گال باکتریایی بادام، بررسی خطرناکترین بیماری ها

گال باکتریایی بادام، بررسی خطرناکترین بیماری ها

گال باکتریایی طوقه و ساقه ی درختان میوه یکی از خطرناکترین و مرگبارترین بیماریهای درختان میوه است که به وسیله ی حمله ی گونه ای از باکتری رخ می دهد، این باکتری با سیستم خاصی که در بیماریزایی دارد سلولهای گیاه را در محل حمله وادار به تکثیر بی رویه کرده و در واقع گال باکتریایی نوعی سرطان در درختان میوه است که می توان گفت درمان پذیر هم نیست.

گال باکتریایی بادام، بررسی خطرناکترین بیماری ها

برای کنترل این بیماری باید در مورد آن اطلاعات جامع و کاملی داشته باشید و تلاش خود را در پیشگیری از ابتلا به این بیماری ببندید بنابراین ما در این مقاله قصد داریم شما را با این بیماری، نحوه ی ایجاد و شدت گرفتن بیماری و راه های پیشگیری از ابتلا به این بیماری در درختان بادام آشنا کنیم پس با ما همراه باشید.

بیماری گال باکتریایی درختان بادام:

بیماری گال طوقه در نهال بادام در اصل به وسیله ی یک بیمارگر خاکزاد به نام باکتری Agrobacterium tumefaciense ایجاد می شود، این باکتری خاکزاد که می تواند سالیان سال بدون میزبان در خاک به صورت ساپروفیت زندگی کند منتظر ترشحات ریشه ی میزبان پس از کاشت می ماند و به محض دریافت تحریک کننده های رشد از سوی ریشه ی درختان میزبان از جمله بادام شروع به فعالیت کرده و به سمت ریشه حرکت می کند.

پس از رسیدن به ریشه از طریق زخم روی ریشه و یا روزنه های موجود در ریشه جذب سیستم آوندی گیاه شده و خود را به ناحیه ی طوقه و ساقه ی درختان میزبان رسانده و در آنجا شروع به بیماریزایی می کند.

نحوه ی بیماریزایی باکتری عامل گال طوقه در درختان بادام:

این باکتری زمانی که خود را به سلولهای ناحیه ی طوقه و ساقه برساند در آنجا بیمارگری خود را شروع می کند، بیمارگری به این طریق آغاز می شود که باکتری با ارسال فرستنده ی ژنتیکی خود به نام پلاسمید به درون سلول میزبان سعی می کند تا زنتیک سلول گیاه میزبان را به نفع خود تغییر دهد، پلاسمید در واقع قطعه ای DNA خارج کروموزومی مربوط به سلول باکتری است اما جالب است بدانید همه ی این باکتریها خوشبختانه حاوی پلاسمید نیستند، در واقع تنها باکتریهایی بیمارگر هستند که پلاسمید را در خود داشته باشند.

گال باکتریایی بادام، بررسی خطرناکترین بیماری ها

پلاسمید در ژنتیک خود قطعه ای تحت عنوان T-DNA دارد که این قطعه در واقع عامل بیمارگری در پلاسمید شناخته می شود و هر گونه نقص و یا جهش در این ناحیه باعث ایجاد اختلال در بیمارگری باکتری عامل بیماری گال طوقه خواهد شد.

پس تا اینجا دانستیم که با وجود خاکزاد بودن و خطرناک بودن باکتری عامل بیماری گال طوقه این باکتری تنها در صورت داشتند فرستنده ی ژنتیکی و تنها در صورت سالم بودن قطعه ی T-DNA در این فرستنده است که می تواند ایجاد بیماری در درختان میزبان خود کند.

پس از اینکه پلاسمید به سلول میزبان وارد شد قطعه ی بیمارگر را به درون هسته فرستاده و این قطعه با ژن میزبان ادغام می شود و نوعی نوترکیبی در سلول میزبان اتفاق می افتد، این نو ترکیبی قطعا به نفع باکتری بوده و هیچ منفعتی برای گیاه ندارد.

قطعه ی ژنتیکی انتقال داده شده با تولید پروتئین ها و ترکیباتی به نام اوپین و سایر ترکیبات تحریک کننده ی رشد سلولی سبب می شوند که خود گیاه در آن سلولها تکثیر بی رویه و حجیم شدن را دستور دهد و بنابراین در ناحیه ای که باکتری مستقر می شود که به طور عمده ناحیه ی ابتدایی ریشه، یقه، طوقه و شاید در برخی مواقع قسمتهای بالایی تنه ی درخت باشد شما شاهد گالهای ریز و درشت هستید که دور تا دور قسمت آلوده را می پوشاند.

علائم بیماری گال باکتریایی در درختان بادام:

همانطور که در نحوه ی بیماریزایی باکتری مشاهده کردید این باکاتری با تحریک رشد و تقسیم سلولی سبب ایجاد گال در درختان باداممی شود اما نکته ی مهم در اینجا این است که فشار ناشی از رشد سلولها به آوند درختان به حدی است که در مسیر انتقال آب و مواد غذایی به درختان ایجاد اختلال می کند.

گال باکتریایی بادام، بررسی خطرناکترین بیماری ها

بنابراین اگر به ناحیه ی طوقه، یقه و یا ریشه ی درختان آلوده دقت نکرده باشیم و این قسمتها را مورد معاینه قرار نداده باشیم در ابتدا ممکن است گمان کنیم درختان بادام تشنه اند و یا کمبود تغذیه دارند، در صورت آبدهی و کود دهی نشانه ها برطرف نمی شود و ممکن است به آفاتی که به ناحیه ی طوقه و ریشه خسارت می زنند مانند کرم سفید ریشه و یا سوسکها و پروانه های پوستخوار مشکوک شویم.

زمانی که به منظور پیدا کردن آفت در ناحیه ی طوقه و ریشه این ناحیه را مورد بررسی قرار می دهیم شاهد گالهای باکتریایی ریز و درشت خواهیم بود که دور تا دور ناحیه ی آلوده را احاطه کرده اند و در واقع منشاء بیماری و علائم ضعقف در درختان بادام همین گالها هستند.

دامنه ی میزبانی باکتری عامل بیماری گال طوقه:

این باکتری دامنه ی میزبانی نسبتا وسیعی داشته و روی بسیاری از درختان میوه و درختان جنگلی ایجاد بیماری می کند، در ایران خسارت این بیماری روی گردو، بادام، فندق و انگور در موارد بسیاری خسارت شدیدی ایجاد کرده و منجر به انهدام باغات میوه شده است.

عوامل شدت دهنده به خسارت این بیمای و یا افزای میزان آلودگی:

هر عاملی که بتواند سبب وارد کردن عامل بیماری به خاک باغ شود و در گسترش آن کمک کند می تواند به عنوان عامل شدت دهنده به خسارت بیماری در نظر گرفته شود.

  • خاک آلوده:

همانطور که پیش تر نیز بیان شد این بیماری خاکزاد بوده و در خاک آلوده سالیان سال باقی می ماند، در زمان احداث باغ در برخی مواقع ممکن است پس از انجام آزمایش تجزیه ی خاک با سبک یا سنگین تشخیص داده شدن خاکبه منظور اصلاح بافت خاک نیاز به آوردن خاک با بافت مورد نظر از منطقه ای دیگر باشید، در صورتی که خاک آورده شده آلوده باشد کل باغ شما درگیر این بیماری خواهد شد و خسارت شدیدی به باغداری شما در همان سالهای اول وارد خواهد کرد.

  • نهال آلوده:

نهال بادام آلوده یکی دیگر از راه های اصلی انتقال این بیمارگر به باغ است، در صورتی که نهال را در خاک آلوده کاشته باشند و یا از منابع تغذیه ای آلوده برای تغذیه ی نهال در نهالستان استفاده کرده باشند این خاک آلوده حتی در مورد یک نهال می تواند کل باغ شما را طی چند سال آلوده کند، کافی است راه انتقال این بیماری با انجام عملیات باغبانی غیر اصولی و غیر بهداشتی هموار باشد.

  • کود دامی نپوسیده یا کمپوست آلوده:

این باکتری یک باکتری بسیار مقاوم است و چنانچه برای تقویت باغ خود قبل از کاشت نهال و پس از آن از کود دامی کاملا نپوسیده استفاه کنید بیمارگر می تواند در کود حضور داشته باشد و با یک بار استفاده از چنین کودی کل باغ را درگیر کنید.

