گیاهان هر ساله شروع به تولید شاخ و برگ اضافه میکنند و رشد بیش از حد شاخه ها انرژی زیادی را از درخت می گیرد و معمولا در طبیعت شاخه های اضافی در اثر وزش باد، ریزش باران و برف و حتی عبور حیوانات شکسته و حذف می شوند که این امر اگر آسیب جدی به درخت وارد نکند مجالی برای تنفس و ذخیره انرژی به آن خواهد داد.
اما در باغات میوه حذف شاخه های اضافی درختان به صورت دقیق و حساب شده انجام می گیرد و در واقع سالانه باغداران بر حسب نیاز و نوع رقم اقدام به هرس شاخه های اضافی می کنند تا درختان شکل ظاهری بهتر و باروری بیشتری داشته باشند.
درخت شلیل نیز همانند سایر درختان میوه در صورت نیاز باید سالانه هرس شود اما برای هرس دقیق و علمی آن نیاز است اطلاعات علمی و دقیق در این مورد بدست آورد و تنظیم این مقاله نیز در راستای همین موضوع است که اطلاعات دقیقی در مورد هرس درخت شلیل در اختیار باغداران قرار داده شود.
بررسی های انجام شده بر روی شلیل نشان می دهد که در واقع نوعی هلو است با این تفاوت که کرک ها و پرز‌های موجود بر روی پوست میوه خود را از دست داده است که این ویژگی بر اثر جهش ژنتیکی بر روی هلو اتفاق افتاده است و این جهش بر روی رنگ، طعم و عطر میوه نیز تاثیر گذاشته است.
| نام درخت | نام انگلیسی | نام علمی | نام تیره |
| شلیل | nectarines | Prunus persica var nectarine | Rosaceae |
بر اساس مطالعات انجام شده زادگاه و اصالت درخت شلیل متعلق به کشور چین است و از آن جا به سایر نقاط دیگر دنیا ارسال شده است و ارقام مختلف آن نیاز سرمایی به میزان 600 تا 1000 ساعت در دمای منفی 7 درجه سانتی گراد دارند تا برای شکستن فاز خواب در زمستان و شکوفایی و فعالیت در بهار آماده شوند.
برگ های درخت شلیل نیزه‌ای شکل نوک تیز و کشیده با حاشیه‌ای دندانه دار هستند که با آغاز سرما تغییر رنگ می دهند و در نهایت خزان می کنند. بر روی شاخه های آن جوانه های گل به صورت جانبی تشکیل می شود که گل‌های این درخت بسیار زیبا، منفرد به رنگ صورتی تا بنفش هستند که خود بارور هستند و گرده افشانی آن ها از نوع مستقیم و به وسیله باد است و نیاز به رقم گرده زا ندارند.
بعد از لقاح گل ها، میوه های درخت شلیل تشکیل می شوند که گرد نسبتا درشت، به رنگ قرمز، زرد و سبز دیده می شوند که بافت گوشتی آن شیرین و آبدار است که در وسط خود یک هسته درشت و قهوه‌ای با سطحی ناموزون دارد به هم دلیل درخت هلو جز درختان میوه هسته دار طبقه بندی می شود.
بسته به نوع رقم و شرایط آب و هوایی محل کاشت میوه های این درخت از ابتدای تابستان تا ابتدای پاییز قابل برداشت هستند که به دلیل داشتن بافتی نرم و آبدار باید با دقت و به کمک قیچی تیز باغبانی برداشت شوند.
به طور کلی درختان میوه در در زمستان و موقعی که درخت در فاز رکود یا خواب قرار دارد هرس بر روی آن‌ها صورت می گیرد اما هرس درخت شلیل را در فصل بهار تا قبل از گلدهی موکول می کنند به این دلیل که بتوان جوانه های گل و جوانه های رویشی را دقیق تر تشخیص داد و هرس این درخت با هدف کنترل ارتفاع آن، برداشت آسان تر میوه و ایجاد ساختار اسکلتی قوی انجام می شود به همین منظور شاخه های مزاحم، اضافی، مرده و شکسته را باید هرس کرد.
درخت شلیل به دلیل رشد سریعی که دارد باید از همان ابتدای کاشت به هرس آن اقدام کرد و غالبا این هرس با دو هدف فرم دهی و باردهی صورت می گیرد که در ادامه توضیحات لازم در مورد این دو را بیان می کنیم.
هرس درخت شلیل با هدف فرم دهی به شکل های مختلفی انجام می شود اما از قدیمی ترین و رایج ترین اشکال هرس می توان به هرس جامی یا مرکز باز اشاره کرد که در ایران روش جامی یا مرکز باز بسیار کاربرد دارد.
دلیل انتخاب هرس جامی برای درخت شلیل در ارتباط با نوع چوب آن است زیرا چوب ترد و شکننده‌ای دارد و دلیل این تردی مربوط به حجم بیشتر پوست نسبت به استوانه مرکزی است که این موضوع سبب شکستگی شاخه ها در اثر فشاری همچون وزن میوه ها می شود.
همچنین هرس مرکز باز سبب شده شاخه های درخت شلیل تا حد امکان باز شوند که این موضوع منجر به دریافت بهتر نور خورشید توسط درخت می شود که به دنبال آن کیفیت محصول افزایش و بیماری های قارچی کاهش می یابد و مزیت دیگر این هرس که می توان به آن اشاره کرد ایجاد تنه ای قوی با شاخه های فرعی با زاویه مناسب است که این موضوع به تعادل بین رشد رویشی و رشد زایشی ( تولید میوه) کمک می کند.
به منظور انجام هرس مرکز باز Open center یا جامی، در سال نخست نهال را از ارتفاع 80 تا 75 سانتی متری سربرداری می کنند و بر روی آن در قسمت انتهایی 3 جوانه حفظ نموده و بقیه جوانه های قسمت پایینی را حذف می کنند در سال دوم از سه جوانه باقی مانده سه شاخه تشکیل می شود که اگر طول این شاخه ها بیش از 50 سانتی متر باشد مابقی آن‌ها را باید هرس کرد و اگر شاخه دیگری نیز رشد کرده باشد آن‌ها را نیز قطع می کنند.
در سال سوم احتمال دارد تعدای زیادی جوانه بر روی شاخه اصلی رشد کنند که این جوانه ها شاخه های فرعی زیاد و متراکمی تولید کنند که باید شاخه های فرعی مناسب و قوی را به فاصله 10 سانتی متری از همدیگر را حفظ کرد و مابقی را قطع نمود و 3 جوانه در قسمت انتهای شاخه اصلی را حفظ کرد و بقیه شاخه را هرس کرد.
به همین ترتیب شکل درخت به صورت جامی تربیت می شود. این هرس سبب شده تا تاج درخت به خوبی گسترش پیدا کند و اجازه می دهد جوانه هایی که در قسمت بیرونی تر شاخه واقع شده اند رشد بهتری داشته باشند زیرا این جوانه ها برای رشد مطلوب تر هستند.
از سال چهارم درخت شلیل وارد فاز باردهی می شود به همین دلیل از سال چهارم اقدام به هرس باردهی یا تابستانه می کنند و ارقام زودرس و میان رس شلیل بعد از برداشت میوه در حدود تیر ماه هرس می شوند و در ارقام دیررس به علت باردهی دیرتر در شهریور یا اوایل مهر ماه هرس بر روی آن ها صورت می گیرد که پیشنهاد می شود آن را به اواخر زمستان موکول کرد.
نحوه ی انجام این هرس به این صورت است که در ابتدا بعد از برداشت میوه شروع به حذف پاجوش‌ها می کنند سپس هرس باردهی انجام می شود قبل از هرس باردهی باید به عادت رشدی درخت شلیل ( تاج نیمه گسترده، گسترده یا استوانه‌ای)، عادت باردهی ( تشکیل میوه روی شاخه یک ساله) و نوع رقم آن آشنا بود.
برای این منظور شاخه های مزاحم که به سمت بالا رشد کردند و سبب شده تاج درخت بسته شود و نور به خوبی بین شاخه ها عبور نکند حذف می کنند و از آن جایی که عادت باردهی درخت بر روی شاخه یک ساله است بنابراین شاخه هایی که به اندازه 40 تا 60 سانتی متری و بدون شاخه جانبی هستند بهترین شاخه برای باردهی به شمار می آیند آن ها را حفظ و بقیه شاخه ها را باید سربردای می کنند.
حال که با شیوه ی صحیح هرس درخت شلیل آشنا شدید می توانید سالانه اقدام به هرس درختان خود کنید و اگر نیاز به اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید می توانید با کارشناسان و مهندسان کارکشته کشاورزی که در نهالستان های معتبر در حال فعالیت هستند مشورت کنید تا شما را به درستی راهنمایی کنند.
به باغداران که باغات گسترده درخت شلیل دارند پیشنهاد می شود برای افزایش راندمان باغ خود از همان ابتدا با نهالستان های دارای مجوز از سوی سازمان جهاد کشاورزی در ارتباط باشند و از این نهالستان ها اقدام به خرید نهال شلیل کنند زیرا کارشناسان مجرب آن ها در زمان فروش نهال شلیل هر گونه اطلاعاتی که لازم باشد در اختیار باغداران قرار می دهند و در صورت نیازعملیات هرس باغات شلیل را مدیریت میکنند.
از دیگر امتیازات این نهالستان قیمت نهال شیل های عرضه شده توسط آن هاست زیرا نهالی مناسب و با کیفیت به همراه کارت گارانتی، فاکتور فروش، شناسنامه نهال و… به باغداران تحویل می دهند.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران