یکی از اصول مهم باغداری که معمولا در زمستان بسیار مورد توجه قرار می گیرد هرس و فرم دهی درختان گردو است، هرس و فرم دهی درختان گردو مزایای زیادی را برای باغداران به همراه خواهد داشت که در این مقاله ضمن اشاره به مزایای تربیت و فرم دهی درختان گردو به شما می آموزیم که چگونه می توانید درختان خود را به بهترین شکل ممکن هرس کنید.
همانطور که می دانید هرس درختان گردو مزیتهای زیادی را به همراه دارد اما ما در ادامه برخی از مهمترین این مزیتها را عنوان خواهیم کرد.
رشد بی نظم و شلخته ی شاخه های گردو سبب کاهش میزان نور دریافتی به شاخه های داخلی شده و بنابراین به مرور زمان باردهی در قسمت داخلی درخت کاهش پیدا کرده و به بیرون تاج محدود می شود، بنابراین دریافت نکردن نور به میزان کافی سبب می شود در برخی موارد حتی باردهی درختان نصف شود.
حذف شاخه های اضافه سبب می شود غذا رسانی بیشتر به شاخه های بارده انجام شود و در پی آن شاخه های بارده توانایی باردهی با وزن بیشتر میوه را خواهند داشت.
در هرس فرم اولویت حذف شاخه ها در مورد مشاهده ی شاخه ی آفت زده و یا بیمار با شاخه های آلوده است و به این ترتیب هرس فرم به نوعی در کنترل جمعیت آفت و یا بیماری در باغ گردو موثر است، با حذف شاخه های آلوده اینوکولوم اولیه آفت و یا بیماری را در باغ برای بهار کاهش داده و سبب کاهش شدید در خسارت آنها در فصل بعد خواهید شد.
درختانی که شاخه های درهم و شلخته داشته باشند به خوبی رسیدگی نمی شوند، از یک سو شاخه ها به خوبی در معرض دید نیستند تا پایش آفت و بیماری را بتوان به درستی انجام داد و از طرفی رشد بی اصول شاخه ها امکان محلول پاشی درست و اصولی را کم خواهد کرد و ممکن است بسیاری از شاخه ها امکان دریافت محلول کود را نداشته باشند.
در باغی که درختان با فرم مناسب تربیت شده و فرم گرفته اند عبور و مرور کارگران و ماشین آلات کشاورزی در باغ به راحتی صورت گرفته بدون اینکه در حین حرکت صدمه ای به درختان و شاخه ها وارد شود.
با توجه به اهمیت انجام هرس درختان گردو در ادامه به بررسی شیوه های هرس گردو و نحوه ی اجرای آن خواهیم پرداخت.
دانستیم که هرس فرم دهی درختان گردو به منظور فرم گیری بهتر درخت، دریافت نور بیشتر و تقویت درختان انجام می شود اما شیوه ی انجام هرس در ارقام مختلف گردو متفاوت است چرا که نوع باردهی در ارقام مختلف گردو متفاوت است بنابراین پیش از آنکه به بررسی شیوه های مختلف هرس درختانگردو بپردازیم بدنیست شما را با انواع باردهی درختان گردو آشنا کنیم.
انواع باردهی درختان گردو بر اساس نوع رقم از قرار زیر است
ارقامی از گردو هستند که میوه در آنها در انتهای شاخه های بارده تشکیل می شود، این ارقام معمولا رشد قدی بیشتری داشته و ارتفاع بیشتری پیدا می کنند، از این رو فاصله ی کاشت درختان در این ارقام را بین 7 تا 8 متر در نظر گرفته و با هرس فرم دهی به آنها این امکان را می دهند تا بیشترین بهره را از نور خورشید ببرندف ارقامی مانند فرانکت و هارتلی از این دسته ارقام هستند.
لازم به ذکر است که این ارقام را در سالهای اولیه رشد هرس کرده و انجام هرس فرم در سالهای اولیه در این ارقام سبب ایجاد فرم مناسب در درخت گردو شده و در سالهای بعد به هرس جدی برای فرم دهی نیاز نخواهند داشت.
در ارقامی که باردهی جانبی دارند روی شاخه های یکساله ی بارده جوانه های بارده به صورت جانبی ایجاد شده و معمولا باردهی به صورت متراکم روی جوانه ها صورت می گیرد و بنابراین این ارقام را معمولا به عنوان ارقام پربار و تجاری می شناسند، ارقامی مانند نهال گردو چندلر و نهال گردو پدرو دارای این ویژگی در باردهی خود دارند.
عدم رشد زیاد طولی و گسترده شدن شاخه ها سبب می شود که بتوان فاصله ی درختان را تا 6 متر نیز کاهش داد اما مشکلی که این ارقام با این شیوه ی باردهی معمولا با آن مواجه هستند این است که به دلیل تراکم باردهی به مرور در صورت اصلاح نشدن و انجام ندادن هرس درست خشک شود و باردهی درخت به مرور کاهش پیدا کند، بنابراین در مورد این ارقام با این نوع باردهی انجام هرس فرم از واجبات به شمار می آید.
بسیاری از ارقام گردو باردهی متوسط داشته و نحوه ی تشکیل میوه روی شاخه به این صورت است که در انتهای شاخه های یک ساله وکمی پایین تر از آن میوه ها تشکیل می شوند، با توجه به اینکه باردهی در این ارقام بر روی شاخه های یکساله متمرکز می شود هرس به تولید شاخه های یک ساله و تولید میوه ی بیشتر کمک خواهد کرد اما به هر حال باردهی این ارقام از ارقام با باردهی جانبی کمتر خواهد بود.
ارقام با باردهی خوشه ای به صورت انحصاری در ایران و به صورت پیوندی تولید می شود، تولید میوه در شاخه های این ارقام در هر خوشه بیشتر از 20میوه تولید می شود و با توجه به انرژی محدود در هر شاخه اندازه ی میوه کوچک خواهد بود اما با هرس اصولی می توان تولید میوه با اندازه ی بزرگتر را نیز پشتیبانی کرد.
بنابراین هرس شاخه ها در ارقام پربار و با تولید میوه به صورت خوشه ای می تواند با حذف شاخه های اضافه انرژی بیشتری را به شاخه های بارده سرازیر کرده و از خشک شدن آنها جلوگیری کرد.
بنابراین با در نظر گرفتن انواع باردهی در ارقام مختلف درختان گردو بار دیگر متوجه اهمیت هرس درختان گردو شدید، البته همین اختلاف در نوع باردهی خود دلیلی برای اختلاف قیمت نهال گردو در ارقام مختلف خواهد بود، در ادامه مراحل و انواع هرس تربیتی درختان گردو را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
هرس تربیتی درختان گردو به منظور تربیت رشد شاخه های گردو و افزایش و در واقع تنظیم یمزان باردهی درختان گردو از سال اول پس از کاشت نهال تا زمان کند شدن رشد شاخه ها در دو مرحله انجام می شود.
این دوره دقیقا همان دوره ی رشد فعال درخت پس از مرحله ی کاشت است، مرحله ای که درخت با رشد طولی و توسعه ی عرضی شاخه ها سعی در تولید شاخه های بارده ی بیشتر دارد و در صورت هرس نشدن به صورت اصولی و بر اساس نوع باردهی درختان انجام نشود شاخه ها به صورت درهم رفته و نا منظم رشد رده و مانع از دریافت نور کافی خواهند شد که درنهایت کاهش شدید باردهی را در پی خواهد داشت.
این مرحله ی هرس به عنوان هرس نهایی در مورد برخی ارقام گردو انجام می شود اما در مورد برخی ارقام باید تا پایان عمر ادامه داشته باشد اما مساله ای که اهمیت دارد این است که رشد درختان گردو بسته به رقم از یک سنی به بعد کاهش پیدا می کند و شاخه های بارده جدید کمتری تولید می کند، هرس درختان با حذف شاخه های ضغیف و غیر مثمر تداوم راندمان بالای درخت گردو حتی با مسن تر شدن را به دنبال خواهد داشت.
تا به اینجای کار در مورد اهمیت هرس درختان گردو و مراحل انجام هرس آموختید اما در این قسمت شما را با انواع هرس پر طرفدار و مناسب برای بیشتر ارقام درختان گردو آشنا خواهیم کرد.
این هرس که به آن هرس محوری با محور تغییر یافته نیز گفته می شود سبب نیمه گسترده شدن تاج درخت و فاصله دهی بین انشعابات اصلی می شود، در این نوع هرس همانطور که از نام آن پیداست محور مرکزی و اصلی به عنوان یک انشعاب درنظر گرفته می شود نه به عنوان محور مرکزی و با فاصله گرفتن انشعابات از یکدیگر از شکستن شاخه ها جلوگیری می شود، همینطور تربیت نیمه گسترده ی شاخه ها به دریافت بیشتر نور توسط شاخه های داخلی درخت کمک می کند و از تمرکز باردهی بر راس شاخه ها و در انتهای تاج جلوگیری می کند.
هدف اصلی در این نوع هرس محدود کردن رشد انتهایی و در واقع محدود کردن ارتفاع در ارقامی از گردو است که ارتفاع ذاتی بیشتری نسبت به ارقام دیگر داشته و آمار سایه اندازی به دلیل ارتفاع بالا بسیار بیشتر از ارقام دیگر خواهد بود.
به منظور انجام هرس شلجمی باید بدانید در سال اول پس از کاشت نهال به دلیل رشد محدود و یا رشد نکردن نهال بلافاصله پس از کاشت نیازی به انجام هرس نیز وجود ندارد، اما در سال دوم مبنای هرس درختان به صورت شلجمی ارتفاع بیشتر از دو متر درخت است، از کف زمین دومتر را در نظر گرفته و مابقی ارتفاع بیشتر از دومتر را سر برداری کنید، در صورتی که ارتفاع بالاتر از دو متر نرسیده باشد بهتر است از ارتفاع بیست سانتی متری بالاتر از محل پیوند روی درخت گردو را سربرداری کنید.
در سال دوم چهار یا پنج جوانه شاخع زا را باید نگه داشت و تمام نرکها به ویژه نرکهای زیر محل پیوند و متصل به تنه را باید حذف کرد، در مورد جوانه های شاخه زا در نظر داشته باشید که در سال دوم بهتر است در هرس شلجمی جوانه های شاخه زای انتهایی را در شاخه ها حذف کنید چرا که منجر به تولید شاخه های باریک و شکننده وسایه انداز در آینده می شود.
سال سوم در هرس شلجمی سال انتخاب شاخه های اصلی و فرعی است، معمولا در این نوع تربیت درختان گردو 5 تا 6 شاخه اصلی انتخاب می شود، دقت کنید از زمانی که باردهی درختان شروع می شود که سال شروع باردهی بستگی به قم، پیوندی بودن یا نبودن و همینطور بافت خاک دارد باید محدود تر انجام شود تا شاخه های بارده حذف نشوند.
پس از سال پنجم که معمولا باردهی در بسیاری از ارقام آغاز می شود درخت نیاز به هرس نداشته و تقریبا دو سالی را برای رسیدن باردهی درخت با بلوغ باردهی زمان می دهیم و در سال هشتم مجددا درخت را هرس کنید.
توجه داشته باشید که استفاده ی بیش از اندازه از ازت پس از شروع باردهی درختان گردو را به رشد رویشی تحریک کرده و لزوم انجام هرس را بیشتر خواهد کرد بنابراین سعی کنید میزان استفاده از ازت و اوره را تنها به رفع کمبود درخت به عنصر نیتروژن محدود کنید.
این نوع هرس به ویژه در باغاتی که درختان گردو با تراکم بیشتری کاشته شده و ارقام گردو ارتفاع زیادی پیدا نمی کنند بوده و هدف هرس حداقلی در واقع زود تر به بار نشستن درخت گردو است چرا که هرس رشد رویشی را تحریککرده و ممکن است در زمان رسیدن به رشد زایشی کمی تاخیر ایجاد کند.
همانطور که از نام این هرس مشخص است در نهایت انجام این هرس روی درختان به درختان گردو در سن بلوغ ظاری هرمی شکل می دهد، به این ترتیب که یک محور مرکزی وجود داشته و شاخه های فرعی و اصلی حول این محور به گونه ای هرس می شوند که نور کافی به مرکز درخت نیز برسد.
در هرس هرمی اطراف تنه ی اصلی درخت حدو 20 شاخه ی اصلی انتخاب می شود و رشد و تراکم شاخه های فرعی نیز با انجام هرس کنترل می شود.
انجام هرس فرم درختان گردو با توجه به نوع رقم و ویژگیهای فیزیکی هر رقم گردو متفاوت است و بنابراین بهتر است مشاوره ی لازم در رابطه با نوع هرس فرم مفید برای درخت را در زمان خرید نهال گردو از کارشناسان نهالستان جویا شوید، فروش نهال گردو باید ارائه ی توضیحات کامل در رابطه با نحوه ی هرس اصولی درخت باشد تا باغدار با اطلاع کامل از این عملیات مهم در باغداری گردو سالهای طلایی اولیه ی گردو در تربیت درخت را از دست ندهید.
یکی از اطلاعاتی که باغداران در مورد هرس درختان گردو باید داشته باشند زمان مناسب هرس است، به طور کلی در هرس فرم دهی انجام هرس در انتهای فصل خواب درخت یعنی در پایان اسفند تا اوایل فروردین توصیه می شود اما باید دقت داشته باشید که در زمان هرس، قبل و یا بعد از آن بارندگی رخ ندهد چرا که می تواند عامل انتشار بیمارگهای قارچی و باکتریایی باشد.
در ضمن کارشناسان نهالستان باید به باغدارانی که نهال گردو با باردهی انتهایی را خریداری کرده اند باید تذکر دهند که سربرداری در فصل رشد را به هیچ عنوان نباید انجام دهند چرا که سبب کاهش میزان باردهی خواهد شد.
کلام آخر:
با مطالعه ی این نوشتار به خوبی دریافتید که عملیات هرس بر خلاف تصورات قدیمی بسیار با اهمیت بوده و بی توجهی کردن به آن خسارت زیادی را در پی خواهد داشت، همچنین دانستید که هرس همه ارقام گردو از یک الگو پیروی نکرده و با توجه به نوع رقم نوع هرس نیز متفاوت خواهد بود، به باغداران عزیز توصیه می شود در زمان احداث باغ گردو اطلاعات لازم در رابطه با نوع هرس و نحوه ی انجام آن از کارشناسان نهالستان دریافت کنید تا بتوانید با انجام اصولی عرس از همان سال اول پس از کاشت نهال تربیت درستی را روی درختان خود در باغ اعمال کنید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران