هرآنچه که درمورد آفت کنه تارتن دونقطه ای نمی دانید!

کنه های افات گیاهی از دسته جانوران بندپایی می باشند که برای رشد و تکامل خود به تغذیه از شیره ی گیاهان متکی هستند، این گروه از آفات که دارای گسترگی و تنوع بسیار زیاد در گونه های آلوده کننده می باشند می توانند تقریبا تمامی گونه های گیاهی را مورد حمله قرار داده و از آنها تغذیه کنند، برخی کنه های آفت گیاهی اختصاصی بوده اما بیشتر آنها پلی فاژ بوده و غیر اختصاصی هستند اما با وجود غیر اختصاصی بودن به دلیل نوع خسارتی که وارد می کنند و شیوه ی تغذیه ی آنها از دسته افات بسیار مهم به شمار می روند.

کنه تار تن دونقطه ای که با نام های کنه تار عنکبوتی و کنه تار تن دو لکه ای نیز در منابع مختلف از آن یاد شده است از دسته کنه های نباتی پلی فاژ بوده که بر روی اغلب گونه های گیاهی از زراعی گرفته تا باغی ایجاد خسارت می کنند، در این مقاله سعی داریم شما را با این آفات خسارتزا در نهال گردو آشنا کرده وراه های کنترل و همینطور پیشگیری از ابتلای باغ به آن را به شما بیاموزیم.

مورفولوژی و ریخت شناسی کنه تارتن دو نقطه ای:

کنه تارتن دونقطه ای با نام علمی tetranichus urticae جانورانی متعلق به خانواده ی tetranichidae با چهار جفت پا بوده که اندازه و فرم بدن آنها در دو جنس نر و ماده متفاوت خواهد بود، این جانوران در فرم ماده دارای بدنی درشت بوده و میزان تحرک کمتری دارند اما در فرم نر متحرک تر بوده و فرم بدن کشیده تری دارند، در یک کلونی کنه تار عنکبوتی انواع فرم های تخم تا بالغ در کنار هم دیده می شود.

فرم بالغ کنه تار عنکبوتی در جنس نر دارای پاهای کشیده تر می باشد به دلیل این که این جنس باید در پی فرمون ترشح شده از ماده و در جستجوی ماده از لا به لای کرکهای پشت برگ حرکت کرده و خود را به جنس ماده برساند، بدن حشرات بالغ از پشت درای دو لکه ی مشکی رنگ می باشد و به همین دلیل به این کنه ها کنه های دونقطه ای یا دو لکه ای می گویند، در واقع این دو لکه سیاه اندامهای داخلی بدن کنه بوده که به واسطه ی شفاف بودن کوتیکول در این دو قسمت به صورت تیره دیده می شود، این دو لکه بر روی بدن لاروها و نیمفها یا وجود ندارد و یا به این وضوح نخواهد بود و بنابراین وضوح دو لکه روی بدن می تواند نشانه ای بالغ بودن کنه باشد.

سیکل زندگی کنه تارتن دونقطه ای:

کنه تارتن دو لکه ای موجودی گرما دوست بوده و در شرایط آب و هوای گرم و رطوبت نسبی مناسب به صورت تصاعدی رشد می کنند، این جانوران زمستان را به فرم ماده های بالغ تخم گذاری که جفت گیری کرده اند و ممکن است شکم آنها پر از تخم باشد در پناهگاه های زمستانه مانند میزبانها واسط از جمله علفهای هرز و یا درون خاک سپری کرده و با مساعد شدن شرایط دمایی و رطوبتی به سمت میزبان ترجیحی حرکت کرده و اولین تخم ها را روی آن میزبان قرار می دهند، ماده های بالغ زمستان گذران وارد مرحله ی دیاپوز اجباری برای تحمل شرایط سخت محیطی می شوند، در مرحله ی دیاپوز کنه ها کمتر تحت تاثیر افت دما قرار گرفته و نمی میرند، دیاپوز در کنه ها در پاییز و با کاهش طول دوره ی روشنایی در روز به کمتر از ده ساعت، آغاز شده و در بهار با افزایش طول دوره ی روشنایی در روز به بیشتر از ده ساعت و همینطور افزایش دما از دیاپوز خارج می شوند.

سیکل زندگی این آفت بسیار کوتاه بوده و از تخم تا بالغ آن با توجه به شرایط دمایی و رطوبتی بین 15 تا 20روز طول می کشد، بنابراین می توان تصور کرد که این آفت از زمان مساعد شدن شرایط آب و هوا در بهار تا زمان سرد شدن هوا در پاییز چند نسل را می تواند روی میزبان تولید کرده و چه فاجعه ای را در صورت کنترل نشدن به وجود می آورد.

