پسته میوه‌ای که از دیر باز با فرهنگ ما ایرانیان آمیخته و در بسیاری از مراسم و روزهای خاص با ما همراه بوده است، از عید نوروز و شرع سال گرفته تا شب یلدا و جشن طولانی‌ترین شب سال، اما این میوه‌ی خوش طعم و پر طرفدار تنها در ایران پرطرفدار نیست بلکه به دلیل خواص بسیار زیادی که دارد در کل دنیا طرفداران زیادی دارد اما نکته‌ی جالب اینجاست که کشورهای زیادی نیستند که در حوزه‌ی تولید پسته فعالیت می‌کنند و ایران به عنوان یکی از قطب‌های تولید پسته در جهان شناخته می‌شود.
سالانه هزاران تن محصول پسته‌ی ایران به کشورهای خارجی صادر شده و به زودی ایران در زمینه‌ی صادرات پسته به جایگاهی می‌رسد که بیش از نیمی از پسته‌ی بازارهای خارجی را به خود اختصاص دهد، باغداران فعال ایرانی با بهره برداری از شرایط اقلیمی که به صورت طبیعی برای کاشت پسته در ایران محیا شده به خوبی توانستند از این موهبت خدادادی استفاده کنند، در این مقاله شما را با شیوه‌ی کاشت و نگهداری از پسته آشنا خواهیم کرد.
پسته درختی است که اگر بخواهید از آن بهره‌برداری تجاری داشته باشید باید حتما به صورت پیوند خورده کاشته شود، در مسیر پیوند زدن درخت پسته باغداران می‌توانند پایه‌ی مناسب برای پیوند زدن را در زمین کاشته و پس از اینکه پایه به رشد مناسب رسید خود عمل پیوندزدن را انجام دهند و یا اینکه گزینه‌ی خرید نهال پسته‌ی پیوند زده شده و آماده را انتخاب کرده و این نهالها را از نهالستانهای معتبر خریداری کنند، اما آیا تفاوتی بین این دو روش کاشت پسته وجود دارد؟ در ادامه به بررسی مزایا و معایب هر کدام خواهیم پرداخت.
اگر بخواهید خود شما پیوند زدن را انجام دهید بنابراین برای کاشت پایه و پیوند زدن آن باید نکات زیر را به خوبی در نظر بگیرید در غیر این صورت احتمال شکست خوردن عملیات پیوند زدن بالا رفته و یا حتی ممکن است مشکلات بعدی که در باغ ایجاد می‌شود مانع از کسب سود مناسب شود.
از مهم‌ترین ویژگیهای یک پایه‌ی مناسب برای پیوندزدن مقاوم بودن آن است، در کل هدف از پیوند زدن پسته این است که بتوان ارقام تجاری، پر بار و حساس را بدون اینکه به لحاظ حساسیت به خاک و یا اقلیم مشکلی ایجاد کند کاشته و از آن بهره‌برداری کنیم، در این راستا از انتقال مقاومت پایه به پیوندک استفاده شده و از یک پایه‌ی مقاوم برای پیوند زدن استفاده می‌شود.
پایه باید نسبت به شرایط خاک که می‌تواند بافت خاک و یا اسیدیته و شوری خاک باشد به خوبی مقاومت نشان دهد، نسبت به شرایط کم آبی و همینطور شرایط اقلیمی مانند گرمای هوا نیز باید مقاومت نشان دهد، درست است که تمام ارقام پسته به عنوان درختان گرمسیری شناخته می‌شوند اما میزان گرما در مناطق مختلف گرمسیری کشور با هم یکسان نبوده و باید شدت گرما در تابستان در نظر گرفته شده و بهترین و مقاوم‌ترین پایه انتخاب شود.
در این بحث آیا می‌توانید با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و خاک منطقه‌ی خود بهترین و مناسبترین رقم را برای پیوند زدن انتخاب کنید؟ در صورتی که این کار را نمی‌توانید انجام دهید به دلیل اطلاعات کمی که از ارقام مختلف پسته دارید توصیه می‌شود که از مشاوره گرفتن از یک کارشناس با تجربه که در منطقه‌ی شما تجربه‌ی فعالیت و تحصیلات آکادمیک دارد استفاده کنید.
در مناطق پسته کاری استفاده از کارشناسانی که تنها تجربه داشته و تحصیلات آکادمیک ندارند رایج است، در نظر داشته باشید که داشتن تحصیلات آکادمیک به مشاور کمک می‌کند زوایایی از کار احداث باغ پسته را در نظر بگیرند که از دید یک کارشناس معمولی مخفی می‌ماند.
در زمینه‌ی انتخاب رقم مناسب برای پیوند زدن نیز باید در نظر داشت رقمی انتخاب شود که علاوه بر پر بار بودن زود بازده نیز باشد و مقاومت نسبی نیز به شرایط اقلیمی و آفات و بیماریهای رایج در منطقه‌ی شما نیز داشته باشد، البته با توجه به انتقال مقاومت از پایه به پیوندک نگرانی زیادی در این زمینه وجود ندارد اما به هر حال سازگاری اقلیمی داشتن از نکات مهم در مورد انتخاب پیوند مناسب است.
سازگاری اقلیمی داشتن شامل مواردی همچون تامین نیاز سرمایی، ارتفاع مناسب از سطح دریا و مقاومت به سرمای دیر رس بهاره باید در نظر گرفته شود، در بسیاری از مناطق گرمسیر کشور نیز در برخی از سالها در بهار ناگهان سرمای شدید یک یا چند شبه اتفاق افتاده و درختان باردهی خود را از دست می‌دهند از این رو باغدارانی که این نکته را در زمان احداث باغ لحاظ نکرده اند ناچارند که در زمستان هزینه ای را بابت روغن پاشی درختان صرف کنند تا مقداری در گلدهی تاخیر ایجاد کنند تا در صورت رخ داد سرمای دیررس بهاره مقاومت نشان دهند.
ارقامی از پسته وجود دارند که به صورت ذاتی دیرگل بوده و می‌توانند بدون صرف هزینه بابت روغن پاشی و یا اقدامات دیگر به راحتی در برابر سرمای دیر رس بهاره از خود مقاومت نشان می‌دهند.
زمانی که شما دانهال پایه را در زمین اصلی می‌کارید باید چند سالی از آن مراقبت کنید تا به رشد کافی برای پیوند زدن برسد، در این مدت زمان ممکن است نهال کاشته شده به انواع آفات و بیماریها مبتلا شود اما به واسطه‌ی مقاوم بودن ممکن است آلودگی به چشم نیاید، این مساله زمانی اهمیت دو چندان پیدا می‌کند که درگیر شدن با یک آفت ناقل ویروس پایه به بیماری ویروسی مبتلا شود و پس از پیوند زدن این بیماری ویروسی به پیوندک نیز انتقال پیدا می‌کند.
در تصویر بالا دقت کنید شخصی در حال پیوند زدن است بدون اینکه به بیمار بودن پایه توجه داشته باشد، با توجه به مقطع عرضی ناحیه‌ی سربرداری شده متوجه قسمت دایره‌ای تیره رنگ که نشان دهنده‌ی حضور قارچ ایجاد کننده‌ی پژمردگی آوندی از نوع ورتسیلیوم و یا پسیلومایسز است می‌شویم، این بیماری از محل آوند به پیوند انتقال پیدا کرده و پیوند را نیز آلوده می‌کند.
حال این مساله تایید سلامت پایه را در سطح وسیع تعمیم دهید، آیا می‌توانید با صرف هزینه و زمان کم سلامت تمام پایه‌ها را تایید کنید؟ قطعا اینکار هم صرف زمان و هم صرف هزینه‌ی زیادی را می‌طلبد، از سویی دیگر انتخاب درختی که کاملا سالم باشد و بتوان از آن پیوند گرفت نیز کار دشواری است و تایید سلامت درختی که از آن پیوند گرفته می‌شود نیز مشمول صرف هزینه‌ی زیادی است.
انجام عملیات پیوند زدن کار تخصصی و دشواری است که علاوه بر تایید سلامت پایه و پیوندک باید به صورت اصولی و با روش صحیح انجام شود، انتخاب زمان درست برای انجام پیوند نیز بر اساس شرایط آب و هوایی منطقه بسیار مهم است.
تا اینجا متوجه شدید که کاشت پایه و پیوند زدن آن مخاطراتی را به همراه دارد از جمله اینکه ممکن است در زمان انتخاب رقم پایه و پیوند با توجه به شرایط اقلیمی منطقه دچار اشتباه شوید، ممکن است پایه تا زمان آماده شدن برای پیوند زدن در زمین اصلی به دلیل مجاورت با باغات پسته‌ی دیگر به آفات و بیماریها مخصوصا بیماریهای ویروسی آلوده شوند و این بیماری را به پیوند منتقل کنند.
در نهایت انتخاب زمان نادرست برای پیوند زدن ممکن است منجر به عدم موفقیت پیوند شود، به این مشکلات صرف هزینه و زمان زیاد تا رسیدن به باردهی را نیز اضافه کنید، در برخی موارد باغداران تا 6 سال باید منتظر بمانند تا درختان پسته باردهی خود را آغاز کنند و در این مدت زمان هزینه‌ی زیادی را باید بابت نگهداری و مراقبت درختان پسته صرف کنند، بنابراین در ادامه به بررسی روش کاشت نهال پیوند زده و آماده خواهیم پرداخت.
کاشت نهال پیوند زده و آماده:
نهال پیوند زده به صورت آماده در نهالستانهای معتبر کشور تولید می‌شود، در این مورد باغداران باید در مورد انتخاب نهالستانی که در زمینه‌ی فروش نهال پسته فعالیت می‌کند حساسیت لازم را به خرج دهند، چرا که تمام نکاتی که در مورد پیوند زدن درست و اصولی در بخش پیشین به آن پرداختیم در نهالستان باید رعایت شود تا در نهایت نهال با پایه و پیوندک مناسب و سالم تولید شده و در اختیار باغداران قرار گیرد.
بنابراین انتخاب نهالستان معتبر در زمینه‌ی خرید نهال پیوند زده‌ی آماده باید دقت کافی را به خرج دهید، نهالستانهایی که به صورت مجوز دار و زیر نظر کارشناسان تحصیلکرده و مجرب فعالیت می‌کنند تمام نکات عنوان شده را در تولید نهال پسته رعایت کرده و نهالی مناسب برای فروش عرضه می‌کنند.
علاوه بر سلامت و مناسب بودن نهال در این روش کاشت پسته بدی صرف هزینه و زمان زیاد تا زمان باردهی نیز حذف می‌شود چرا که در صورت کاشت نهال پیوند زده و آماده در زمین اصلی درختان حداکثر پس از دو سال باردهی خود را آغاز می‌کنند و باغدار مجبور نیست سالهای زیادی را در انتظار رسیدن به باردهی و حتی بلوغ باردهی صرف کرده و هزینه‌ی زیادی را متقبل شوند.
متوجه شدید که خرید نهال پیوند زده و آماده به صرفه تر از پیوند زدن نهال پایه در زمین اصلی اسا در ادامه مراحل کاشت اصولی نهال پیوند زده و آماده را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
به منظور آماده سازی زمین برای کاشت نهال باید در ابتدا با انجام آنالیز خاک اطلاعات کافی در رابطه با بافت، اسیدیته و میزان عناصر غذایی موجود در خاک به دست آورید و در نهایت با دریافت مشاوره از مشاوران خاک شناس اصلاحات لازم را در صورت نیاز انجام دهید، درختان پسته نسبت به شوری خاک مقاومند اما این شوری نباید از حدی بیشتر باشد و در این مورد شما نیاز به دریافت مشاوره خواهید داشت، در نهایت با توجه به میزان عناصر غذایی موجود در خاک کود مناسب را تعیین کرده و در زمان کاشت نهال در چاله مورد استفاده قرار دهید.
در مورد حفر چاله نیز باید عمق و فاصله‌ی مناسب چاله‌ها را به خوبی تعیین کند، فاصله‌ی چاله‌ی کاشت پسته به طور معمول 4 متر تعیین می‌شود اما در روش کاشت مستتطیلی فاصله 4 در 5 متر و یا با توجه به شیب زمین 3 در 4 متر تعیین خواهد شد.
از آنجایی که درخت پسته را در مناطق گرمسیر می‌کارند بنابراین محدودیتی در فصل کاشت وجود ندارد و در هر زمان از فصل خواب درخت این انتقال می‌تواند انجام شود، از اوایل پاییز تا اواخر زمستان برای کاشت نهال پسته مناسب خواهد بود.
در زمان کاشت نهال پسته در صورتی که سربرداری انجام نشده باشد سربرداری را برای رشد رویشی و فرم گیری بهتر نهال انجام دهید، شاخه‌های شکسته و آسیب دیده را هرس کرده و در صورتی که نهال را از گلدان خارج می‌کنید و یا به صورت ریشه لخت خریداری کرده اید با دقت ریشه‌ی آسیب دیده را هرس کرده و پس از فرو بردن در محلول قارچ کش آن را در چاله قرار دهید، کودی که برای ریختن در چاله در نظر گرفته اید مانند کود پوسیده‌ی دامی را با مقداری خاک نرم مخلوط کرده و آن را در هنگام پر کردن چاله در لایه آخر بریزید.
در رابطه با تعیین فاصله‌ی زمانی و میزان آبیاری نهال پسته باید به فصل کاشت، بافت خاک و شرایط آب و هوایی دقت کنید، در صورتی که در اواخر زمستان کار کاشت نهال را انجام دهید به دلیل برخورد با هوای گرم درخت پسته نیاز به آبیاری با فواصل کوتاهتری خواهد داشت، هر چند به دلیل میزان بارندگی کم در اقلیم گرم و خشک ایران در زمستان نیز کاشت نهال در پاییز هم به آبیاری با دور کوتاه نیاز خواهد داشت.
توجه داشته باشید که کنترل آفات و بیماریها در نهالهای تازه کاشته شده بسیار اهمیت دارد، نهال تازه کاشته شده به پایش و مراقبت اصولی از آفات و بیماریها نیاز دارد تا زمانی که به خوبی مستقر می‌شود بتواند مقاومت کافی در برابر ابتلا از خود نشان دهدف معمولا در یکی دو سال ابتدایی پس از کاشت نهال به دلیل استرس جابجایی احتمال آلوده شدن نهال به آفات و بیماریها وجود دارد و در صورت پایش و رسیدگی کافی این دوره‌ی بحران نیز به خوبی سپری خواهد شد و درختان پسته در زمان مقرر باردهی خود را آغاز خواهند کرد.
آفاتی مانند چوبخوار کرمانیا، بیمارگر هوازاد پسیلومایسز و پسیل پسته از دسته آفات و بیماریهایی هستند که می‌تواند از باغات مجاور به باغ شما وارد شده و ایجاد خسارت کند که باید به خوبی کنترل شود.
در این قسمت برخی از ارقام بسیار محبوب و پر طرفدار و پر فروش پسته در بین باغداران را به شما معرفی خواهیم کرد.
چنانچه به دنبال یک رقم بسیار مقاوم پسته در برابر سرما، گرما و آفات و بیماریها هستید قطعا اولین گزینه‌ی پیشنهادی ما به شما نهال پسته هیبرید خواهد بود، نهال پسته‌ی هیبرید که در اصل منشاء آمریکایی دارد به دست کم 700 ساعت سرمای زیر هفت درجه برای شکوفایی نیاز دارد و در زمینهای مسطح به فاصله‌ی 4 متر از یکدیگر کاشته می‌شوند، این رقم پسته تا 7 تن محصول را می‌تواند در هکتار تولید کرده و تا 75 سال هم عمر مفید خواهد داشت.
این رقم پسته یکی از رایج‌ترین ارقامی از پسته است که در بازار به فروش می‌رسد و این نشان دهنده‌ی سطح زیر کشت بالای این رقنم پسته در ایران است، این رقم ایرانی پسته نیز مقاومت خوبی نسبت به گرما، شرایط خاک و آفات و بیماریهای پسته نشان می‌دهد و در شرایط مطلوب می‌تواند تا 8 تن باردهی را طی 100 سال عمر مفید خود داشته باشد.
نهال پیوندی پسته‌ی احمد آقایی می‌تواند در شرایط مطلوب و بهینه باردهی خود را از سال اول پس از کاشت نهال آغاز کند و به همین نسبت رسیدن به سن بلوغ باردهی نیز زودتر اتفاق خواهد افتاد.
این رقم پسته که به داشتن میوه‌های نسبتا درشت در بازار و بین مردم معروف است میوه‌هایی را تولید می‌کند که در حالت خشک شده حدود یک و نیم گرم وزن دارد، پسته کله قوچی می‌تواند در شرایط مطلوب و پس از رسیدن به بلوغ باردهی تا 7 تن باردهی در هکتار داشته و این باردهی را تا 100 سال ادامه دهد.
نهال پسته اکبری یکی دیگر از ارقام پرفروش پسته در بین باغداران و حتی در بازار است، این رقم پسته دارای میوه‌های کشیده و درشت بوده که ظاهر مجلسی تری دارد، نیاز سرمایی این رقم پسته تقریبا بالا بوده و برای شکوفایی به دست کم 1200 ساعت سرما نیاز دارد، دیر گل بودن نهال پسته اکبری از دیگر ویژگیهای برجسته‌ی این رقم پسته بوده که سبب محبوبیت آن در بین باغداران شده است و باغداران دیگر نیازی به نگرانی در باره‌ی سرمازدگی بهاره ندارند.
پسته‌ی اکبری می‌تواند تا 100 سال باردهی مفید داشته و در سالهای عمر مفید خود در شرایط مطلوب تا 7 تن محصول به ازای هر هکتار تولید کند که رقم قابل توجهی است.
نکته‌ی مهم در مورد کاشت همه‌ی ارقام پسته گرده افشانی آنها است، درختان پسته برای باردهی نیاز به کاشت گرده افشان دارند چرا که همگی خود نابارور و دو پایه هستند، در این شرایط باید با توجه به شرایط اقلیم منطقه و نوع رقمی که برای باردهی انتخاب کرده اید رقم گرده افشان مناسب را نیز انتخاب کنید، گرده افشان را باید به نسبت ده به یک بکارید تا به باردهی مطلوب دست پیدا کنید.
باز شدن هم زمان گل نر و ماده برای گرده افشانی اهمیت زیادی دارد، در مواردی که باغداران به این مورد توجه نمی‌کنند و ارقام زود گل را در کنار درختان باردهی دیر گل می‌کارند مجبورند گرده افشان را روغن پاشی کنند تا دیر تر باز شده و شاید در مواردی مجبور شوند گرده افشانی را به صورت دستی انجام دهند و بنابراین انتخاب رقم مناسب گرده افشان با توجه به اقلیم و رقم بارده بسیار اهمیت دارد.
کلام آخر:
در مورد کاشت نهال پسته دریافتید که کاشت نهال پیوند خورده و آماده بسیار بهتر و به صرفه‌تر از کاشت نهال پایه در زمین اصلی و پیوند زدن آن پس از چند سال است، از طرفی در مورد خرید نهال پیوند زده و آماده باید در انتخاب نهالستان مناسب و معتبر دقت زیادی به خرج داده و با دریافت مشاوره از کارشناسان مشاور و راهنمای نهالستان کار انتخاب رقم و کاشت نهال را به درستی و بدون کاستی انجام دهید، دقت داشته باشید که قیمت نهال پسته در نهالستانهای مختلف متفاوت است اما این موضوع نباید شما را در انتخاب نهالستان معتبر و با کیفیت گمراه کند، در انتخاب نهالستان باید به ارائه‌ی ضمانت نامه، گواهی سلامت و شناسنامه‌ی نهال توجه داشته باشید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران