آب یکی از اساسی ترین نیازهای موجودات زنده در رشد و تکامل است و این موضوع در مورد درختان میوه نیز صدق می‌کند، درخت شلیل با داشتن میوه های گوشتی و آبدار یکی از جمله درختانی است که نیاز بالایی به آب دارد اما با اهمیت تر از میزان آبیاری در مورد درختان شلیل توجه به زمان و فصل آبیاری است، آبیاری درختان شلیل در اوقات مختلف سال و در فصول مختلف یکسان نیست، در این مقاله ضمن اشاره به اهمیت آبیاری در فصول مختلف شما را با نحوه و میزان آبیاری درخت شلیل آشنا خواهیم کرد.
پیش از هر چیز باید در رابطه با فاکتورهایی که سبب تغییر در میزان نیاز درختان به آب می‌شود اطلاعات کاملی داشته باشید تا بتوانیم در رابطه با آبیاری درختان شلیل در فصول مختلف صحبت کنیم.
نهال تازه کاشته شده ی درختان میوه نیاز بالایی به آبیاری دارد چرا که ریشه های نهال محدود و سطحی است و خیلی زود دچار تشنگی می‌شود اما به مرور زمیان و با گسترش ریشه ها و عمیق تر شدن آنها نیاز به آبیاری کاهش پیدا کرده و کمتر تحت تاثیر خشکی خاک قرار می‌گیرد.
همانطور که خود شما نیز می‌دانید فصل یکی از فاکتورها و متغییر های بسیار مهم در تعیین نیاز آبی درختان است، به طوری که درختان معمولا در اواسط تابستان به دلیل گرمای هوا نیاز به مراتب بیشتری به آب دارند، حتی در اوایل تابستان نیز نیاز آبی درختان نسبت به اواسط تابستان کمتر است، بنابراین در آبیاری درختان به زمان و فصا نیز باید توجه زیادی داشته باشید.
در هر سال به شرایط آب و هوایی و میزان رطوبت نسبی هوا و خاک برای تنظیم دور آبیاری باید دقت داشته باشید، درختان میوه در بهار و تابستان به آبیاری بیشتری نسبت به زمستان نیاز دارند اما در برخی موارد مشاهده می‌شود به دلیل بارندگی بیشتر در بهار و بالا بودن رطوبت نسبی خاک و هوا در این فصل نیاز آبی درختان تا اواسط و یا حتی اواخر بهار کاهش پیدا می‌کند.
بافت خاک تاثیر بسیار مهمی در میزان نیاز آبی درختان خواهد داشت، طبیعتا بافت خاکی که آب بیشتری در خود نگه می‌دارد نیاز آبی کمتری نسبت به بافت خاکی دارد که آب از آن به سرعت زهکش شده و از دسترس درخت خارج می‌شود به همین دلیل است که کاشت نهال میوه به ویژه نهال شلیل در خاکهای سبک مانند خاک با درصد بالای ماسه و یا شن توصیه نمی شود.
در خاکهای بسیار سبک ماسه ای و شنی نه تنها آب به سرعت زهکش شده و از دسترس درخت خارج می‌شود بلکه عناصر غذایی را نیز به سرعت با خود شسته و از دسترس خارج می‌کند.
علاوه بر خاکهای سبک مشکل نیاز آبی در خاکهای بسیار سنگین و رسی نیز وجود دارد و در این نوع بافت خاک قضیه عکس بافت خاک سبک است به طوری که در بافت خاک سنگین آب به سرعت در خاک نفوذ نکرده و پس از ماندگاری طولانی مدت آب روی خاک به تدریج و به آهستگی آب به لایه های رویی و بالایی خاک نفوذ می‌کند، در مسیر نفوذ آب به خاک رسی درصد بالایی از آب در زمان آب مانی روی خاک بخار شده و از دسترس خارج می‌شود و در زمان نفوذ نیز به دلیل سرعت کم نفوذ به عمق خاک مجددا درصد بالایی از آب از لایه های بالایی خاک بخار می‌شود و بنابراین دور آبیاری باغ با خاک سنگین را نیز باید کوتاهتر کرد.
مناسبترین نوع بافت خاک به لحاظ مدیریت آبیاری در باغات شلیل بافت خالک لومی است که هم آب را به سرعت در حورهی ریشه نفوذ داده و هم آب را مانند خاک سبک به سرعت از خود عبور نمی دهد و بنابراین قابلیت نگهداری بالاتر آب را داشته و به همین دلیل مدیریت آبیاری در باغ با خاک لومی بسیار آسان تر خواهد بود.
نوع درخت تاثیر زیادی در میزان نیاز آبی خواهد داشت، به گونه ای که ارقام و یا انواع درختان میوه ای که سیستم ریشه ای گسترده تر و عمیق تر دارند نیاز آبی کمتری به آب آبیاری دارند در حالی که انواعی از درختان که سیستم ریشه ای سطحی تر و محدود تر دارند نیاز آبی بیشتری به آب آبیاری خواهند داشت و در تنظیم دور آبیاری آنها باید دقات بیشتری کرد، البته که نوع بافت خاک نیز در میزان گستردگی ریشه ی درختان تاثیر بسزایی دارد اما پایه ی اولیه ی آن ژنتیک خود درخت خواهد بود، از همین جهت در برخی از مراکز فروش نهال شلیل می‌بینید به برخی از انواع درختان میوه و یا ارقام میوه لیبل مقاوم به خشکی و کم آبی را می‌چسبانند.
مدیریت آبیاری به معنای آبدهی زیاد به درختان نیست بلکه به معنای آبیاری درختان متناسب با نیاز آنها با توجه به متغییرهایی است که در بخش پیشین به آنها اشاره شد، متغییرهایی مانند سن درخت و نوع فصل و همینطور بافت خاک که می‌توانند در میزان نیاز درختان به آب آبیاری اختلاف ایجاد کنند، در این بخش به اهمیت آبیاری در فصول و زمانهای مختلف سال با ترکز بر رشد و نمو درختان شلیل صحبت خواهیم کرد.
در فصول بهار و تابستان از یک سو با رشد فعال درخت شلیل، برگ دهی، گلدهی و میوه دهی مواجه هستیم و از طرفی با گرمای هوا و کاش رطوبت نسبی آب و خاک و کاهش بارندگی فصلی مواجه می‌شوین بنابراین میزان نیاز درختان شلیل به آبیاری قطعا افزایش پیدا می‌کند در ادامه به اهمیت آبیار درخت شلیل در هر برهه ی زمان و رشد و نمو درخت شلیل صحبت می‌کنیم.
اولین مرحله ی رشد فعال درختان در بهار گلدهی است، در این زمان درختانی که برگ ندارند شکوفه داده و پس از تلقیح و گرده افشانی به مرور درختان برگ باز می‌کنند، در این زمان یکی از عمده دلایل ریزش شکوفه های تلقیح نشده عدم توجه کافی به آبیاری درختان شلیل است.
عدم توجه کافی به آبیاری درختان شلیل در زمان گلدهی و گرده افشانی سبب تلقیح نشدن درست درصد بالایی از گلها شده و همین امر سبب ریزش گلهای درخت شلیل و کاهش میزان باردهی درختان می‌شود.
توجه داشته باشید که آب پاشی روی درختان شلیل در زمان گرده افشانی و یا وقوع بارندگی در این زمان یکی از دلایل عمده در تلقیح نشدن گلها است، در زمان گرده افشانی در صورتی که بارندگی رخ دهد گرده ها ریزش کرده و در فعالیت زنبورهای گرده افشان نیز اختلال ایجاد می‌شود و همین امر سبب کاهش باروری درختان شلیل خواهد شد.
بنابراین در زمان گرده افشانی توصیه می‌شود آبیاری درختان به صورت اندک و تنها در حد مرطوب ماندن خاک پای ریشه باشد، آبیاری غرقابی و با حجم زیاد و در مدت زمان طولانی نیز می‌تواند منجر به ریزش شکوفه های تلقیح نشده شود.
یکی از دلایل مهم ریزش میوه های جوان تازه تشکیل شده در اواخر اردیبهشت و یا خرداد ماه عدم توجه کافی به آبیاری درخت شلیل است، بنابراین در صورتی که می‌خواهید از ریزش میوه های جوان در این زمان از فصل بهار جلوگیری کنید به آبیاری به اندازه توجه زیادی داشته باشید، درست است که در این زمان میوه گوشتی نشده اما شاید برای شما جالب باشد بدانید ظرفیت گوشتگیری میوه در این زمان ایجاد می‌شود و درختانی که در این زمان از میزان کافی آبیاری برخوردار نباشند در زمان حجم گیری و گوشت گیری میوه های ریز تری دارند، بنابراین با توجه کافی به آبیاری درختان شلیل در زمان تشکیل میوه های جوان از ریزش میوه ها و تولید میوه های با وزن کم در فصل بعد جلوگیری کنید.
دلایل زیادی برای توجه به آبیاری درختان شلیل در تابستان وجود دارد، گرمای هوا، کاهش رطوبت نسبی هوا و خاک از یک سود و از سویی دیگر وزن گیری و آب افتادن در گوشت میوه از سویی دیگر دلایلی هستند که به باغدار نشان می‌دهد توجه به آبیاری درخت شلیل در این فصل برای بهره برداری و عملکرد بهتر اهمیت بالایی دارد.
در فصل تابستان توجه به آبیاری در واقع کیفیت میوه را تضمین خواهد کرد، فاکتورهایی مانند رنگ گیری، آبگیری و وزن گیری میوه ی شلیل فاکتورهایی متناسب با میزان آبیاری در این فصل است که باید به آن توجه ویژه داشت، در تعیین نیاز درختان و همینطور تعیین دور آبیاری در زمانتابستان دقت کنید که بهتر است خاک پای درخت تا عمق یکمتری مرطوب باشد.
تعیین عدد دقیق برای دور آبیاری درختان شلیل کار ساده ای نبوده و متغییرهایی که در بخش اول در رابطه با آنها صحبت کردیم همگی در تعیین دور آبیاری درختان شلیل در تابستان تاثیر گذار هستند اما می‌توانید فاکتور مرطوب بودن در عمق یک متری را در نظر گرفته و متناسب با آن دور آبیاری را تعیین کیند.
البته در این مورد می‌توانید در زمان خرید نهال شلیل نیز با مشاوران نهالستان مشورت کرده و برنامه ی آبیاری متناسب با بافت خاک، فصل و سن درختان خود را دریافت کنید اما به هر حال پس از کاشت با توجه به تغییر در شرایط آب و هوایی در سالهای مختلف بهتر است این برنامه را خود شما در صورت نیاز دستخوش تغییر کنید تا نیاز آبی درخت دلیل به خوبی تامین شود.
همانطور که دانستید آبیاری درختان شلیل در دو فصل بهار و تابستان بسیار اهمیت دارد و در این بخش به صورت کلیدی به مراحل با اهمیت آبیاری درختان شلیل اشاره می‌کنیم.
در این مرحله مرطوب بودن خاک بیش تر از آبیاری زیاد درختان اهمیت داشته و آبیاری زیاد و آب پاشی روی درختان و حتی در مواردی محلول پاشی به دلیل اختلال در گرده افشانی سبب ریزش شکوفه ها می‌شود.
آبیاری در این زمان ظرفیت وزن گیری و کیفیت میوه در تابستان را تعیین می‌کند و بنابراین توجه به آبیاری در این زمان بسیار اهمیت دارد.
در این زمان که بسته به شرایط آب و هوایی هر منطقه و همینطور زود رسو دیر رس بودن نوع رقم شلیل متفاوت بوده و از اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد بسته به رقم متفاوت است و ممکن است تا 4 هفته پس از شروع رشد سریع ادامه داشته باشد درختان نیاز زیادی به آب آبیاری داشته و توجه به میزان آبیاری مکفی می‌تواند کیفیت میوه را افزایش دهد.
آبیاری شلیل در این فصل درحد مرطوب ماندن خاک کافی بوده و در این زمان درخت نیاز زیاد به آب آبیاری ندارد، نیاز آبی شلیل با شروع سخت شدن هسته کاهش پیدا می‌کند.
بسیاری از باغداران با این تفکر اشتباه که آبیاری ممکن است سبب وزن گیری زیاد و ریزش میوه شود در زان قبل از برداشت آبیاری را کم می‌کنند و یا حتی قطع می‌کنند اما باید توجه داشت آبیاری در این زمان به افزایش کیفیت میوه و همینطور افزایش انبارمانی میوه کمک می‌کند و توجه به آبیاری در این زمن نیز اهمیت بالایی دارد.
پس از برداشت کار شما با درخت شلیل تمام نمی شود در بسیاری از ارقام زود رس پس از برداشت همچنان هوا گرم بوده و لازم است بدانید جوانه هی سال آینده تازه پس از برداشت فرصت رشد پیدا می‌کنند، در صورت مکفی نبودن آبیاری در این زمان درصد بالایی از جوانه های میوه دهنده سال آینده را از دست خواهید داد.
پس از برداشت میوه تا زمان به خواب رفتن درخت شلیل با رشد جوانه های میوه دهنده ی سال بعد مواجه خواهیم شد و همانطور که ذکر شد آبیاری و کود دهی در این زمان به صورت اصولی و صحیح در میزان باردهی درخت شلیل در سال آینده تاثیر زیادی خواهد گذاشت.
پس از شروع ریزش برگها در فصل پاییز و شروع خواب زمستانه درختان فعالیت فیزیولوژیک کمتری داشته و نیاز آنها به آبیای کم می‌شود، در این صورت نیاز زیادی به دور آبیاری کوتاه ندارند اما در این فصل نیز باید دور آبیاری متناسب با نیاز درخت تنظیم شود.
در میزان نیاز درخت شلیل به آبیاری در فصول خواب میزان رطوبت نسبی هوا و خاک و همینطور میزان بارندگی و فواصل بارندگی تاثیر زیادی دارد، در صورت مکفی بودن بارندگی ممکن است حتی نیاز به آبیاری وجود نداشته باشد اما به طور معمول آبیاری ماهی یکبار توصیه می‌شود.
باغات شلیل در ایران به طور عمده به صورت سطحی آبیاری می‌شوند که علاوه بر اتلاف آب و زمان در آبیاری درختان سبب گسترش بیشتر بیمارگرهای مختلف خاکزاد در باغ شلیل مانند نماتدها و بیمارگرهای قارچی طوقه و ریشه نیز می‌شود، بناببراین استفاده از سیستمهای آبیاری نوین مانند آبیاری قطره ای که می‌تواند مدیریت بهتری را در شرایط کم آبی و خشکسالی ایجاد کرده و علاوه بر آن مانع از انتقال بیمارگرهای خاکزاد می‌شود در باغات شلیل توصیه می‌شود.
کلام آخر:
با توجه به مطالب عنوان شده دانستید که میزان و دور آبیاری درخت شلیل وابسته به متغییرهای بسیاری است و تنظیم آن نیاز به اطلاعات کارشناسی دارد، یکی از دلایل اختلاف در قیمت نهال شلیل مقاوم بودن یا نبودن آن به خشکی و کم آبی است اما با توجه به شرایط و بحران کم آبی کشور خرید نهال مقاوم به کم آبی در زمان احداث باغ بسیار به صرفه تر است، این ارقام در مقابل کم آبی و تنش آبی مقاومت کرده و کیفیت و میزان باردهی آنها کاهش پیدا نمی کند.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران