همه چیز در مورد آفت کرم خراط و نحوه مقابله با آن

آفت کرم خراط (نام علمی: Cydia pomonella) یک حشره کوچک بوده و در بافت درونی درختان میوه مانند درختان سیب، گلابی و سنجد زندگی می‌کند، آفت کرم خراط در مراحل مختلف زندگی از جمله تخم، لارو و حشره بالغ بر روی میوه‌ها، برگ‌، تنه و ریشه زندگی کرده و از آن تغذیه می‌کند، آفت کرم خراط باعث ایجاد صدمات و خسارات جدی بر روی محصولات باغی می‌شود و به همین دلیل کشاورزان تلاش می‌کنند با استفاده از روش‌های شیمیایی یا زراعی این آفت را کنترل کنند، در ادامه مقاله همراه ما باشید تا مطالب علمی در مورد آفت کرم چوب‌ خراط در اختیار شما بگذاریم:

سیکل زندگی کرم چوبخوار یا آفت کرم خراط چگونه است؟

کرم خراط حشراتی هستند که به عنوان آفت مخرب برای باغات میوه مخصوصاً باغ گردو و سیب محسوب شده و در طولانی مدت باعث مرگ تدریجی درخت آلوده می‌شود، کشاورزان باید قبل از خرید نهال این آفت را به خوبی بشناسند، آناتومی بدن کرم خراط شامل بخش‌های زیر است:

سر کرم خراط شامل دهان، دستگاه حسی و دستگاه هضمی است، دهان کرم چوب دارای دو چرخه دندانه‌دار است که برای خوردن چوب و ماده غذایی دیگر به کار می‌رود؛ دستگاه حسی شامل آنتن‌ها و چشم‌ها است؛ دستگاه هضمی کرم خراط برای هضم چوب و خوراک دیگر دارای سیستم گوارش مجازی است.
بدن کرم خراط تقریباً شبیه به سیلندری دراز و کشیده هست، بدن کرم چوب خوار بافتی کشسان داشته و از دو لایه خارجی به نام کیتین و لایه داخلی به نام گوندری ساخته شده است، این لایه‌ها کمک می‌کنند که بدن کرم خراط از آسیب ها محافظت شود.
کرم خراط فاقد پا و بال است و به دلیل اینکه در بافت درونی درخت زندگی می‌کند، برای حرکت از عضلات بدنش استفاده می‌کند.
پوشش بدن کرم خراط معمولاً رنگی تیره و مات دارد و به طور عمومی به رنگ قهوه‌ای یا مشکی است.

در کل، آناتومی بدن کرم خراط با زندگی در تنه درختان میوه تطبیق یافته است، این ساختار بدنی به کرم خراط کمک می‌کند تا از طریق خوردن و تخریب چوب درختان میوه، به مواد غذایی خود دسترسی پیدا کنند؛ از نظر مهندسین نهالستان مراحل لارو ریزی و تکامل آفت کرم خراط کار در تنه درختان به شرح زیر است:

تخم گذاری:

آفت کرم خراط بالغ بر روی تنه درخت یا قسمت‌های آسیب دیده شاخه درخت تخم گذاری می‌کند، محل تخم گذاری به اندازه یک سکه کوچک فلزی هست، در هر تخم ریزی بین ۵۰۰ الی ۱۰۰۰ تخم وجود دارد.

لارو شدن:

پس از حدود 7 تا 10 روز، تخم ها به لاروها تبدیل می‌شوند، لاروها به صورت دسته جمعی شروع به تغذیه پوست خارجی تنه و شاخه درخت می‌کند سپس به همان روال ادامه داده و به بافت درونی درخت نفوذ می‌کنند، چون نقطه ورود لارو کرم خراط به درون درخت سوراخی به اندازه یک سکه است، آن را آفت سکه‌ای نیز می‌شناسیم، در طول رشد لاروها از چوب داخلی درخت تغذیه و رشد می‌کنند. طول این مرحله وابسته به شرایط محیطی است و ممکن است تا چند هفته طول بکشد.

تبدیل به حشره:

پس از اتمام مرحله لارویی، لاروها به حشرات کامل تبدیل می‌شوند، در این مرحله، حشرات از داخل چوب خارج می‌شوند و ایستگاه برای تخم گذاری و جفت گیری می‌یابند.

تخم گذاری و جفت گیری:

حشرات انتخاب شده جهت تخم گذاری و جفت گیری به ایستگاه خود بازمی‌گردند. این فرایند می‌تواند چند روز تا چند هفته طول بکشد.

سیکل تکرار:

پس از تخم گذاری، حشرات جدید به دنیا می‌آیند و چرخه روند را مجدداً آغاز می‌کنند. این فرایند ممکن است چندین بار تکرار شود.

به این نکته توجه کنید که مدت زمان رشد یک حشره و تکرار سیکل تخم گذاری آن وابسته به شرایط زیستی، نوع درخت و نوع کرم خراط هست، این معضل در درختان اصلاح شده کمتر اتفاق می‌افتد، پس در خرید نهال توجه کافی داشته باشید تا نهال‌های مقاوم با سیستم دفاعی قوی خریداری کرده و برای مقابله با این آفت باید اقدامات مبارزه شیمیایی یا فیزیکی انجام شود.

دلایل شیوع آفت کرم چوب خوار در باغات میوه

یکی از دلایل شیوع آفت کرم خراط در باغات میوه می‌تواند به خاطر تخصصی شدن این آفت در باغات میوه و کاشت نوع خاصی از نهال میوه باشد، برخی از گونه‌های کرم چوب خوار تخصصی برای یک نوع میوه یا درخت خاص هستند و با افزایش تولید این نوع میوه‌ها یا درختان، شیوع آفت کرم چوب خوار هم افزایش می‌یابد.

اگر با زبان ساده بخواهیم توضیح دهیم میزان شیوع و خسارت کرم خراط در باغات گردو، سیب و گلابی بیشتر از باغات دیگر هست، و مهندسین نهالستان به هنگام فروش نهال گردو، سیب و گلابی حتماً بر کنترل و مراقبت این درختان از شیوع آفت کرم خراط تاکید زیادی دارد.

عوامل دیگری مانند شرایط آب و هوایی نیز تأثیر قابل توجهی در حمله و خسارات کرم خراط دارد، مراحل زندگی کرم چوب خوار در باغات میوه، از جمله تخم ریزی، تغذیه، رشد و تکثیر، توابع حشره شناسی، تخت تاثیر شرایط آب و هوایی منطقه هستند، این کرم‌ها برای رشد به تغذیه و رطوبت کافی برای زنده ماندن احتیاج دارند، در اقلیم‌های گرمسیری و مرطوب، شیوع کرم خراط نسبت به مناطق دیگر بیشتر است! از دیگر عوامل شیوع کرم خرات در باغات میوه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نبود مدیریت مناسب از آفات: عدم کنترل صحیح و موثر بر آفات منجر به افزایش شیوع آفت کرم خراط می‌شود.
ایجاد تنوع بیش از حد در یک باغ میوه: شما برای احداث باغ میوه صرفاً می‌توانید باغ دو منظوره یا نهایتاً سه منظوره را احداث کنید کاشت بیشتر از ۴ نهال متفاوت در یک باغ باعث شیوع آفات مختلف و کرم خراط در آن خواهد شد، چون هر کدام از نهال‌ها مراقبت ویژه‌ای در زمان مشخصی احتیاج دارند که باغدار مجبور به صرف انرژی و وقت زیادی خواهد شد.
نبود بیولوژیک در مقابل آفت: عدم آشنایی کشاورزان با روش‌های بیولوژیکی جهت دفع آفات باعث افزایش این آفات می‌شود، گاهی استفاده از روش‌های طبیعی مانند مورچه‌های لارو خوار، پرندگان کرم خوار، چسب دلتا به راحتی از شیوع این آفت جلوگیری می‌کند.
هرس غیر اصولی و رعایت نکردن فاصله بین کاشت نهال: به عنوان یک کشاورز به هنگام خرید نهال حتماً نحوه هرس و فاصله استاندارد کاشت آنها را رعایت کنید، چون هر چقدر نفوذ هوای تازه و اکسیژن در بین شاخ و برگ درختان تاج درخت کمتر باشد و همان اندازه شیوع آفات قدرتمندتر خواهد بود.
عدم تمیزی باغ در طول سال: در طول سال مراقب تمیزی و نظافت باغ خود باشید هرگونه علف‌های هرز،شاخ و برگ‌های چیده شده را از سطح باغ تمیز کرده و آنها را بسوزانید، در صورت لزوم خاک باغ را ضدعفونی کنید.

این عوامل ممکن است به خودی خود یا در ترکیب با یکدیگر، در شیوع آفت کرم خراط در باغات میوه تأثیرگذار باشند، مدیریت مناسب و خرید نهال مقاوم به کاهش شیوع آفت کرم چوب خوار در مزرعه کمک می‌کند.

علائم شیوع کرم خراط در یک باغ چگونه است؟

باغداران برای حفظ باغات خود موظف هستند در طول آبیاری و مراقبت‌های دوره‌ای تنه درختان را به خوبی بررسی کنند تا هرگونه علائم غیر نرمال بر روی تنه تنه درختان را مورد بررسی قرار دهند، از علائم آلودگی درخت میوه به کرم خراط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آسیب به پوست تنه؛ می توانید زخم‌ها، سوراخ‌ها، ترک‌ها یا لکه‌های عمق یافته روی پوست تنه درخت را مشاهده کنید،مخصوصاً سوراخ‌هایی اندازه سکه کوچک دو ریالی در واقع یک راه ورود یا خروج کرم خراج به بافت درونی درخت میوه است.
وجود تراشه‌های چوب بر روی زمین کنار تنه؛ نشانگر آلودگی درخت درخت اسا، چون بعد از تغذیه مرم‌ها، ضایعات به صورت خرده تراشه‌ها از سوراخ‌ها به سمت بیرون هدایت می‌شوند.
مشاهده هرگونه حشره مانند پروانه کوچک یا کرم‌های کوچک بر روی تنه درختان؛ ممکن است کرم را در اطراف پوست تنه مشاهده کنید، این موجود می تواند به صورت خارجی و یا درونی در تنه درخت بوده و سبب خرابی در بخش‌های داخلی تنه می شود.
حضور لارو؛ اگر بر روی تنه درخت میوه لاشه‌های کرمی را مشاهده کردید،مطمئن باشید درخت شما آلوده شده است.
کاهش سرعت رشد درختان و کاهش کمیت و کیفیت میوه تولیدی؛ چنانچه درخت میوه به طور قابل ملاحظه ای ضعیف شده یا تولید میوه کاهش یابد،مطمئناً مشکلی در طعنه و ریشه آن وجود دارد که مانع از تغذیه صحیح قسمت‌های فوقانی درخت میوه می‌شود.
ریزش بی دلیل میوه‌ها قبل از فصل برداشت میوه: چون کرم خراج مانع از تغذیه شاخه و برگ‌های درخت میوه می‌شود بنابراین قدرت اتصال بین میوه و شاخه کاهش چشمگیری پیدا کرده و باعث ریزش شدید میوه‌ها می‌شود.

توجه داشته باشید که علائم ممکن است بر اساس نوع کرم و نوع درخت میوه متفاوت باشد و در هر صورت بهتر است در صورت مشاهده هر کدام از این علائم با مهندسین نهالستان در ارتباط باشید تا آنها اطلاعات دقیق‌تری در مورد کرم خراط در اختیار شما قرار دهند.

البته بهتر است به هنگام خرید نهال از روش تغذیه کرم خراط در تنه درختان آشنا شوید،کرم چوب خوار یا کرم تنه‌خوار، نوعی حشره است که با خوردن چوب تغذیه می‌کند، این کرم‌ها جزو گروهی از حشرات تنه‌خوار به نام پودربون‌ها محسوب می‌شوند، بعد از تخمگذاری توسط مادر، کرم خراط با بافت درونی تنه نفوذ کرده و دالان‌هایی را حفر می‌کنند.

مواد غذایی توسط ریشه‌ها از عمق زمین جذب شده و سپس با آبراه‌ها و کانال‌های موجود در تنه درخت به قسمت‌های بالایی جذب و به شاخ و برگ‌ها و میوه‌ها رسانده می‌شوند، ولی کرم خراط دالان‌هایی را ایجاد کرده این کانال و آبراه‌ها را شناسایی می‌کند.

کرم خراط تمامی مواد مغذی رطوبت و چوب تازه اطراف کانال را تغذیه کرده پس از هضم آنها را به صورت مواد زائد دفع می‌کند، علاوه بر اینکه با تغذیه از آبراه‌ها و دالان‌ها مانع از رسیدن مواد غذایی به قسمت‌های فوقانی درخت می‌شود، تمامی مواد زائد دفع شده نیز همانند سدی عملکرد و این کانال‌ها را پر می‌کند،و مانع از ارتباط بین ریشه درختان و قسمت‌های فوقانی درخت می‌شود که در طولانی مدت باعث سرد شدن برگ‌ها ریزش برگ‌ها ریزش میوه‌ها و خشک شدن شاخه‌ها می‌شود.

روش‌های پیشگیری و دفع آفت کرم خراط چگونه است

قبل از اینکه به روش‌های پیشگیری و دفع آفت کرم خراط بپردازیم بهتر است جدول زیر را مطالعه کنید تا بهتر این آفت را بشناسید:

آشنایی با آفت کرم خراط
نام علمی کرم خراط	پروانه فری 🦋 Zeuzera pyrina
نام جانور شناسی	Cydia pomonell
خانواده	Anobiidaeاز رده‌کرم چوب خواران
طبقه	شب پره
نحوه خسارت به درخت	بافت درونی درخت و تغذیه از شیره درخت
دلایل شیوع کرم خراط در باغات	سمپاشی‌های بی‌رویه،مدیریت غیر اصولی، خرید نهال غیر استاندارد، عدم آبیاری کوددهی و هرس به موقع باغات
تعداد تخم ریزی	۵۰۰ الی ۱۰۰۰ عدد لارو در یک تخم ریزی
محل تخم ریزی	پوسته‌های شکاف خورده و زخمی درختان بیمار و ضعیف
مراحل تکامل کرم خراط	تخم ریزی، لارو، کرم بالغ، شفیرگی، پروانه فری
دشمنان طبیعی	سرمای فصل زمستان انواع حشرات و پرندگان کرم‌خوار
روش کنترل شیمیایی	سم ۶۰ در صدی دیازینون، سم بیسکایا با نسبت یک در هزار، سم فوزالون با نسبت 1/5 در هزار، قرص‌های تدخینی نظیر فستوکسین

زمانی که درخت شما به کرم خراط آلوده شد اگر در مراحل اولیه باشد می‌توانید تا حدودی آن را درمان کنید، اگر مدت طولانی از آلودگی درخت شما گذشته باشد مجبور هستید درخت را حذف کرده و بعد از استریل کردن خاک نهال جدیدی را جایگزین کنید، البته مهندسین نهالستان به هنگام فروش نهال توضیحات کاملی را در مورد نگهداری از نهال جدید به شما خواهند داد، روش‌های مبارزه و دفع کرم خراط به دو دسته تقسیم بندی می‌شود:

۱) روش‌های طبیعی برای دفع آفت کرم خراط

در این روش شما مجبور به استفاده از نهاده‌های شیمیایی نخواهید بود بلکه تنها با رعایت کردن چند نکته می‌توانید از باغات خود محافظت کنید:

هرس کردن شاخه‌هایی از درخت که آلوده به این آفت هستند.
استفاده از مفتول‌ها سیمی که در سر آن نوعی خمیر ( پودر مل + سم دیازینون + یک دورسبان) یا پنبه آغشته به سموم وجود دارد، این روش بسیار زمانبر بوده و تاثیر کمتری دارد.
مسدود کردن دالان‌ها با استفاده از خمیری که با روغن مایع پودر مل و سم دورسبان تهیه شده باشد، این خمیر علاوه بر اینکه راه ورود و خروج کرم‌ها به داخل درخت را مسدود می‌کند بلکه باعث آزادسازی سموم داخل حفره‌ها می‌شوند.
تله‌های دلتا و تله‌های فرمونی که برای جذب و شکار حشرات نر استفاده می‌شود.

۲) استفاده از سموم شیمیایی

در مراحل حاد کشاورزان برای از بین بردن آفت کرم خراط مجبور هستند از سموم شیمیایی استفاده کنند:

سم ۶۰ در صدی دیازینون
سم بیسکایا با نسبت یک در هزار
سن فوزالون با نسبت 1/5 در هزار
قرص‌های تدخینی نظیر فستوکسین

کلام آخر

کشاورزان عزیز به هنگام احداث باغ میوه و خرید نهال میوه توجه داشته باشند که کسب اطلاعات علمی و تخصصی در مورد آفات و بیماری که باغان میوه را تحت تاثیر قرار می‌دهد، کمک زیادی به آنها می‌کند تا به طول عمر اقتصادی و دوره طلایی درختان خود بیفزایند، شما با مراجعه به سایت‌های تخصصی و علمی می‌توانید مجلات مربوط به نگهداری درختان را مطالعه کرده و آگاهی‌های خود را به روز رسانی کنید.