کشاورزی یک شغل آبا و اجدادی است که از نیکان‌مان به ما به ارث رسیده است و می‌توان گفت کاشت و پرورش گیاهان نوعی علاقه ذاتی است که در دل اکثر مردمان کشورمان نهادینه شده است و از طرفی اقلیم کشور برای کاشت گیاهان مختلف به خصوص انواع درختان میوه مناسب است به ویژه درختان میوهای که ارزش اقتصادی بالایی دارند و سازگار با اقلیم کشور هستند گزینه‌ای مناسب برای کاشت به حساب می‌آیند.
یکی از این درختان میوهای که مناسب برای کاشت و سرمایه گذاری است و باغداران زیادی تمایل به کاشت آن دارند درخت پسته است پسته در سبد آجیل جز لوکس‌ترین دانه خوراکی به حساب می‌آید و این دانه خوراکی در بازارهای جهانی بسیار پرفروش است و ارزش اقتصادی و ارز آوری بالایی برای کشور دارد.
درخت پسته جز درختان بومی کشور است و به باغداران اکیدا توصیه می‌شود اگر اقلیم مناسب برای کاشت و پرورش نهال پسته را دارند از کاشت این درخت با ارزش غافل نشوند زیرا به غیر از ارزش اقتصادی بالا، ویژگی‌های منحصر به فرد دیگری نیز دارد که می‌توان به نیاز آبی کم، سازگاری با شرایط آب و هوایی اکثر نقاط کشور و مقاومت در برابر شوری خاک اشاره کرد و هدف از نگارش این مقاله آشنایی با روش صحیح کاشت درخت پسته است.
نام علمی پسته Pistacia vera L بوده و از خانواده سماق است، پسته دارای یازده گونه است که تمام گونه ها از خود تربانتین ترشح می‌کنند، این درخت بومی ایران است و در مناطق گرمسیری به خوبی رشد می‌کند و در پاییز خزان می‌کنند.
این درخت دو پایه است یعنی اینکه گل‌های نر و ماده بر روی دو درخت جدا از یکدیگر قرار دارند و شناسایی درخت نر و ماده از یکدیگر با استفاده از گل‌ها و در فصل بهار امکان پذیر است اما کارشناسان کشاورزی و باغداران مجرب از روی شکل جوانه‌ها و نحوهی قرار گیری آن‌ها بر روی شاخه‌ها، شکل گل‌ها، شکل برگ‌ها و اندازه درخت می‌توانند این دو درخت از یکدیگر تشخیص دهند.
سیستم ریشه‌ای آن به صورت محوری و عمودی رشد می‌کند که تا عمق بیش از 2 متر در خاک قابلیت نفوذ دارد و می‌تواند آب و مواد غذایی را از اعماق زمین جذب کند به همین دلیل در برابر خشکسالی‌های طولانی مدت مقاوم است اما درخت پسته ریشه‌های فرعی کمی تولید می‌کند و اگر ریشه اصلی دچار آسیب شود درخت پسته از بین خواهد رفت.
درخت پسته جز درختان گرمسیری تلقی می‌شود و در مقابل سرما و گرما مقاوم است اما با آب و هوای مرطوب سازگاری ندارد این درخت مناسب برای کاشت در مناطقی است که آب و هوای گرم و خشک در تابستان و هوای نسبتا سرد در زمستان دارند و گرمای 45 درجه سانتی گراد در تابستان و منفی 20 درجه سانتی گراد را قادر است تحمل کند اما به سرمای بهاره حساس است و نیاز سرمایی نژادهای مختلف آن به مدت 600 تا 1200 ساعت در دمای 7- درجه سانتی گراد تامین می‌شود.
چه نهال پسته را مستقیما خریداری کنید و یا بذر پسته درون گلدان بکارید در هر دو صورت باید نهال آن را در زمان مناسب به زمین اصلی منتقل کنید و باید زمانی این کار را انجام دهید که نهال در حالت خواب یا رکود قرار دارد.
بهتر است زمان کاشت نهال پسته را در زمین اصلی با توجه به شرایط اقلیمی منطقه باشد و پیشنهاد می‌شود در مناطقی با آب و هوای گرم و معتدل در پاییز و در مناطق سردسیری بعد از رفع سرما و یخبندان و در انتهای زمستان انجام شود
ریشه‌های درخت پسته به صورت عمقی درون خاک رشد می‌کنند و تا عمق 2 متر می‌توانند درون خاک نفوذ کنند بنابراین باید خاک دارای قابلیت نفوذپذیری خوبی باشد و خاک‌های شنی و لومی با بافت متوسط بهترین نوع خاک برای رشد ریشه‌های پسته هستند زیرا این نوع خاک‌ها دارای نفوذپذیری، قابلیت نگهداری زیاد آب و مواد غذایی و تهویه مناسب هستند و ریشه نهال پسته به راحتی درون این خاک‌ها رشد می‌کند و PH خاک در حدود 7 تا 7.5 برای رشد می‌پسندد.
قبل از کاشت نهال پسته باید خاک را مورد آزمایش قرار داد و با توجه به داده‌های بدست آمده از آزمایش خاک اقدام به کاشت نهال پسته کرد و در صورت کمبود یا بیش بود هر کدام از عناصر خاک راه کار مناسب برای اصلاح خاک اتخاذ کرد سپس اقدام به کاشت نهال پسته کرد.
| بافت خاک مناسب | میزان شوری خاک | میزان سدیم خاک | میزان آهک خاک |
| لومی شنی | کمتر از 6 دسی زیمنس | کمتر از 15 | کمتر از 20 درصد |
درخت بالغ پسته به دلیل داشتن سیستم ریشه‌ای قوی و عمقی به کم آبی مقاوم است اما به این معنی نیست که نیاز به آبیاری ندارد در مناطق مرطوب با بارندگی مناسب نیاز به آبیاری ندارد اما در مناطق گرم و خشک باید هر دو هفته یکبار آبیاری شود و نهال پسته تا زمان قوی شدن ریشه باید به طور منظم آبیاری گردد.
درخت پسته به وسیله بذر و نهال‌های حاصل از قلمه زدن یا پیوند زدن تکثیر پیدا می‌کنند و کاشت بذر پسته زمان بر است و باید دقت کرد که از بذرهای خام برای کاشت بذر پسته استفاده شود و کاشت بذر پسته به سه روش مستقیم، گلدانی و در خزانه انجام می‌گیرد.
معمولا نهال پسته برای کاشت مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا هم دوره کاشت کوتاه‌تری دارد و هم اینکه نهال‌ها به صورت اصلاح شده یا پیوندی هستند و محصولی مرغوب و با کیفیت تولیدمی‌کنند.
بهترین زمان کاشت و بهترین روش کاشت پسته بستگی به شرایط اقلیمی منطقه و نحوه کشت آن دارد و به این نکته باید دقت کرد که درخت پسته دوره رشدی طولانی دارد و بعد از گذشت 5 تا 8 سال شروع به باردهی می‌کند اما با توجه به ارزش اقتصادی بالایی که میوه پسته دارد می‌توان این زمان را برای رسیدن به این محصول منتظر ماند.
در این روش بذرهای پسته را مستقیم در زمین اصلی می‌کارند برای این منظور بذرها را به مدت 24 ساعت درون ظرف آب قرار می‌دهند تا آماده برای جوانه زنی شود و در طی این مدت چند بار آب ظرف را تعویض می‌کنند.
برای تهیه زمین جوی‌های به عرض 100-50 سانتی متر و به ارتفاع 70 سانتی متر ایجاد می‌کنند سپس بذرها را از آب خارج می‌کنند و در عمق 3 سانتی متری درون خاک می‌کارند و معمولا بذرها را با توجه به اقلیم منطقه و بافت خاک هر 10 الی 14 روز یکبار آبیاری می‌کنند.
زمان مناسب برای کاشت بذر پسته درون گلدان اواخر زمستان تا اوایل بهار است و باید بذرها یک شبانه روز درون آب قرار داد و برای جلوگیری از گندیدگی آب باید چند بار آب را تعویض کرد سپس بذرها را با سموم مناسب ضدعفونی کرد و آن‌ها را درون حوله‌ای مرطوب در دمای اتاق به مدت یک هفته قرار داد و در این مدت حوله را مرتب مرطوب کرد تا بذرها شروع به جوانه زنی کنند.