کنه های تارتن پس از مرحله ی تخم یک مرحله لاروی، یک مرحله پروتئو نیمف و یک مرحله دئوترونیمف را طی کرده و در نهایت به بلوغ می رسد.

علاوه بر این مراحل سه دوره استراحت قبل از هر مرحله پوست اندازی سپری می کنند و مشاهده شده که در مرحله ی آخر و در زمان پوست اندازی افراد ماده، افراد نر در کنار آنها قرار گرفته و در این امر به آنها کمک کرده و در نهایت پس از ظاهر شدن ماده ی بالغ با آن جفت گیری می کنند.

نحوه ی تشخیص آلوده بودن باغ گردو به کنه تار عنکبوتی:

کنه های تار عنکبوتی بسیار ریز هستند و حتی در فرم بالغ ممکن است از دید غیر مسلح افراد غیر متخصص مانند باغداران دور بمانند، اما باغداران معمولا به واسطه خاک آلود بودن برگ درختان به مشکل دار بودن درختان خود شک کرده و درپی یافتن چرایی این قضیه هستند، کنه های تار عنکبوتی در حین فعالین در اطراف محل استقرار خود مانند تار عنکبوت رشته های تار بسیار ظریف ایجاد می کنند تا از افراد نابالغ و بالغ و همینطور تخم ها در برابر شکارگران محافظت شود، وزش باد و گرد و غبار موجود در هوا بر روی این تارها نشسته و گرد و غبار به برگ می چسبد

زمانی که یک برگ غبار گرفته را جدا کرده و قسمت پشت برگ را با دست پاک کنید می بینید که زیر این قسمت غبار گرفته و تار عنکبوتی نقاط زرد رنگ ایجاد شده است،این نقط زرد رنگ و رنگ پریده در واقع در اثر تغذیه ی این آفات و عدم تولید کلروفیل در این ناحیه ایجاد می شود، این نقاط زرد رنگ همچنین در روی برگ نیز قابل مشاهده بوده و به برگها حالت زرد رنگ میدهد، بنابراین اولین علامت واضح از نظر باغداران خاک آلود بودن برگها و همینطور نقاط رنگ پریده بر روی برگ درختان است، لازم به ذکر است زمانی که برگ درختان غبار گرفته به نظر می رسد باید گفت مدت زمان زیادی از مراحل اولیه ی آلودگی به آفت گذشته و ممکن است آفت تا این مرحله خسارت زیادی نیز به بار آورده باشد

متخصصان و مهندسان با تجربه با پایش در خرید نهال گردو در اوایل فصل و با استفاده از لوپ می توانند جمعیت اولیه آفت را در باغ تخمین بزنند قبل از اینکه آفت به مرحله ی خسارت زا و یا بحرانی و ایجاد علامت خاک اندود شدن برگها برسد، این پایش اولیه باید حتما پس از گرم شدن هوا در بهار و عبور دمای منطقه از مرز 25 درجه سانتی گراد در روز انجام شود چرا که در زمانیکه ماکزیمم دمای روز به 30 درجه برسد کنه ها بیشترین آمار تولید مثل و کوتاهترین طول سیکل زندگی را خواهند داشت و به سرعت جمعیت آنها افزایش می یابد.

شیوه ی ایجاد خسارت توسط کنه تار عنکبوتی بر روی درختان گردو:

آفت کنه تارعنکبوتی به دو شکل سبب ایجاد خسارت بر روی درختان گردو می شوند:

با تغذیه از شیره ی نباتی سبب ایجاد ضعف در درختان شده و باعث تولید میوه هایی ریز تر و یا میوه های پوک می شود.
با ایجاد شبکه تار عنکبوتی پشت برگ و خاک اندود شدن پشت برگها به واسطه ی وجود این رشته ها میزان تنفس و فتوسنتز در گیاهان و به طبع آن تولید شیره ی نباتی و ذخیره ی غذایی گیاه کاهش یافته و این مورد نیز سبب کاهش راندمان درختان خواهد شد.

دامنه ی میزبانی وپراکنش جغرافیایی کنه تارعنکبوتی:

کنه تار عنکبوتی گسترش جهانی داشته و تقریبا در تمام مناطقی که کشاورزی وجود داشته باشد به راحتی جمعیتی از این کنه قابل پیدا شدن می باشد، این کنه تنها در مناطقی که زمستانهای دارای یخبندان داشته باشند و در تابستان دما به دمای مطلوب نرسد یافت نمی شوند و یا فرصت طغیان پیدا نمی کنند، کنه تارعنکبوتی دامنه ی میزبانی گسترده داشته و به عنوان کنه ی پلی فاژ شناخته می شود و بنابراین در نبود میزبان ترجیحی این کنه می تواند بر روی هر گیاهی اعم از علف هرز یا درختان دیگر به سر ببرد و تا زمان وحود میزبان مناسب تر بر روی آن میزبان دیگر رشد کند و تکثیر شود.

عوامل موثر بر تشدید خسارت افت کنه تارعنکبوتی:

کنه تار عنکبوتی در شرایط مساعد زیر حالت طغیانی پیدا می کند:

افزایش دما در تابستان و تجاوز از دمای 30 درجه سانتی گراد.
تغذیه ی غیر اصولی باغ با عناصری مانند ازت که باعث ترد شدن بافت برگها و تغذیه ی بیشتر آفات از این برگها می شود.
رطوبت و آبیاری نا مناسب، این آفات در واکنش به کم آبی درختان توسعه ی بیشتری پیدا می کنند.
رطوبت نسبی پایین هوا در گرمای تابستان

مسیرهای انتقال آفت و ابتلای درختان گردو به آفت کنه تارعنکبوتی:

اولین عامل آورنده ی این آفت به باغت گردو می تواندخرید نهال گردو بدون گواهی سلامت و آلوده باشد، از آنجایی که قیمت نهال گردو بدون گواهی از نهال دارای گواهی کمتر است بسیاری از باغداران به خرید این نهال ها از مراکز فروش نهال گردونا معتبر تشویق می شوند غافل از اینکه قرار است هزینه های گزاف کنترل آفت را روی دست خود بگذارند.
انتقال آفات به وسیله ی باد و پای حشرات مانند حشرات گرده افشان و همینطور پای پرندگان از باغات آلوده به باغات سالم، در این زمینه کاری از دست باغداران برای جلوگیری از انتقال بر نمی آید و در صورت وجود باغات آلوده در مجاورت باغات سالم باغداران باید با پایش مستمر از طغیانی شدن جمعیت آفت جلوگیری کنند.
استفاده از ابزار آلات باغبانی استفاده شده در باغات آلوده: چنانچه مجبور به استفاده از ابزار آلات باغبانی از صاحبان باغهای آلوده می باشید توصیه می شود دست کم ده دقیقه این ابزارها را درون سطل حاوی آب وایتکس ده درصد بخوابانید.
عبور مرور افراد از باغات آلوده به باغات سالم سبب می شود این کنه ها به راحتی به لباس این افراد بچسبند و منتقل می شوند.

کنترل آفت کنه تار عنکبوتی:

در ابتدای امر باید بیان کرد که به کار بردن اصطلاح مبارزه در مورد آفات درست نبوده و بهتر است در رابطه با جمعیت آفات واژه ی کنترل و یا مدیریت جمعیت آفت به کار برده شود چرا که همین آفات غذای شکارگران و یا محل تکثیر پارازیتوئیدها و دشمنان طبیعی بوده و در صورت از بین رفت کامل این جمعیت و سم پاشی بی رویه جمعیت این دشمنان طبیعی نیز در طبیعت از بین رفته و پس از چند سال که دیگر سموم موثر نبودند و آفات به انواع سموم مقاوم شدند دشمن طبیعی در طبیعت وجود ندارد که بتواند به یاری ما بیاید، در باب کنترل جمعیت آفت کنه تارتن باید سعی بر آن باشد که جمعیت آفت همیشه زیر سطح زیان اقتصادی نگه داشته شود، از ره های زیر می توانید جمعیت آفت کنه تار تن را زیر سطح آستانه زیان اقتصادی نگه دارید:

کنترل زراعی: در این شیوه با تغذیه و آبیاری مناسب درختان مقاومت آنها را در برابر ابتلا به آفت افزایش دهید، همچنین کنترل علفهای هرز حاشیه ی باغ می تواند محل زمستان گذرانی آفت کنه تارعنکبوتی را نابود کند.
بهداشت زراعی: بهداشت زراعی از مهمترین اصول باغبانی بوده که تاثیر بسیار زیادی در کنترل جمعیت آفات دارد، حذف برگهای آلوده ریخته کف باغ و سوزاندن برگهای ریخته و سوزاندن آنها سبب از بین رفتن جمعیت کنه به دیاپوز رفته می شود، استفاده از ابزر آلات بدون آلودگی و همینطور کنترل تردد کارگران در باغ بین نقاطی که تمرکز آلودگی است و نقاطی که آلودگی وجود ندارد نیز می تواند سبب کاهش گسترش آفت در باغ شود.
کنترل مکانیکی: شاید برای شما جالب باشد بدانید آب پاشی بر روی درخت آلوده و یا شاخه ی آلوده در زمان شروع آلودگی می تواند با از بین بردن پناهگاه آنها در زیر تارها و شسته شدن کنه ها، جمعیت کنه را از بین ببرد، هرس شاخه های آلوده و از بین بردن آنها نیز می تواند به نوعی سبب کنترل جمعیت آفت در کانون های آلودگی شود.
کنترل طبیعی: کنترل طبیعی با استفاده از دشمنان طبیعی آفت نظیر شکارگرها صورت می گیرد، کنه های شکارگر نظیر phytoseiolus persimilis در کنترل این آفات بسیار توانمند می باشند اما با توجه به اینکه درختان گردو اغلب در مناطق سردسیر کشور کاشته می شوند شرایط برای استقرار این عامل وجود ندارد، عوامل و دشمنان طبیعی دیگری مانند سنهای شکارگر، تریپسهای شکارگر و کفشدوزکهای شکار گر که ممکن است به صورت بومی در منطقه وجود داشته باشند می توانند به کنترل این آفت کمک کنند، این مورد در صورتی تحقق می پذیرد که کشاورزان با جلوگیری از سم پاشیهای بی رویه سبب افزایش جمعیت این شکارگرها و حمایت از آنها در طبیعت شوند.
کنترل شیمیایی: در زمان اوج الودگی و زمانیکه دیگر فرصتی برای انجام روشهای کنترل زراعی و مکانیکی نمی باشد و پیشگیریهای لازم برای جلوگیری از ابتلا نیز انجام نشده است چاره ای جز سم پاشی باقی نمی ماند، در درجه اول می توانید با استفاده از صابونهای ضد کنه و مخلوط کردن آنها با آب و پاشیدن آنها زیر برگها جمعیت کنه را کنترل کنید اما در شرایطی که جمعیت خیلی طغیانی شده باشد و صابون جواب گو نباشد می توان از سموم شیمیایی مجاز برای کنترل کنه به دفعات مورد نیاز استفاده کرد، توجه داشته باشید که زیاده روی در مصرف سموم به دلیل بالا بودن تعداد نسل آفت در سال می تواند سبب مقاوم شدن سریع آفت طی چند نسل شده و ممکن است سم پاشی در سالهای بعد با هیچ سمی تاثیر گذارنباشد، در این موارد باید به کنترل آفت با استفاده از تکثیر دشمنان طبیعی و رها سازی این عوامل درون طبیعت تکیه کرد، اما در بسیاری موارد استقرار این عوامل به دلیل شرایط آب و هوایی خاص مناطق گردو کاری ممکن است به خوبی صورت نگیرد و به دلیل وسعت باغات گردو و همینطور اندازه ی بزرگ این درختان هزینه ی رها سازی این عوامل ممکن است بسیار زیاد باشد، در نتیجه باغداران باید با جلوگیری از سم پاشیهای بی رویه از جمعیت شکارگرهای بومی حمایت کنند.

نتیجه گیری:

کنه تارعنکبوتی آفتی بسیار خطرناک در صورت وجود شرایط مساعد می باشد، ممکن است شرایط دمایی و رطوبتی در اختیار باغداران نباشد و نتوانند در آن تغییری ایجاد کنند اما می توانند با تقویت و آبیاری به موقع درختان باعث افزایش مقاومت درختان و کاهش میزان خسارت شوند، از طرفی زیاده روی در سم پاشی هم در کنترل جمعیت آفت در بلند مدت تاثیر منفی گذاسشته و هم سبب نابودی دشمنان طبیعی شده که ممکن است پس از چند سال به دلیل از بین رفتن جمعیت شکارگرها به ناگهان آفت کنه تارعنکبوتی طغیان کرده و با هیچ سمی کنترل نشود، بنابراین برای جلوگیری از به وجود آمدن این شرایط اهتمام کافی در رابطه با پیشگیری از ابتلا و روشهای کنترل زراعی اهمیت بالایی دارد.