بیشتری تاثیر گذاری دارد به این معنا که عناصر غذایی در شیوه ی چالکود به صورت تدریجی در خاک رها می شوند.

نکته ای که در مورد کود دهی به درختان گیلاس اهمیت دارد این است که کود دهی پس از کاشت نیز بهتر است با توجه به نتیجه آزمون تجزیه ی خاک و برگ انجام شود تا از استفاده ی بی رویه از عناصر غذایی و ایجاد مسمومیت در درختان جلوگیری شود.

چالکود معمولا در زمستان انجام شده و معمولا کود دامی کاملا پوسیده همراه با عناصر غذایی سریع الاثر شیمیایی در صورت نیاز مورد استفاده قرار می گیرد که بیشتر عاصر غذایی پر مصرف در این نوع کود دهی تامین می شود، در شیوه ی محلول پاشی معمولا عناصر ریز مغذی و در طول فصل رویش مورد استفاده قرار می گیرد تا عناصر ریز مغذی که کمبود آنها در نتیجه ی آزمایش مشخص شده است به سرعت تاین شده و تاثیری بر میزان عملکرد درختان نداشته باشد.

در کود دهی به شیوه ی آبیاری نیز برخی از کودهای آلی نظیر هیومیک اسید هم در زمستان و هم در فصل رویش و به منظور تقویت درختان گیلاس مورد استفاده قرار می گیرد.

توجه به تغذیه ی درختان گیلاس نه تنها به صورت مستقیم می تواند بر رشد و باردهی آنها تاثیر گذار باشد بلکه با تقویت درختان می تواند سبب بروز مقاومت در برابر ابتلا به آفات و بیماریها شده و به صورت غیر مستقیم نیز بر عملکرد این درختان تاثیر گذار خواهد بود.

آبیاری:

برنامه ی آبی درختان گیلاس بهتر است از همان ابتدا به صورت منظم تدوین شود، نظم در رنامه ی آبیاری را باید بر اساس میزان نیاز درختان گیلاس تنظیم کنید، نهال تازه کاشته شده گیلاس به دلیل اینکه وسعت ریشه ی زیادی نداشته و سریعتر تحت تاثیر گرمای هوا قرار می گیرد به ویژه در فصل گرما در فواصل زمانی کوتاهتری باید آبیاری شود اما درختان با سن بالاتر را می توانید در فواصل زمانی بیشتر آبیاری کند، توصیه می شود نیاز آبی هر رقم گیلاس را در زمان خرید نهال از نهالستان به صورت دقیق جویا شده و برنامه ی آبیاری را از زمان کاشت به طور دقیق رعایت کنید.

توجه داشته باشید که تنش آبی به معنای کم آب دادن به درخت نیست بلکه به معنای نامنظم آبیاری کردن درختان است که تاثیر بسیار بدی بر میزان مقاومت درختان در برابر آفات خواهد داشت، درختانی که تحت تنش آبی قرار بگیرند آفات بسیاری را به خود جلب می کنند و بسیار آسیب پذیر می شوند.

هرس درختان گیلاس:

در مورد هرس باید بدانید که هرس نقش بسیار مهمی در نگهداری اصولی و بارهی درختان گیلاس دارد، به طوری که هرس شاخه های غیر بارور در اواخر تابستان و یا اوایل پاییز می تواند منجر به تولید شاخه های بارور بیشتر شود و یا انجام هرس فرم در اواخر زمستان می تواند باعث اصلاح فرم درختان به منظور دریافت نور بیشتر و تهویه ی بیشتر بین شاخه داشته باشد.

دریافت نور و تهویه ی بیشتر بین شاخه های گیلاس سبب می شود روبت روی برگ و شاخه ها به مدت زمان زیاد باقی نماند،ماندگاری رطوبت به مدت زمان زیاد روی برگ و شاخه ها سبب افزایش احتمال بیماریهای قارچی و شانس استقرار آفات می شود، علاوه بر آن حذف شاخ و برگهای غیر بارده سبب تامین انرژی بیشتر به شاخه های بارده شده و تولید میوه با کیفیت بیشتری انجام می شود.

در مورد هرس شاخه های درختان گیلاس بهتر است بدانید هرس شاخه های ضعیف، آفت زده و بیمار به کنترل آفات و بیماریها نیز بسیار کمک می کندو یکی از راه های مهم در کنترل آفات و بیماریها به شمار می رود.

کنترل آفات و بیماریها:

آفات و بیماریهای بسیاری هستند که با توجه به منطقه و شرایط آب و هوایی می توانند باردهی و سلامت درختان گیلاس را مورد تهدید قرار بدهند، از جمله آفات معروفی که در درختان گیلاس بسیار خسارت آفرین شده اند می توان به مگس میوه ی مدیترانه و مگس میوه ی گیلاس اشاره کرد، این دو حشره که در واقع نوعی مگس هستند در مرحله ی لاروی به صورت مستقیم میوه ی درختان گیلاس را مورد حمله قرار داده و تاثیر آنها بر عملکرد درختان به صورت مستقیم است.

کنترل این آفات به ویژه کنترل مگس میوه ی مدیترانه که به تازگی قرنطینه را در ایران شکسته و وارد شده است قدری مشکل بوده و نیاز به همکاری جمعی از باغداران دارد، اجرای شیوه های کنترل به وسیله ی یک باغدار نمی تواند کار ساز باشد.

آفات دیگری نظیر انواع آفات مکنده نظیر شته ها، شپشکها .و کنه ها نیز هستند که با مکیدن شیره ی نباتی به طور غیر مستقیم و با ایجاد ضعف در درختان گیلاس باردهی را تحت تاثیر قرار می دهند، در مورد کنترل این آفات نیز بهتر است بدانید رعایت برنامه ی دقیق آبیاری و کود دهی در باغ سبب می شود این آفات اصلا نتوانند مستقر شوند و تکیه کردن بر کنترل شیمیایی این آفات کار بسیار اشتباهی است، بهتر است قبل از هر اقدامی به تغذیه و آبیاری درختان خود توجه کنید.

بیماریهایی نظیر لکه غربالی و پوسیدگی طوقه و ریشه و همینطور نماتد های بیمارگر نیز هستند که همگی با ایجاد ضعف در درختان سبب کاهش باردهی و از بین رفتن درختان گیلاس می شوند، در نظر داشته باشب در رابطه با پوسیدگی طوقه و ریشه درختان گیلاس اصلاح شویه ی آبیاری بیشترین تاثیر را در کنترل بیماری داشته و در مورد لکه غربالی جمع آوری و سوزاندن برگها و میوه های آلوده کف باغ و یا باغچه بیشترین تاثیر را در کنترل آن خواهد داشت.

برداشت اصولی از درختان گیلاس:

یکی دیگر از مراحل مهم در نگهدای از درختان گیلاس برداشت صحیح و اصولی میوه ی گیلاس است، میوه های گیلاس آبدار با پوست ظریقف هستند و ماندگاری بالایی در انبار ندارند بنابراین بهتر است قبل از فرا رسیدن زمان برداشت تمهیدات لازم برای انبارداری این میوه ها را فراهم کرده باشید.

تهیه ی انبار سرد، خشک و عاری از عوامل بیمارگر ساپروفیت برای نگهداری موقت و کوتاه مدت میوه ها تا رساندن آنها به باز بسیار اهمیت دارد، در زمان برداشت دقت کنید به شاخه ها و تنه ی درختان آسیبی وارد نکنید، وجود زخم در تنه و شاخه ی درختان به ویژه آنکه اگر بعد از برداشت بارندگی رخ دهد سبب افزایش بیماری شانکر باکتریایی شده و در سالهای بعد شاهد ترشح شیره از تنه ی درختان هستید که در پی آن ضعف، زردی و کاهش باردهی را به دنبال خواهد داشت.

در صورتی که پس از برداشت بارندگی رخ داد بهتر است حتما از محلول پاشی سموم مس دار مانند اکسی کلرور مس برای جلوگیری از بیمار شدن درختان گیلاس با بیماریهای باکتریایی و یا شانکر سایتوسپورایی استفاده شود.

کلام آخر:

قیمت نهال گیلاس در نهالستانهای مختلف با هم متفاوت است اما چیزی که در انتخاب نهال گیلاس اهمیت دارد تنها مقاومت داشتن آنها در برابر شرایط مساعد و نامساعد و همینطور سالم و عاری از آفت و بیماری بودن آنها است، بنابراین در زمان خرید نهال تنها به قیمت توجه نکنید و سلامت و باردهی باغ خودر را فدای قیمت پایین تر نهال گیلاس نکنید.