این قضیه در مورد کپوستی که از مواد گیاهی مانند برگ گیاهان نیز تهیه می شود صدق می کند، در مورد کمپوست به دلیل اینکه از اجزای گیاهی استفاده می شود حتی این موضوع ریسک بالاتری دارد.

باکتری عامل بیماری چنانچه به مدت زمان مشخص در دمای بسیار بالا قرار نگیرد از بین نخواهد رفت و از این رو پوسانیدن صحص کود دامی و یا کمپوست به طوریکه دمای بالا به مدت طولانی در مرکز توده ی کود انبار شده فراهم شود شرط بسیار مهم در سالم بودن این نوع کودهای آلی است.

  • ایجاد زخم:

هر عاملی که سبب ایجاد زخم در ریشه ی درخت بادام شود سبب جذب باکتری بیمارگر به درختان می شود، این جذب می تواند به وسیله ی مواد بیوشیمیایی که از محل زخم ترشح می شود انجام شود، معروفترین ماده ی بیوشیمایی که از محل زخم ریشه ترشح می شود ماده ای به نام استوسرینگون است که برای باکتری ایجاد کننده ی گال بسیار جذاب است.

باکتری که در خاک خفته باشد به محض کاشت نهالی که ریشه ی آن صدمه دیده باشد به سرعت فعال شده و به سمت ریشه از طریق رطوبت خاک حرکت می کند و از محل همان زخم وارد گیاه می شود.

عواملی که سبب ایجاد زخم می شوند از قرار زیر هستند:

  • انتقال نهال به چاله: خرید نهال بادام به ص.ورت گلدانی و یا ریشه لخت سبب می شود که در زمان انتقال به چاله در بیشتر موارد ریشه ها صدمه ببینند، هر چقدر شما دقت به خرج دهید باز هم ریشه های مویی و بسیار ظریف شکسته می شوند.
  • خسارت آفات: آفاتی که به ریشه ی درخت بادام خسارت می زنند مانند کرم سفید ریشه می توانند سبب آزاد سازی واد محرکو جذب باکتری بیمارگر به ریشه درخت شوند.
  • خسارت بیمارگرها: خسارت بیمارگرهایی که به ناحیه ی طوقه و ریشه حمله می کنند مانند قارچ آرمیلاریا، شبه قارچ فایتوفتورا و یا نماتد های بیمارگر به ویژه نماتدهای ایجاد کننده ی زخم می تونند به آزاد سازی محرک استوسرینگون و جذب باکتری به ریشه درخت شوند.
  • خسارت مکانیکی: در زمان آبیاری و یا کود دهی به درختان و یا خاکورزی در فصول مختلف سال با وارد شدن ضربه بیل و یا دیگر ابزار کشاورزی بیمارگر به سمت ریشه خسارت دیده جذب می شود، این خسارت به ریشه همچنین در زمانی که ریشه در سطوح بالایی خاک باشد با حرکت ماشین آلات سنگین کشاورزی روی خاک نیز وارد می شود، ماشین آلات سنگین با فشاری که به خاک می آورند می توانند باعث ایجاد زخم در ریشه های رویی شوندو باکتری را به درخت جذب کنند.
  • ضعف در درختان بادام:

ضعف در درختان بادام می تواند ژنتیکی باشد یعنی رقم خریداری شده و کاشته شده رقم حساسی باشد و یا اینکه در اثر مدیریت غیر اصولی باغ در زمینه ی آبیاری و کود دهی ایجاد شده باشد.

همانطور که می دانید علاوه بر اینکه زمینه ی ورود بیمارگر گال به درختان ضعیف و تحت تنش بیشتر فراهم است میزان حمله ی آفات و بیمارگرهای دیگر به ریشه و طوقه ی درختان ضعیف نیز بیشتر است و همین امر می تواند سبب ایجاد زخم در ریشه و در نهایت جلب باکتری بیمارگر به ریشه شود.

  • هرس درختان:

برخلاف مطلبی که در بسیاری از وبسایتها به آن اشاره شده و هرس را به عنوان عامل انتشار این بیمارگر عنوان کرده اند باید بگوییم هرس درختان سالم سبب انتشار این بیماری نمی شود چرا که این باکتری در خاک است و تنها ایجاد زخم در ریشه است که سبب جلب باکتری به درختان سالم می شود، انجام هرس در فصل بارندگی و یا هرس شاخه در مورد باکتریهایی عامل تشدید کننده ی خسارت است که در اندامهای هوایی و شاخه ها حضور داشته باشند بنابراین سمپاشی با بردو فیکس نیز موثر نیست.

  • ایجاد زخم در گال:

باکتری عامل بیماری در گال حضور دارد و تا زمانی که گال زخمی نشود آزاد نمی شود، زمانی که باغداران بر اساس اطلاعات اشتباهی که دارند اقدام به بریدن گال می کنند باکتری را در خاک رها می کنند و همین امر سبب انتشار هر چه بیشتر بیمارگر در باغ می شود.

  • سیستم آبیاری سطحی:

در سیستمهای آبیاری سطحی که آب روی خاک جریان پیدا می کند در صورتی که آلودگی در قسمتی از خاک باغ وجود داشته باشد به سرعت به سمت قسمتهای دیگر باغ انتشار پیدا می کند و سبب افزایش خسارت ایجاد شده در باغ می شود.

کنترل بیماری:

از آنجایی که این بیماری در ژنتیک سلولهای درخت ایجاد اختلال می کند بنابراین درختان بیمار درمان پذیر نیستند، تنها راه کنترل این بیماری جلوگیری از ابتلای درختان به این بیماری است، تمام عواملی که سبب افزایش شدت خسارت بیماری می شدند می توانند به عنوان راهی برای پیشگیری از ابتلا به کار روند.

  • فروش نهال بادام گواهی شده در نهالستان معتبر:

نهال بادام را تنها از مراکز معتبر فروش و نهالستانهای معتبر که برای نهال خود گواهی تاییدیه ی سلامت دریافت کرده باشند خریداری کنید.

  • انتقال خاک سالم و غیر کشاورزی برای اصلاح بافت خاک:

خاک غیر کشاورزی احتمال آلودگی بسیار کمتری دارد و برای اصلاح بافت خاک قبل از کاشت نهال مناسب تر است، اما برای حصول اطمینان از خاک آزمایش بگیرید.

  • آزمایش خاک زمین مورد نظزر برای کاشت بادام:

در صورتی که با توجه به سابقه ی کاشت در این منطقه به آلودگی گال شک دارید حتما از خاک آزمایش گرفته و در صورت مثبت بودن نتیجه ی آزمایش خاک را قبل از کاشت ضدعفونی کنید، ضدعفونی کردن نیز بهتر است با استفاده از روش آفتابدهی انجام شود.

  • خرید کود دامی و کمپوست کاملا پوسیده:

کود دامی وکمپوست را تنها از مراکزی تهیه کنید که به صورت علم این کودها را تهیه می کنند.

  • خرید نهال مقاوم:

در زمان خرید نهال به قیمت نهال بادام توجه نکنید و تنها نهالی را خریداری کنید که مقاومت کافی در برابر بیمارگرها داشته باشد.

  • تقویت درختان:

بادغ بادام را پس از احداث رها نکنید و به تغذیه و آبیاری آن توجه کنید تا سبب جلب آفات خسارت زننده به طوقه و ریشه نشوید.

  • استفاده از سیستم آبیاری قطره ای:

با استفاده از این سیستم آبیاری اگر آلودگی در قسمتی از خاک وجود داشته باشد به راحتی به قسمتهای دیگر منتقل نمی شود.

  • زخمی نکردن گال:

بریدن گال و ضدعفونی کردن و سمپاشی را کنار گذاشته و تنها درخت آلوده را حذف کنید، بریدن گال تنها سبب افزایش انتشار بیمارگر در باغ می شود.

  • نهال نایلون پیچ و یا گونی پیچ:

خرید نهال به صورت نایلون پیچ و یا گونی پیچ مانع از زخم شدن ریشه نهال در هنگام انتقال به چاله می شود.

کلام آخر:

دانستیم که در مورد این بیماری درمان معنا ندارد و تنها درمان برای درخت آلوده حذف آن است، تاکید می شود به هیچ عنوان گال بیماری را نبرید و در آن خراش ایجاد نکنید و تمام تلاش خود را در جهت کنترل بیماری به پیشگیری از ابتلا و گسترش بیماری در باغ به کار ببندید.

مقالات مرتبط




نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

ارتباط با برترنهال