آیا کاشت گیلاس در باغچه ممکن است؟

یکی از انواع درختان میوه بسیار زیبا درخت گیلاس است که ظاهر زیبا و میوه­ های زیبا و خوش طعم آن هر شخصی را به کاشت یک نهال گیلاس در حیاط منزل خود وسوسه می­کند، در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم که با توجه به نیازهای اکولوژیک درخت گیلاس در رشد و باردهی بهینه آیا این امکان وجود دارد که این درخت زیبا با میوه ­های خوش طعم را در حیاط منزل خود بکاریم یا خیر؟ چنانچه شما نیز به کاشت این درخت در حیاط خانه خود علاقه دارید با ما همراه باشید.

بررسی امکان کاشت گیلاس در باغچه:

در بحث بررسی امکان کاشت گیلاس در حیاط خانه باید نیازهای اساسی این درخت را مورد بررسی قرار دهیم.

• فضای مورد نیاز:

درختان گیلاس اغلب در دوره‌ی بلوغ قطره‌ی تنه‌ی یک و نیم متر با ارتفاع حداکثر 20 متر دارند و در صورت هرس نشدن شاخه­های این درخت تمایل به گسترده شدن دارند، این درختان به فاصله‌ی 4 متری از درختان دیگر برای رشد و توسعه‌ی ریشه وشاخه­های خود نیاز دارند.

با در دست داشتن این اطلاعات می­توانید تصور کنید که برای کاشت درخت گیلاس در حیاط به حیاطی با وسعت دست کم 16 متر مربع نیاز دارید در صورتی که تنها در آن حیاط گیلاس کاشته شود، بنابراین در صورتی که حیاطی با اندازه‌ی بزرگ دارید و آن را با درختان دیگر شلوغ نکرده‌اید می­توانید از کاشتن یک درخت گیلاس در حیاط خود لذت ببرید.

• نور کافی:

درختان گیلاس در بیشتر ارقام نیاز به دریافت دست کم 7 تا 8 ساعت نور خورشید دارند، این میزان نور خورشید برای انجام فتوسنتز، رسیدگی میوه­ها و کاهش رطوبت شاخ و برگ و جلوگیری از درگیر شدن با بیماری­های برگی مورد نیاز است و در باغ برای دریافت نیاز نوری کافی باید نهال­ها را در زمین مسطح با فاصله‌ی 4 متر از یکدیگر بکارید.

در صورتی که نور کافی برای درختان گیلاس تامین نشود این درختان به شدت در معرض خطر آلوده شدن به بیماری­های برگی مانند بیماری لکه غربالی برگ هسته‌داران و شانکر­های سایتوسپورایی و باکتریایی قرار می­گیرند و علاوه بر آن باردهی خوبی نیز نخواهند داشت، وجود دیوار بلند اطراف حیاط که اجازه‌ی دریافت نور کافی به درختان گیلاس نمی‌دهد از موانع بزرگ بر سر راه کاشت این درختان در حیاط خانه است.

بنابراین برای تامین نیاز نوری این درختان در حیاط خانه لازم است فاصله‌ی 4 متری این درختان با درختان دیگر حفظ شده باشد و محل کاشت را در کنار دیوارهای بلند حیاط انتخاب نکنید، اگر می­توانید در حیاط منزل خود چنین فضایی را برای کاشت درخت گیلاس فراهم کنید بنابراین حتما از این فرصت استفاده کرده و با خرید نهال گیلاس رنگ دیگری به زیبایی حیاط خانه‌ی خود ببخشید.

• فضای کافی برای گستردگی ریشه:

رشد و گسترده شدن ریشه می­تواند رشد و گسترده شدن شاخه­ها را تضمین کند در واقع در مورد اکثر درختان میوه قاعده به این صورت است که شاخه­ها و تاج درخت متناسب با ریشه رشد پیدا خواهند کرد، درختان گیلاس ریشه­هایی سطحی دارند که گستردگی زیادی هم ندارند اما به هر حال برای رشد مناسب ریشه این درختان به خاکی نفوذ پذیر با عمق دست کم یک و نیم متر احتیاج دارند و فضایی به شعاع 4 متر را برای نداشتن رقابت برای جذب مواد غذایی احتیاج دارند، بنابراین در صورتی که می­توانید چنین بستری را برای رشد درخت گیلاس فراهم کنید می­توانید یک درخت گیلاس را در حیاط خانه خود داشته باشید.

• گرده افشانی:

گرده افشانی موضوعی است که در مورد برخی از ارقام و انواع درختان میوه برای کاشت در حیاط خانه محدودیت ایجاد می­کند، به عنوان مثال اگر در منطقه‌ای زندگی می­کنید که پسته کاری رایج نیست نمی­توانید یک درخت پسته در حیاط خانه‌ی خود بکارید و از آن انتظار باروری داشته باشید مگر اینکه یک گرده افشان نیز در کنار آن بکارید و یا در زمان گلدهی گرده را برای این درخت به صورت دستی تامین کنید.

در مورد درختان گیلاس نیز این موضوع صدق می­کند، اما خوشبختانه تمام ارقام گیلاس این مشکل را ندارند به طوری که نهال گیلاس تکدانه خود گرده افشان بوده و نیازی به کاشت رقم گرده افشان ندارد اما نهال گیلاس بینگ برای گرده افشانی نیاز به پایه‌ی گرده افشان دارد، البته لازم به ذکر است که در برخی مناطق و شهر­ها کاشت برخی از درختان مرسوم بوده و در حیاط بسیاری از خانه‌ها یک نوع درخت را می­کارند.

اگر در منطقه‌ای زندگی می­کنید که همسایگان شما نیز ار ارقام مختلف گیلاس در حیاط خانه‌ی خود کاشته‌اند بنابراین کاشت اراقام گیلاس که نیاز به گرده افشانی دارند نیز بدون مانع است چرا که درخت شما می­تواند گرده مورد نیاز خود را از درختان حیاط همسایگان تامین کند و باردهی داشته باشد.

تا به اینجای کار به لحاظ امکان سنجی کاشت درخت گیلاس در حیاط خانه متوجه شدید که امکان کاشت این درخت در حیاط خانه میسر است، اما کاشت درخت گیلاس بدون داشتن اطلاعات کافی در مورد نحوه‌ی مراقبت اصولی از آن مقدور نبوده و قطعا با مشکلات فراوانی همراه خواهد بود، در دامه‌ی این مطلب با ما باشید تا شما را با اصول پرورش گیلاس در حیاط منزل آشنا کنیم.

اصول کاشت و نگهداری گیلاس در حیاط خانه:

اصول کاشت و نگهداری گیلاس در حیاط خانه تفاوت چندانی با کاشت این درختان در باغ نداشته و همان اصول اولیه و ابتدایی در باغ را خواهد داشت، در ادمه به مهم­ترین آنها اشاره خواهیم کرد.

• تهیه‌ی نهال گیلاس:

چه بخواهید یک نهال گیلاس را در باغ بکارید و یا در باغچه باید نهال گیلاس خود را از نهالستان معتبر تهیه بفرمایید، مراکز فروش نهال گیلاس متعددی در شهرهای مختلف وجود دارند که شما می­توانید نهال گیلاس خود را از آنجا بخرید اما همه‌ی آنها معتبر نیستند و ممکن است نهالی را به شما بفروشند که حتی گواهی تایید سلامت نداشته و با خرید یک نهال گیلاس آلوده حتی سلامت درختان دیگر باغچه‌ی خود را به خطر می‌اندازید.

بنابراین در درجه‌ی اول نهالستان معتبری را برای خرید نهال گیلاس انتخاب کنید که حتی کارشناسان زبده‌ی آنها بتوانند شما را به طور کامل در مسیر کاشت درخت گیلاس در حیاط خانه شما به خوبی راهنمایی کنند.

• آماده سازی زمین و کاشت نهال گیلاس در حیاط خانه:

در مورد اهمیت بستر سازی تفاوتی ندارد که نهال را در خانه بکارید یا باغ به هر حال ریشه درخت خاک و بستر مناسب را می­شناسد و شما موظف به تهیه‌ی بستر مناسب برای آن هستید، در بخش قبلی به موضوع میزان عمق و گستردگی ریشه‌ی درختان گیلاس اشاره کردیم بنابراین بهتر است خاک باغچه‌ی شما تا دست کم یک و نیم متر نفوذپذیر و نرم باشد.

در صورتی که خانه‌ی خود را تازه ساخته‌اید و مصالح ساختمانی در باغچه ریخته است باید مصالح مانند گچ، سیمان و سایر مواد و نخاله­ها را از حیاط به طور کامل خارج کنید، وجود این نخاله‌ها ترکیب خاک را به هم زده و سبب از بین رفتن درخت گیلاس می­شود، برای بستر با عمق مناسب می­توانید خاک حاصلخیز و سالم را از یک منطقه‌ی مناسب به باغچه آورده و بستر مناسب با عمق یک و نیم متر را آماده کنید.

در مورد آوردن خاک به باغچه‌ی خود دقت داشته باشید که خاک باید عاری از بیمارگرهای خاکزاد باشد، اگر از خاک کشاورزی استفاده می­کنید قبل از ریختن در باغچه باید از آن آزمایشات لازم مبنی بر عاری بودن از عوامل بیمارگری مانند ورتیسیلیوم، فیتوفتورا و نماتد ریشه گرهی بگیرید، دقت داشته باشید که خاک کشاورزی به دلیل کاشت ارقام گیاهان زراعی حساس احتمال آلوده بودن زیادی دارد و باید حتما آزمایش شود و در صورت سالم بودن به حیاط منتقل شود.

پس از آماده سازی بستر می­توانید نهال را به باغچه منتقل کرده و آن را در جای مناسب در چاله بکارید، در زمان کاشت نهال هرس سر برداری و هرس ریشه برای رشد بهتر درخت در سال­های اولی رشد بسیار مناسب خواهد بود که باید به صورت اصولی و علمی انجام شود و در صورتی که اطلاعات کافی از نحوه‌ی انجام این هرس­ها را ندارید می­توانید در زمان خرید نهال گیلاس روش صحیح انجام این کار را از کارشناسان آنها جویا شوید.

• کود دهی به نهال گیلاس:

کود دهی به نهال گیلاس تا زمانی که به ثمر بنشیند بسیار اهمیت دارد، شما می­توانید کود مورد نیاز را در مرحله‌ی کاشت درخت به چاله اضافه کنید به این صورت که کود را با لایه‌ی آخر خاک در هنگام پر کردن چاله ترکیب کرده و چاله را با آن پر کنید، در مورد این که چه کودی مورد نیاز درختان است باید بدانید که بدون انجام آزمایش تجزیه‌ی خاک این کار امکان‌پذیر نیست، بهتر است با انجام آزمایش تجزیه‌ی خاک و دریافت اطلاعات در مورد ترکیب عناصرغذایی خاک باغچه کود مناسب را تهیه کرده و به خاک گودال به میزان مناسب اضافه کنید.

در این رابطه نیز که یک کار تخصصی است می­توانید نتیجه‌ی آزمایش خاک را به متخصصان نهالستان نشان داده و از ایشان بخواهید شما را در مورد کود مناسب برای کاشت نهال راهنمایی کنند.

پس از کاشت نهال نیز کود دهی باید ادامه داشته باشد، در صورتی که به خاک در هنگام کاشت نهال کود مناسب را اضافه کرده باشید معمولا تا یک سال نیازی به کود دهی ندارند، زمانی که درختان شورع به باردهی کردند برای برخورداری از باردهی مناسب توصیه می‌شود آزمایش تجزیه‌ی خاک و برگ را سالی یک بار تکرار کرده و عناصر مورد نیاز درختان را دقیقا مطابق با نیاز آنها در طول سال به صورت محلول پاشی و یا استفاده در آب آبیاری و یا حتی به صورت چالکود زمستانه تامین کنید.

• آبیاری:

درختان گیلاس در زمان بلوغ به تقریبا فاصله‌ی ده روزه برای آبیاری در تابستان نیاز دارند، نیاز آبی این درختان در زمستان بسته به میزان و فواصل بارندگی تعیین می‌شود، در صورتی که بارندگی وجود نداشته باشد این درختان در زمستان به آبیاری نیاز دارند.

شیوه‌ی آبیاری در باغ معمولا به صورت قطره‌ای توصیه می­شود اما در مورد باغچه‌ی منازل نیز توصیه می‌شود از سیستم­های نوین آبیاری برای آبیاری درختان گیلاس استفاده شود تا هم دور آبیاری به دقت رعایت شود و هم از زیاد آب دادن و یا کم آب دادن درختان و گسترش بیماریهای طوقه و ریشه جلوگیری شود.

• هرس:

از آنجایی که محدودیت فضا در حیاط خانه و کاشت درختان دیگر ممکن است ایجاد سایه اندازی روی درختان گیلاس کند بنابراین توجه داشتن به هرس اهمیت بالایی دارد، این هرس باید در مورد درختان دیگر باغچه نیز به خوبی انجام شود تا از در هم رفتن شاخه­های درختان جلوگیری کند، در هم رفتن شاخه­ها علاوه بر اینکه سبب سایه اندازی و کاهش عملکرد درختان باغچه می‌شود سبب گسترش بیماری­ها و آفات شاخ و برگ درختان شده و وضعیت خوبی را ایجاد نمی­کند.

هرس شاخه ­های گیلاس و سایر درختان باغچه باید در مورد شاخه­های آفت زده و بیمار حتما انجام شود اما در مورد ابزار هرس دقت کنید که ابزار هرسی که برای درختان آلوده استفاده کرده‌اید را نباید برای درختان دیگر مورد استفاده قرار دهید، شما می­توانید حتی از یک سطل آب و وایتکس برای ضدعفونی کردن ابزار هرس خود استفاده کنید.

نکته‌ی دیگر که در مورد هرس باید رعایت شود این است که بسیاری از مردم در منزل از آب پاشی روی درختان لذت می­برند دقت داشته باشید که قبل و بعد از هرس از انجام آب پاشی روی شاخه­های درختان به ویژه درختان گیلاس اکیدا خود داری کنید چرا که سبب توسعه‌ی بیماری­های هوازاد می­شود.

• کنترل آفات و بیماری­ها:

برای کنترل آفات و بیماری­های گیلاس شما نیاز ندارید که سالی چند بار درختان را با انواع سموم سم پاشی کنید بلکه لازم است درختان را به صورت مستمر پایش کنید و در صورت آلوده شدن یک شاخه به آفت و یا بیماری خاص می­توانید آن شاخه را هرس کرده و یا به صورت لکه‌ای سمپاشی نمایید، در ادامه به رخی از آفات و بیمار­های مهم گیلاس اشاره خواهیم کرد.

• سوسک شاخک بلند رزاسه:

آفت سوسک شاخک بلند زراسه سبب خشک شدن سرشاخه­های گیلاس می­شود به طوری که ناگهان می­بینید یک شاخه به صورت سبز خشک شده است، در صورتی که شاخه را در محل خشک شدن بشکنید دالان لاروی را درون شتخه‌ی خشک شده می­بینید.

• کرم خراط:

آفت  خرم خراط نیز سر خشکیدگی ایجاد کرده و با بررسی شاخه‌ی خشک شده متوجه سوراخ و یا دالان لاروی آن می­شوید.

• لکه غربالی درختان میوه‌ی هسته‌دار:

بیماری لکه غربالی سبب ایجاد لکه‌های گرد سوخته روی برگ می­کند که در نهایت می‌ریزد و سبب ایجاد ظاهر سوراخ سوراخ روی برگ درختان گیلاس می­شود، این بیماری هوا زاد بوده و با بارش باران در بهار از روی زمین و از روی برگ و میوه­های آلوده‌ی سال قبل روی درختان می‌آید بنابراین اگر این علائم را روی درختان گیلاس خود دیدید حتما در پاییز برگ­های ریخته را جمع کرده و بسوزانید، سمپاشی اول فصل با اکسی کلرور مس نیز مناسب است.

• شانکر درختان گیلاس:

بیماری شانکر را با ترشح شیره از تنه‌ی درختان گیلاس به خوبی می‌شناسید، ترشح صمغ از تنه در درجه‌ی اول نشان دهنده‌ی زخم روی تنه و در درجه‌ی دوم نشان دهنده‌ی آلودگی باکتریایی در درخت است، برای کنترل این بیماری علاوه بر تقویت درختان و استفاده از ارقام مقاوم مانند نهال گیلاس هارت، نهال گیلاس بینگ و یا نهال گیلاس تک دانه‌ای که بر پایه‌ی مقاوم پیوند خورده باشد باید برگ و میوه­های کف باغچه را در پاییز جمع کرده و بسوزانید و همچنین با تمیز کردن محل زخم روی تنه و سم پاشی درختان با اکسی کلرور مس محل زخم را با چسب بپوشانید.

برای کنترل آفات و بیماری­ها درجه‌ی اول باید به شما بگوییم که درختان شما به توجه بیشتری در زمینه‌ی آبیاری و تغذیه نیاز دارند چرا که اگر توجه کافی به درختان شود این آفات و بیماری­ها اصلا به درختان شما حمله نمی­کنند، در درجه‌ی دوم باید به اهیمت خرید نهال گیلاس در ارقام مقاوم باید اشاره کرد، قیمت نهال گیلاس در ارقام مقاوم ممکن است کمی بالاتر باشد اما ارزش آن را دارد که از ابتلا به آفات و بیماری­ها جلوگیری شود.

در نهالستان­های معتبر برای تولید ارقام مقاوم گیلاس ارقام بازار پسند و پر بار را روی پایه‌های مقاوم پیوند می­زنند تا اینگونه مشکلات ایجاد نشود بنابراین سعی کنید نهال خود را از نهالستان معتبر خریداری کنید تا این اصول را در مورد تولید نهال رعایت کرده باشد.

توجه داشته باشید که در این مقاله تنها آفات و بیماری­هایی را عنوان کردیم که حتی با رعایت تمام اصول اولیه ممکن است پس از کاشت نهال به باغچه‌ی شما حمله کند و از ذکر نام آفات و بیماری­هایی که می­تواند همراه با نهال آلوده و یا خاک آلوده به باغچه وارد شود با در نظر گرفتن رعایت اصل خرید نهال سالم از نهالستان معتبر صرفنظر کردیم.