لکه آجری بادام، عوارض، پیشگیری و درمان ✔️ برتر نهال

لکه آجری بادام، عوارض، پیشگیری و درمان

یکی از بیماریهای راج روی درختان بادام که می تواند به صورت غیرمستیم کاهش عملکرد و باردهی در درختان بادام را ایجاد کند بیماری قارچی به نام لکه آجری بادام است، خسارت این بیماری در پوشش خسارت فزاینده ی سرما زدگی بهاره و سایر بیماریها و آفات بادام پوشیده بوده و زیاد مورد توجه قرار نمی گرفت اما به مرور زمان باغداران متوجه خسارت این بیماری شدند و در صدد کنترل آن برآمدند.

در این مقاله شما را با این بیماری مخرب در بادام آشنا کرده و راه پیشگیری و درمان این بیماری را به شما خواهیم آموخت.

عامل بیماری لکه آجری بادام:

بیماری لکه آجری بادام به وسیله ی یک قارچ بیمارگر گیاهی از رده ی آسکومیستها با نام علمی Polystigma amygdalinum به وجود می آید که با تولید آسکوسپور و رهاسازی آن در هوا برگ میزبان حساس را پیدا کرده و آنها را مورد حمله قرار می دهد.

سیکل بیماریزایی و نحوه ی ایجاد خسارت لکه آجری بادام:

قارچ عامل بیماری لکه آجری بادام که در برگ درختان آلو نیز علائم لکه آجری و یا لکه های قرمز رنگ ایجاد می کند به دو صورت جنسی و غیر جنسی تکثیر می شود، در فرم جنسی قارچ عامل بیاری تولید آسکوکارپهایی به نام پریتسیوم کرده که داخل آسکوکارپها تولید آسک و آسکوسپور می کند.

در فرم غیر جنسی قارچ عامل بیماری لکه آجری بادام تولید پیکنید و پیکنیدیوسپور می کند که پیکنیدیوسپورها نخی شکل و نازک هستند، قارچ عامل این بیماری پارازیت اجباری بوده به این معنا که در صورت نبود میزبان فرم زندگی ساپروفیتی نداشته و نمی توانند دوام بیاورند و این خود یک نکته ی مثبت در کنترل این بیماری به شمار می آید.

بیماری لکه آجری بادام تنها برای سپری کردن شرایط سخت زمستان تولید اندام تولید مثل جنسی می کنند و بنابراین این قارچ به صورت پریتس در برگهای آلوده ریخته کف باغ زمستان گذرانی می کنند، پس از سپری کردن زمستان و در بهار با مساعد شدن شرایط آب و هوایی و به خصوص در شرایط باد و باران آسکوکارپها باز شده و آسکوسپورها در هوا ازاد می شوند.

آسکوسپورها با کمک باد و باران روی برگ درختان قرار گرفته و اولین آلودگی را ایجاد می کنند، اما نکته ی مهم در مورد این بیماری این است که بسته به شرایط آب و هوایی هر منطقه بین 35 تا 45 روز دوره ی کمون خواهد داشت، به عنوان مثال در شرایط آب و هوایی کهکیلویه و بویر احمد و روی نهال بادام رقم مامایی دوره ی کمون حدود 45 روز تشخیص داده شده است.

پس از سپری شدن دوره ی کمون قارچ عامل بیماری با تولید پیکنید و پیکنیدیوسپور آلودگی خود را در باغ توسعه خواهد داد، در مورد آلودگی اول در بهار دو شرط اساسی باید وجود داشته باشد، شرط اول اینکه برای رسیدن آسکوکارپ و رها کردن آسکوسپورها دمای هوا باید به مدت یک الی دو ماه در حد 5 درجه سانتی گراد بماند و شرط دوم این است که در تنها در شرایط مرطوب است که رها سازی آسکوسپورها در بهار حدود دو هفته ادامه خواهد داشت.

علائم بیماری لکه آجری بادام:

بیماری لکه آجری بادام به تولید لکه های آجری رنگ روی برگهای بادام و به ندرت روی میوه ها مشهور است، لکه های ایجاد شده از سطح رویی برگ به شکل لکه هایی با رنگ سبز زیتونی ظاهر می شوند که به ندرت به سمت زیرین برگ کشیده می شوند، لکه ها به مرور تا اواسط تابستان به رنگ زرد و در نهات به رنگ آجری در می آیند که به برگ حالت سوخته می دهد.

خسارت این بیماری به بادام به صورت مستقیم بر روی محصول بادام نیست بلکه با سوزاندن برگ درختان بادام سبب ریزش زود هنگام برگ درختان بادام از اواسط تابستان شده و همین سبب ایجاد ضعف در درختان بادام و کاهش عملکر و کیفیت بادام تولید شده می شود.

شرایط تشدید خسارت بیماری لکه آجری بادام

با توجه به شرایط ایجاد بیماری می توان شرایطی که باعث تشدید خسارت بیمای در باغ می شوند را شناسایی کرد و در نهایت در پروسه ی کنترل بیماری از آنها استفاده کرد.

حساس بودن میزبان:

در زمان احداث باغ بادام باید نسبت به خرید نهال بادام در ارقام مقاوم حساسیت به خرج دهید چرا که در صورت خرید ارقام حساس به بیماری نمی توانید جلوی انتشار و گسترش بیماری در باغ را بگیرید،در دهه ی 80 طبق بررسیهای انجام شده بادام رقم مامایی و بادام سفید نسبت به بیماری لکه آجری بادام حساس تشخیص داده شد، اما می توان با پیوند رقم مامایی بر پایه ی رقم مقاوم به این بیماری درخت بادام مامایی مقاوم به بیماری لکه آجری بادام را به دست آورد.

ضعف درختان بادام:

ضعف درختان بادام ممکن است در اثر تغذیه و آبیاری نا درست اتفاق افتاده باشد، به طور کلی حتی ارقام مقاوم نسبت به آفات و بیماریها در صورتی که تحت استرس آبی و تغذیه ای قرار بگیرند نمی توانند مقاومت خود را بروز دهند بنابراین در شرایطی که تنش های مختصری از بیماری در باغ را مشاهده کردید نسبت به مدیریت دقیق تر آبیاری و کود دهی اقدام کنید.

عدم رعایت بهداشت باغی:

همانطور که دانستید مایه ی اولیه ی بیماری در بهار از برگهای آلوده ریخته کف باغ تامین می شود، بنابراین در صورتی که در سال جاری علائم بیماری مشاهده شود اما در پاییز نسبت به جمع آوری و سوزاندن برگهای آلوده کف باغ اقدامی صورت نگیرد بیماری با شدت بیشتری در سال بعد اتفاق می افتد.

وقوع بارندگی در بهار:

همانطور که در مطالعه ی چرخه ی زندگی بیماری متوجه شدید آسکوسپورها برای رها شدن نیاز به رطوبت داشته و در صورتی که در زمان رسیدگی کامل پریتسیوم بارندگی اتفاق بیوفتد آسکوسپورها می توانند خود را به برگ درختان میزبان برسانند، بنابراین با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه در زمان رسیدگی پریتسویم که معمولا مصادف با ریزش گلبرگها و باز شدن جوانه های برگی است بارندگی در این زمان سبب افزیش شدت بیماری خواهد شد.

تامین نیاز سرمایی لازم برای رسیدگی کامل پریتسیوم:

پریتس ها برای رسیدگی کامل به دست کم یک ماه سرمای 5 درجه سانتی گراد نیاز دارند، در صورتی که این نیاز سرمایی تامین شود بیشترین میزان آلودگی در باغ را شاهد خواهید بود و در غیر این صورت نگرانی از بابت شدت بیماری وجود نخواهد داشت، اما از آنجایی که در بیشتر مناطق بادام خیزکشور به ویژه استانهای کوهپایه ای مانند چهار محال و بختیاری این میزان سرما در اواخر زمستان و اوایل بهار تامین می شود بنابراین باید نسبت به خسارت فزاینده ی این بیماری هوشیار باشید.

کنترل بیماری لکه آجری بادام:

در مسیر کنترل بیماری لکه آجری بادام پیشگیری از وقوع بیماری بسیار بهتر و موثر تر از درمان بیماری عمل خواهد کرد، روشهای پیشگیرانه از بیماری شامل اقداماتی است مانع از استقرار موفقیت آمیز قارچ در باغ بادام می شود، در صورت انجام اقدامات پیشگیرانه وقوع بیماری نیازی به کنترل شیمیایی نخواهد داشت در غیر این صورت برای کنترل بیماری نیاز به برنامه ریزی دقیق در رابطه با کنترل شیمیایی بوده که آن هم با استفاده از عملیات پیش آگاهی در کنترل بیماری می تواند پاسخگو باشد.

اقدامات پیشگیرانه از وقوع و یا شدت یافتن بیماری لکه آجری بادام:

کاشت ارقام مقاوم:

اولین و مهمترین اقدام در کنترل بیماری لکه آجری بادام استفاده از ارقام مقاوم بادام نسبت به این بیماری است، همان طور که پیش تر عنوان شد ارقامی مانند ارقام تجاری مامایی و سفید مقاومت کمی نسبت به این بیماری دارند در حالی که ارقام محلی مقاومت بالاتری نسبت به این بیماری نشان می دهند.

دلیل مقاومت بالاتر ارقام محلی نسبت به ارقام تجاری در برابر بیماری لکه آجری بادام این است که ارقام محلی به مرور زمان همراه با بیماری تکامل پیدا کرده اند که در اصطلاح علمی به این پدیده Co-evolution می گویند اما ارقام تجاری که به تازگی در مناطق جدید وارد شده و کاشته می شوند تکامل همراه پیدا نکرده اند و مقاومت کمی دارند.

تنها راه استفاده از ارقام تجاری و حساس پیوند زدن آنها روی پایه های مقاوم است، برای خرید نهال مقاوم و تجاری باید به نهالستانهای معتبر مراجعه کرده و ارقام تجاری شناسنامه داری را که به درستی و روی پایه ی مقاوم مناسب پیوند خورده باشند را برای احداث باغ خود خریداری نمایید.

تقویت درختان بادام:

تقویت درختان بادام با برنامه ی دقیق آبیاری و کود دهی مطابق با نیاز درختان می تواند به آنها در بروز ژن مقاومت آنها در برابر بیماری لکه آجری بادام کمک کند، ارقام مقاومی که به خوبی تغذیه و آبیاری نشده باشند قادر به بروز ژن مقاومت خود نبوده و در کمال تعجب می بینید که رقم مقاوم نسبت به این بیماری حساسی نشان داده است.

رعایت بهداشت باغی و زراعی:

تنها راه زمستانگذرانی لکه آجری بادام روی برگهای ریخته کف باغ است، همانطور که می دانید این قارچ پارازیت اجباری است و راه دیگری برای بقا در زمستان ندارد، بنابراین اگر بیماری در سال اول و به صورت محدود وارد باغ شده باشد با از بین بردن برگهای ریخته کف باغ بیماری را به طور کامل کنترل خواهید کرد و در سالهای بعدی نیازی به انجام کنترل شیمیایی و اقدامات دیگر نخواهید داشت.

شیوه ی آبیاری مناسب:

در مطالعه ی چرخه ی بیماریزایی بیماری لکه آجری بادام دانستید که رطوبت در تکثیر و انتشار بیماری بسیار موثر است، بنابراین استفاده از سیستم آبیاری غرقابی و یا بارانی که می تواند به انتشار بیماری کمک کرده و رطوبت باغ را بالا ببرد اصلا مناسب نیست، استفاده از سیستم آبیاری قطره ای می تواند تاثیر خوبیدر کنترل بیماری لکه اجری بادام داشته باشد.

هرس درختان بادام:

هرس شاخ و برگهای اضافه به تهویه و عبور نور خورشید در لابه لای شاخ و برگ درختان بادام کمک کرده و سبب خشک شدن سریع شاخ و برگ درختان به ویژه پس از بارندگی بهاره می شود و همین امر سبب می شود قارچ عامل بیماری لکه آجری بادام نتواند به درستی و به سرعت نفوذ کند.

در صورتی که از انجام این اقدامات غافل شدید و در یک سال ناگهان متوجه وقوع درصد بالایی از این بیماری در باغ شدید می توانید به کنترل شیمیایی این بیماری اتکا کنید اما برای انجام کنترل شیمیایی بهتر است اقدامات پیش آگاهی را انجام دهید تا سم پاشی را با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه خود در زمان درست آن انجام دهید.

اقدامات پیش اگاهی و کنترل شیمیایی:

همانطور که می دانید پریتسیوم ها در صورتی که در اواخر زمستان تا اوایل بهار دمای هوا به مدت یک ماه در حد 5 درجه سانتی گراد باشد کامل می شوند، پس از تامین نیاز سرمایی و و وقوع بارندگی پریتسها باز شده و آسکوسپورها رها می شوند، بنابراین با ثبت دمای یک تا دو ماه آخر زمستان و اوایل بهار می توانید وقوع بیماری را پیش بینی کنید.

مطالعات و تحقیقاتی که در زمینه ی پیش آگاهی این بیماری در مناطقی مانند آذربایجان شرقی، مهارلو و قزوین انجام شده نشان داده که بین آهنگ رشد و تکامل سیکل زندگی قارچ و شکوفایی درختان هماهنگی وجود داشته به طوریکه اوج خروج آسکوسپورها تقریبا همگام با زمان ریزش گلبرگها و تشکیل چاغاله بادام است، بنابراین می توان گفت بهترین زمان برای انجام اولین مرحله ی سم پاشی در این زمان است. که در قیمت نهال بادام تاثیر زیادی دارد.

سموم موثر برای کنترل بیماری لکه آجری بادام:

در مورد سموم موثر بر کنترل این بیماری تحقیقات زیادی انجام گرفته است و مشاهده شده که قارچ کشهای جذبی مانند تریفورین و مانکوزب بسیار موثر هستند، در درجه ی بعدی ترکیبات مسی مانند اکسی کلرور مس یا مخلوط بردو توانسته اند کنترل خوبی روی این بیماری انجام دهند.

در رابطه با مراحل بعدی سمپاشی زمانی که با انجام اقدامات پیش آگاهی زمان دقیق اولین مرحله سم پاشی را مشخص کردید سمپاشیهای بعدی به فاصله ی هر دو هفته یک بار و دو مرتبه انجام می شود.
کلام آخر:

به طور کلی اصول نگهداری از باغ و باغچه شامل سه مرجله ی اساسی کاشت، داشت و برداشت است، این سه مرحله باید دقیقا طبق قوانین انجام شود تا باغ و باغچه ای شاداب و سالم داشته باشید و بتوانید از باردهی و زیبایی درختان نهایت استفاده را ببرید، نکته ی پایانی اینکه در زمان انتخاب نهال تنها به قیمت نهال توجه نکنید، نهال خریداری شده باید سالم و اصیل باشد تا بتواند نیاز شما را در باغ و یا باغچه ی شما تامین کند، بنابراین نهال میوه را از نهالستانی بخرید که بتواند نهالی سالم، مقاوم و اصیل به شما عرضه کند.