بعد از جوانه زنی بذرها آن درون خاک حاصلخیز و در عمق 3 سانتی متری بکارید و بعد از رشد نهال آن را در پاییز همان سال یا بهار سال بعد به زمین اصلی منتقل کنید.
زمینی را با ابعاد 30 در 10 متر را به عنوان خزانه در نظر بگیرید و بذرهایی که از قبل خیس و ضدعفونی شده‌اند به فواصل 10 الی 15 سانتی متر و به عمق 2 تا 5 برابر اندازه بذر بکارید و هفته‌ای یکبار نهال‌ها را آبیاری کنید به مدت 1 الی 2 سال در خزانه نگهداری کنید و بعد از رشد و قوی شدن نهال‌ها، آن‌ها را به زمین اصلی منتقل کنید.
این روش بهترین روش کاشت پسته تلقی می‌شود درست است که خرید نهال پسته هزینه بر است اما کاشت نهال مناسب و با کیفیت با سودآوری بالایی توام است و باید برای اطمینان از خرید نهال پسته به نهالستان‌های دارای مجوز مراجعه کرد.
در این روش ریشه‌های نهال پسته را با سموم مناسب مانند بنومیل ضدعفونی کنید و خاک محل کاشت را با تراکتور تا عمق 2 متر شخم بزنید تا لایه های سخت خاک خورد شوند سپس با توجه به اندازه ریشه نهال، گودالی مناسب حفر کنید کف گودال را با کود حیوانی و اسید هیومیک پر کنید و ریشه را درون خاک قرار دهید و بعد از کاشت آبیاری کنید.
با توجه به دو پایه بودن درخت پسته باید به ازای هر 15 اصله نهال ماده یک نهال نر بکارید و حتی می‌توان تعداد نهال ماده را به 10 عدد کاهش داد تا میزان گرده افشانی ارتقا یابد.
در صورتی که بخواهید نهال پسته را در خاک نامناسب با بافتی سخت بکارید باید عمق گودال را 1.5 متر و عرض آن را 0.5 تا 1 متر در نظر بگیرید سپس کف گودال مقداری کود حیوانی پوسیده شده، خاک مرغوب و مقدار کمی اسید هیومیک بریزید.
در خاک‌های غنی و با بافت لومی عمق گودال را 50 تا 60 سانتی متر و عرض آن را 40 تا 50 سانتی متر در نظر می‌گیرند و در هنگام کاشت نهال نباید به ریشه‌ها آسیبی وارد شود.
معمولا قامت درخت پسته به ارتفاع 10 متر می‌رسد نهال پسته برای اینکه فضای کافی برای رشد شاخه و برگ و ریشه داشته باشد و بتواند به خوبی رشد کند باید فاصله بین هر درخت را 4 تا 5 متر و ردیف‌های کاشت آن را 5 تا 6 متر در نظر گرفت.
ارزش اقتصادی درخت پسته بر کسی پوشیده نیست و باغداران به خوبی می‌دانند که با کاشت پسته چه منفعت زیادی نصیب‌شان خواهد شد اما قبل از خرید نهال پسته باید از نحوهی صحیح کاشت و پرورش آن اطلاعات کافی بدست آورند تا با فراهم کردن بستر مناسب برای رشد پسته، تضمینی بر سرمایه گذاری خود کرده باشند.
لازم به ذکر است با توجه به ارزش بالای نهال پسته ممکن است برخی از نهال فروشی‌ها اقدام به فروش نهال پسته بی کیفیت کنند بنابراین توصیه می‌شود برای خرید نهال پسته، سراغ نهالستان‌های دارای مجوز بروید زیرا فروش نهال پسته زیر نظر کارشناسان مجرب کشاورزی فعال در این نهالستان‌ها انجام می‌گیرد و نهال‌های سالم و مرغوب پسته را به فروش می‌رسانند.
همچنین قیمت نهال پسته با توجه به ارزش بالایی که دارد نسبت به سایر نهال‌ها گران‌تر است اما در نهالستان‌های دارای مجوز از سوی سازمان جهاد کشاورزی، قیمت نهال پسته با توجه به کیفیت بالای آن بسیار مناسب و مقرون به صرفه است.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران