گوجه سبز که در برخی مناطق ایران تحت عنوان آلوچه شناخته می شود یکی از انواع درختان میوه ی هسته دار بوده که برای کاشت و پرورش اقتصادی آن نیاز به رعایت اصول اولیه ی خاص خود دارد، این درختان در ارقام مختلف با شرایط آب و هوایی مختلف برای کاشت در بازار وجود دارند اما اصول اولیه در رابطه با نگهداری و پرورش این درختان مانند درختان دیگر است.
اصول اولیه مانند کاشت اصولی، داشت اصولی شامل مراحل کود دهی، آبیاری و هرس، و همینطور برداشت اصولی میوه از این درختان همگی سبب باردهی بهتر این درختان و کاهش هزینه های باغداری می شود، یکی از هزینه های رایج در این باغات هزینه هایی است که بابت دفع آفات و بیماریهای رایج گوجه سبز صرف می شود، در این مقاله قصد داریم شما را با آفات و بیماریهای غالب روی گوجه سبز آشنا کرده و به تاثیر رعایت اصول باغداری صحیح و مدرن بر کاهش تاثیر این آفات و بیماریها بر گوجه سبز و ارتباط متقابل این عوامل بر هم اشاره خواهیم کرد.
شته ی آرد آلود گونه ای شته و از آفات مکنده روی درختان گوجه سبز است که علاوه بر درختان گوجه سبز به سایر درختان میوه ی هسته دار مانند انواع ارقام آلو نیز حمله می کند، شته های آرد آلود از اوایل بهار بر شاخه های تازه جوانه زده ی درختان گوجه سبز مستقر شده و پس از باز شدن برگها از قسمت پشت برگ ها شروع به تغذیه می کنند، تعداد نسل این آفت با توجه به شرایط آب و هوایی متفاوت بوده اما چیزی که اهمیت دارد این است که این آفت مکنده می تواند با تغذیه از شیره ی گیاهی سبب ضعف درختان گوجه سبز شده و در نهایت ریزش برگ و میوه را ایجاد کند.
کنترل: در باب کنترل این آفت اولین نکته ی بسیار مهم به باغداری اصولی یعنی کود دهی و آبیاری به میزان نیاز درختان بر می گردد، درختانی که تحت تنش آبی و تغذیه ای نباشند نمی توانند مورد هدف آفات مکنده مانند شته های آرد آلود قرار گیرند چرا که فشار آوندی در این گیاهان بالا است.
دومین راه کنترل نیز به مدیریت صحیح باغ یعنی جمع آوری و سوزاندن برگهای آلوده کف باغ بر می گردد، با این کار منبع زمستان گذران آفت از بین می رود.
سومین راه کنترل نیز به اصول باغداری و هرس اشار دارد، با هرس شاخه های آلوده در اول فصل شدت شیوع آفت در طول فصل و فصل آینده را محدود می کنید.
در نهایت پس از عبور از این روشهای کنترل اصولی در صورت طغیانی شدن آفت می توانید از سموم رایج و مجاز در زمان مناسب استفاده نمایید، توجه داشته باشید که گوجه سبز میوه ای زود برداشت بوده یعنی در حالت نرسیده برداشت می شود و در بازار به فروش می رسد و در زمان مصرف نیز پوست آن گرفته نمی شود، بنابراین در زمان سم پاشی به دوره ی کارنس سم انتخاب شده دقت داشته و بلافاصله پس از سم پاشی برداشت نکنید.
تا به حال میوه های گوجه سبزی را دیده اید که کج و کوله رشد کرده و از ناحیه سوراخ مانند و یا زخم مانند آن صمغ خارج شده باشد، این در واقع پاسخی است که میوه ی گوجه سبز در برابر حمله ی کرم آلو به آن می دهد، در واقع این آفت به میوه حمله کرده و در برخی مواقع قبل از برداشت میوه لارو کامل شده و میوه را ترک می کند اما اگر میوه ی آسیب دیده را باز کنید فضولات لارو را درون آن خواهید دید.
خسارت این آفت زمانی زیاد می شود که علاوه بر میوه به جوانه های رویشی امسال و سال آینده نیز حمله کرده و از آنها تغذیه می کند، در این صورت خسارت این آفت به درختان گوجه سبز به راحتی قابل محاسبه نخواهد بود.
کنترل آفت: به منظور کنترل این آفت امروزه برنامه های پیش آگاهی دقیقی وجود داشته که با استفاده از تله های فرمونی می توان زمان خروج حشرات کامل و ظهور اولین نسل را مشخص کرد، با استفاده از تله های فرمونی حتی می توان به کنترل این آفت کمک کرد.
سوسک شاخک بلند رزاسه با دامنه ی میزبانی نسبتا وسیعی که روی اعضای خانواده ی گل سرخیان از جمله آلو، هلو، زردآلو، سیب و دیگر اعضای این خانواده دارد توانسته در بسیاری از باغات کشور به ویژه باغ درختان میوه هسته دا دردسر ساز شود، این آفت یک نسل در سال دارد اما به خوبی می تواند درختان ضعیف به لحاظ تغذیه و آبیاری را شناسایی کرده و به آنها حمله کند، لارو آفت از کنار جوانه شاخه یکساله وارد شده و با تغذیه از کامبیوم مرکزی شاخه به سمت پایی ن حرکت کرده و با پیشروی خود باعث سرخشکیدگی پیش رونده به سمت پایین می شود.
کنترل: همانطور که در توضیح نحوه ی خسارت آفت آورده شد این آفت در درجه ی اول درختان ضعیف را برای حمله شناسایی می کند، بنابراین اصل مدیریت تغذیه و آبیاری برای کنترل این افت و یا حتی جلوگیری از حمله ی این آفت بسیار تاثیر گذار تر از کنترل شیمیایی آن خواهد بود.
این آفت نیز مانند سرشاخه خوار رزاسه به سرشاخه ی درختان هسته دارد مانند هلو و گوجه سبز حمله کرده و سبب سر خشکیدگی این درختان می شود، معمولا زمان شروع نسل و اوج خسارت این آفت با آفت کرم آلو همزمان می شود اما روش کنترل متفاوتی داشته و با هم تلفیق شدنی نیست.
کنترل سرشاخه خوار هلو: لارو این آفت در سرشاخه های آلوده بوده و سم پاشی روی آن موثر نیست مگر اینکه با تعیین زمان دقیق تخم گذاری بتوانید لاروهای سن اول قبل از ورود به شاخه را با سم پاشی از بین ببرید کهکار دشواری است، این آفت نیز مانند سرشاخه خوار رزاسه به درختان ضعیف حمله کرده و بنابراین رعایت اصل کود دهی و آبیاری در مدیریت باغات گوجه سبز بسیار اهمیت خواهد داشت.
علاوه بر مدیریت تغذیه و آبیاری انجام هرس سرشاخه های آلوده سوزاندن آنها نیز به عنوان اصل دیگر باغبانی این درختان در کنترل آفت سرشاخه خوار هلو موثر خواهد بود.
این بیماری به اغلب درختان میوه هسته دار به ویژه درختان گوجه سبز حمله کرده و درختان با از دست دادن بخشی از سبزینه ی خود دچار ضعف در تولید میوه خواهند شد، عامل این بیماری قارچی بوده و در برگ و میوه های آلوده کف باغ زمستانگذرانی می کند، این بیماری در بهار با شروع بارندگی اسپور خود را در هوا آزاد کرده و سیکل خود را روی درختان آغاز می کند، در طول فصل نیز با کمک محلول پاشی ها و یا بارندگی های طول فصل می تواند از درختی به درخت دیگر منتقل شود.
کنترل بیماری: در رابطه با کنترل این بیماری از بین بردن مایه اولیه ی بیماری بسیار اهمیت دارد، مایه ی اولیه ی این بیماری که در برگ و میوه های آلوده ریخته روی زمین زمستانگذرانی می کند را با جمع آوری برگ و میوه ها در پاییز و سوزاندن آنها می توان برای سال بعد کاهش داد، هرس سرشاخه های آلوده نیز به عنوان یک اقدام باغبانی تاثیر زیادی در کنترل آلودگی طول فصل دارد.
لازم به ذکر است که میزان مقاومت درختان به این بیماری در کنترل بیماری تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت بنابراین در زمان خرید نهال گوجه سبز باید دقت داشته باشید که حتما ارقام مقاوم گوجه سبز را خریداری کنید.
لازم به ذکر است که بسیاری از ارقام پر بار و زود بازده گوجه سبز که بر پایه های مقاوم پیوند خورده باشند مانند ارقام گوجه سبز نخجوان، گوجه سبز شهریار و گوجه سبز ترکیه که معمولا بر پایه گوجه سبز وحشی پیوند خورده اند می توانند مقاومت خوبی در برابر این بیماری از خود نشان دهند.
ترشح صمغ یا شیره از تنه ی درختان گوجه سبز به ویژه درختانی که در مناطق کوهستانی و سرد کاشته می شوند یکی از معضلات اصلی باغات و باغداران گوجه سبز است،عامل این بیماری قارچی به نام سیتوسپورا است که زمستان را در برگ و میوه های آلوده ریخته کف زمین سپری کرده و درست مانند عامل بیماری لکه غربالی در بهار و با مساعد شدن هوا و شروع بارندگی روی شاخه های جوان درختان می روند.
این قارچ از محل شکافه شاخه ها و تنه ی درختان و یا زخم سرشاخه های هرس شده در شرایط رطوبت بالای بارندگی وارد شده و شروع به ایجاد علائم در برگ و سرشاخه ها و همینطور سوزاندن شکوفه ها می کند، این بیماری یکی از دلایل اصلی کاهش عملکرد درختان گوجه سبز به ویژه در مناطق سردسیر است.
کنترل بیماری: در زمینه ی کنترل این بیماری مدیریت زمان هرس بسیار اهمیت دارد، زمانی که انتخاب تاریخ هرس مصادف با بارندگی باشد احتمال وقوع بارندگی به شدت افزایش پیدا می کند، در این مورد نیز انتخاب ارقام مقاوم اهمیت بسیار زیادی در پیشگیری از ابتلا به بیماری دارد، فروش نهال گوجه سبز در ارقام و بر پایه های مختلف صورت می گیرد، بهتر است مقاومت ترین پایه را برای درختان گوجه سبز پر بار خود انتخاب کنید.
این بیماری که تحت عنوان پوسیدگی سفید ریشه و یا پوسیدگی بندکفشی نیز شناخته می شود بیشتر در مناطق پر باران، باغاتی که در خاکهای سنگین با زهکشی نامناسب احداث شده اند و همینطور در باغاتی که با سیستم آبیاری غرقابی آبیاری می شوند شیوع دارد، در واقع آب مانی پای طوقه و ریشه درختان سبب توسه ی این بیماری شده و ضعیف بودن درختان به لحاظ ژنتیکی و تغذیه ای بر شدت این بیماری دامن خواهد زد.
کنترل بیماری: در توضیح بیماری دانستید که این بیماری در واقع بیماری با ضعف مدیریتی در باغداری گوجه سبز است، ضعف مدیریت در احداث باغ زمانی که باغ را در خاک سنگین و فاقد زهکش کافی احداث می کنید، ضعف مدیریت آبیاری زمانی که آب مدت زمان زیادی پای درخت رها می شود و ضعف کود دهی به درختان، این ضعف حتی به زمان انتخاب نهال و خرید نهال گوجه سبز حساس به بیماری بر می گردد.
می توانید کمی به عقب بر گشته و حتی به انتخاب نهالستان برای خرید نهال گوجه سبز برگشته و نهالستانی را انتخاب کنید که نهال گواهی نشده و آلوده را به شما می فروشد و شما حتی با داشتن مدیریت در تمام مراحل بعدی درختان آلوده را در باغ خود پیدا می کنید، بنابراین با مدیریت صحیح از زمان قبل از خرید و انتخاب رقم نهال گوجه سبز تا زمان برداشت میوه می تواند به کنترل بیماری کمک کنید.
این بیماری که در واقع یک بیماری خاکزاد است در صورت آلوده بودن نهال و یا خاک باغ قبل از احداث باغ به درختان منتقل شده و با پوسانیدن ریشه و طوقه ی درختان سبب ضعف در آنها و حتی مرگ درختان گوجه سبز می شود، این بیماری به ویژه در درختان حساس و ضعیف به لحاظ تغذیه ای شدت پیدا می کند.
مدیریت ناصحیح آبیاری، استفاده از سیستم آبیاری غرقابی و سطحی، زهکش نداشتن خاک و تماس مستقیم آب با طوقه ی درختان گوجه سبز سبب توسعه ی این بیماری می شود، بنابرای تمام اقدامات کنترلی در این بیماری به کنترل همین عوامل توسعه دهنده ی بیماری بر می گردد.
کنترل بیماری: قدم اول خرید نهال مقاوم، سالم و گواهی شده از نهالستانهای معتبر و دارای مجوز استف قدم دوم احداث باغ گوجه سبز در زمینی با خاک عاری از آلودگی است، قدم سوم مدیریت آبیاری و استفاده از سیستم آبیاری قطره ای برای جلوگیری از انتقال آلودگی در باغ است و در نهایت کنترل شیمیایی بیماری در صورت بروز بیماری و یا طغیانی شدن آن در باغ است.
یکی از مهمترین انواع بیماریهای ویروسی روی گوجه سبز بیماری ویروسی شارکا است، این بیماری ویروسی که به طور عمده با نهال آلوده به باغ منتقل می شود می تواند به مرور زمان سبب نابودی درختان گوجه سبز شود، در باغ با درخت آلوده شته می تواند عال انتقال گسترده ی بیماری در کل باغ باشد، بنابراین تنها خرید یک نهال آلوده به ویروس می تواند کل باغ شما را مبتلا کرده و سرمایه ی ما را از بین ببرد.
کنترل: بیماریهای ویروسی درمان ندارند و تنها راه کنترل این بیماریها جلوگیری از ورود بیماری به باغ با خرید نهال سالم می باشد، در بسیاری از نهالستانها بسیاری از ارقام پربار گوجه سبز به وسیله ی پیوند روی پایه های مقاوم تکثیر می شوند، در صورتی که درختی که از آن پیوند گرفته می شود آلوده باشد تمام نهال های تولید شده از درخت مادری می تواند آلوده شود، همچین آلوده بودن پایه می توان این بیماری را به نهال و به کل باغ منتقل کند.
بنابراین مهمترین راه کنترل این بیماری خرید نهال سالم از نهالستان معتبر است، در درجه ی دوم کنترل ناقل آن که شته است می تواند مانع از همه گیر شدن ویروس در باغ شود اما در نظر داشته باشید که شما هیچ گاه نمی توانید کل شته های باغ را نابود کنید بنابراین امکان انتقال با کنترل شته امکان پذیر نیست، در نتیجه بهتر است حتی تک درخت آلوده به ویروس حذف شود تا امکان انتقال بیماری صفر شود.
این بیماری ویروسی که روی درختان میوه هسته دار ایجاد بیماری می کند مانند بیماری ویروسی شارکا به طور عمده با نهال آلوده وارد باغ می شود، این بیماری بیشترین میزان آلودگی را روی هلو کمترینمیزان آلودگی را روی آلو نشان داده است و در منطقه ی گرگان توسعه پیدا کرده است.
کنترل بیماری: با توجه به درمان نشدنی بودن بیماری ویروسی اهمیت خرید نهال سالم و گواهی شده از نهالستان معتبر مجددا اهمیت ویژه ای پیدا خواهد کرد، در واقع می توان گفت این تنها راه اجتناب از این بیماری ویروسی و همه ی انواع ویروسهای بیمارگر گیاهی خواهد بود.
کلام آخر:
دانستید که در بسیاری از موارد هم در مورد آفات و هم در مورد بیماریهای درختان گوجه سبز کود دهی، آبیاری، هرس و رعایت بهداشت در باغ می تواند به کنترل عوامل خسارت زا کمک کند به طوری که حتی نیازی به سم پاشی نباشد، در خط مقدم اقدامات اصولی در تاسیس باغ برای پرهیز از خسارت آفات و بیماریها خرید نهال مقاوم قرار دارد، با توجه به هزینه ی بالای خرید سموم و همینطور ناکارآمد بودن آنها در بسیاری از موارد باید گفت قیمت نهال گوجه سبز مقاوم حتی اگر بالا تر هم باشد ارزش داشته و بهتر است از ارقام مقاوم در تاسیس باغ خود استفاده نمایید
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران