از زمانی که بشر شروع به کاشت محصولات زراعی و باغی و همینطور دامپروری برای تامین نیاز های غذایی و پوشاک خود کرد تنها هدف او رسیدن به بیشترین عملکر و بیشترین تولید بوده است، در این مسیر از زمانهای بسیار دور بشر هیچ توجهی به حفظ منابع طبیعی در بلند مدت نداشته و امروز در حالی به اهمیت این قضیه پی برده است که زمان زیادی برای نجات طبیعت از دست اقدامات غیر عاقلانه و غیر منطقی بشر وجود ندارد.
ابداع واژه ی کشاورزی پایدار به وسیله ی یک دانشمند استرالیایی و در واقع در پی یافتن راهی برای حفظ طبیعت و منابع طبیعی و همینطور به دست آوردن محصول بیشتر انجام شد، درواقع هدف کشاورزی پایدار رسیدن به هدف تولید محصول بیشتر و در عین حال حفظ طبیعت است.
این هدف را می توان تنها در صورت کسب دانش و آگاهی در زمینه ی روابط اکولوژیک بین گیاهان مختلف و همینطور گیاهان و جانوران تحقق بخشید، در واقع در کشاورزی پایدار شما بدون توجه به محیط اطراف، حیوانات و گیاهان پیرامون خود اقدام به انتخاب و کاشت گیاهان زراعی و باغی نمی کنید.
در کشاورزی پایدار کشاورزی را باهدف تولید غذا و پوشاک برای بشر با راندمان بالا و در عین حال حفظ هر چه بیشتر منابع طبیعی مانند آب وخاک انجام می دهید، شیوه هایی که در کشاورزی غیر پایدار انجام می شده است مانند بسیاری از انواع خاک ورزی، کود دهی و یا سمپاشی و یا حتی انتخاب ارقام برای کاشت در کشاورزی پایدار به دلیل تهدید منابع طبیعی زیر سوال رفته و در کشاورزی پایدار همواره به دنبال راه هایی برای جایگزین کرده بهینه ی این شیوه های مضر بوده اند.
شاید برای شما این پرسش پیش بیاید که با اجرای سیستم کشاورزی پایدار چه مزیتهایی قرار است عاید ما شود؟ قبل از اینکه بخواهیم در رابطه با شیوه ها و اصول اجرای کشاورزی پایدار صحبت کنیم بهتر است قدری در رابطه با زوایای مختلف فواید اجرای کشاورزی پایدار صحبت خواهیم کرد
فواید کشاورزی پایدار
آب به عنوان یک انرژی تجدید پذیر است اما با وجود شرایط بارندگی کم و خشکسالیهای پی در پی و همینطور گرمایش فزاینده ی کره ی زمین که بر میزان بارندگی تاثیر گذاشته است، اجرای شیوه های پایدار کشاورزی به حفظ هر چه بیشتر منابع آبی کشور کمک خواهد کرد.
خاک نیز تجدید پذیر است، اما با سرعت کندی که تجدید شدن خاک دارد می توان خاک را در واقع تجدید ناپذیر دانست،سرعت تخریب خاک در سیستم های کشاورزی سنتی بسیار بیشتر از سرعت تجدید شدن آن بوده و در واقع با پیاده کردن شیوه های کشاورزی پایدار به جای سنتی می توانید به حفظ منابع خاکی کشور که تجدید هر سانتی متر مربع از آن سالیان سال طول می کشد کمک کنیم.
یکی از مضراتی که کشاورزی به شیوه ی سنتی در پی دارد ایجاد آلودگی در منابع مورد استفادهاست، استفاده ی بی رویه از سموم و کودهای شیمیایی با نفوذ به خاک و آبهای زیر زمینی سبب ایجاد آلودگی در آنها شده است.
نکته ی بسیار مهم این است که این آلودگیها در بسیاری از موارد سالهای سال در این منابع باقی مانده و اگر حتی بخواهیم به سلامت خودمان بیاندیشیم باید بدانیم این آلودگیها در نهایت به چرخه ی غذایی خود ما باز می گردد و سلامت ما را به خطر می اندازد، استفاده از روشهای نوین کود دهی و کنترل آفات و بیماریها بدون تکیه بر مواد شیمیایی در کشاورزی پایدار از این خسارتها جلوگیری خواهد کرد و در واقع این مهمترین تاثیری است که کشاورزی پایدار بر حفظ محیط زیست می گذارد.
در شیوه های کشاورزی پایدار به ندرت از منابع انرژی تجدید ناپذیر مانند سوختهای فسیلی استفاده می شود و با این کار نه تنها از مصرف روز افزون این منابع محدود جلوگیری می شود بلکه به کاهش آلاینده های موجود در هوا نیز کمک می کند، جالب است بدانید بخش بزرگی از آلودگی هوا به بخش صنعت کشاورزی و شیوه های سنتی اجرای کشاورزی بر می گردد.
به عنوان مثال استفاده از انرژی خورشیدی در گرمایش و یا سرمایش گلخانه ها کاری است که در کشاورزی پایدار برای جلوگیری از استفاده از سوخت فسیلی انجام می شود.
شاید برای شما جالب باشد که بدانید در بسیاری از کشورهای دنیا کاشت گیاهان زراعی و باغی در مناطق بسیار گرم و آفتابی زیر سایه ی پنلهای خورشیدی صورت می گیرد، سلولهای خورشیدی در گرمای هوا آسیب می بینند و برای خنک کردن آنها معمولا از آب استفاده می شود، حتی برای شستن و غبار روبی از آنها از آب استفاده می شود، در کشاورزی پایدار حتی از آبی که برای خنک کردن و شستن پنلهای خورشیدی استفاده می شود برای آبیاری نهال و گیاهان زراعی استفاده می شود.
همچنین از سایه اندازی این پنلها می توانند برای کاشت گیاهان زراعی و باغی که در نور مستقیم خورشید آسیب می بینند استفاده شده و در واقع از زمینی که زیر این پنلها قرار دارد نیز حداکثر استفاده را می کنند.
در شیوه های کشاورزی پایدار از کشت وسیع یک رقم و گونه از گیاهان زراعی و باغی آن هم در سطوح وسیع استفاده نمی شود وبه منظور پایداری بیشتر محیط زیست باید تنوع زیستی حفظ شود، بنابراین با برنامه ریزی درست در یکمنطقه از تناوب کاشت ارقام مختلف گیاهی استفاده می شود.
زمانی که به منظور حفظ محیط زیست سعی در حفظ گونه های وحشی و یا تناوب زراعی دارید قطعا تنوع گیاهی برای تغذیه ی حیوانات و یا حتی استفاده ی حشرات مانند زنبورهای عسل افزایش پیدا می کند و برای حفظ سلامت و جمعیت آنها این نوع کشاورزی بسیار بهتر است.
اجرای کشاورزی پایدار در بسیاری از موارد سبب کاهش هزینه های جاری یک زمین کشاورزی و یا باغ می شود، به عنوان مثال زمانی که شما با کاشت ارقام مقاوم و رعایت بهداشت زراعی و تقویت طبیعی درختان و گیاهان زراعی و در نهایت حفظ و یا رها سازی دشمنان طبیعی نیازی به اجرای سم پاشی در باغ نداشته باشید قطعا در هزینه ی استخدام کارگر و استفاده از ماشین آلات سم پاشی صرفه جویی خواهید کرد.
متاسفانه در کشور ما ایران با وجود تمام تهدیداتی که وجود دارد اعم از آلودگی هوا و کاهش منابع آبی باز هم کشاورزان دست از شیوه های سنتی کشاورزی و باغداری خود برنداشته و همچنان در بسیاری از مناطق حتی شیوه هایی را در باغ و زمین زراعی خود پیاده می کنند که شاید ده ها سال پیش از پدران و پدر بزرگان خود آموخته اند و در بسیاری از موارد تنها و تنها به استفاده ی بی رویه از سموم و کودهای شیمیایی تکیه کرده اند.
استفاده از شیوه های کشاورزی سنتی بیشترین تهدید را نهتنها برای سلامت محیط زیست و منابع آب و خاک کشور دارد بلکه بیشترین تهدید را برای سلامت ما انسانها نیز رقم زده است، گواه این موضوع ریجکت شدن بسیاری از محصولات کشاورزی در صادرات به روسیه که در سال گذشته به دلیل باقی ماندهی سموم کشاوری اتفاق افتاد و همه ی ما از آن مطلع هستیم.
محصولات کشاورزی صادراتی که در صادرات ریجکت می شوند دور ریخته نمی شوند بلکه با قیمت کمتر در بازار به فروش رسیده و این ما هستیم که در نهایت از این محصولات آلوده استفاده می کنیم، پس اگر حتی به سلامت خود و خانواده ی خود فکر کنیم بهتر است قدری به اصول استفاده از شیوه های کشاورزی مدرن و کشاورزی پایدار پایبند شده و از اجرای کشاورزی به شیوه ی سنتی فاصله بگیریم.
در شیوه های کشاورزی پایدار به دلیل استفاده نکردن از سموم ممکن است قدری باردهی کاهش پیدا کنید چرا که جمعیت آفت و بیماری صفر نمی شود اما در نظر داشته باشید که دیگر دست کم محصول شما در صادرات ریجکت نمی شود و شما می توانید سود خوبی از صادرات محصول سالم به دست آورید.
نکته ی دیگر اینکه در صورتی که برچسب محصول سالم و ایمن روی محصول شما الصاق شود قطعا در بازار فروش محصولات سالم قیمت بالاتری نسبت به محصولات با استفاده از سموم و کود شیمیایی خواهد داشت و همین امر سبب می شود کاهش باردهی جبران شود و حتی سود بیشتری نیز عاید شما شود.
در برخی شرایط که نیاز بازار تولید یک محصول را بیشتر می پسند استفاده از کشاورزی پایدار به صورت موقت به ضرر کشاورز است چرا که اصل و مبنای اجرای کشاورزی پایدار رعایت تناوب زراعی است اما باید در نظر داشته باشید که رعایت نکرده تناوب زراعی در نهایت به ضرر کشاورزان تمام می شود چرا که فرصت تکثیر و طغیان جمعیت آفت و بیمارهای مختلف را در طی سالیان سال کاشت یکنواخت فراهم می کند و ناگهان در یک سال شاهد از بین رفتن کل محصول خود خواهید بود.
یکی از اصول کشاورزی پایدار آیش زمین زراعی است، درست است که کشاورزان علاقه ندارند در هیچ سالی بهره برداری از زمین خود را رها کنند اما باید میزان خسارتی که در سالهای بعد به دلیل آیش نکردن به آنها می رسد را نیز در نظر داشته باشند.
شاید در تئوری انجام شیوه های پایدار کشاورزی دشوار به نظر برسد اما در صورتی که شروع به انجام آن کنید و از اصول اولیه در اجرای کشاورزی پایدار پیروی کنید به مرور زمان متوجه می شوید این شیوه ها نه تنها دشوار نیستند بلکه کار را برای شما آسان تر نیز می کنند.
استفاده از منابع انرزی تجدید پذیر مانند نور خورشید و باد در کشاورزی پایدار بسیار اهمیت دارد، کشور ما در منطقه بیشترین ساعات آفتابی را به خود اختصاص داده اما به دلیل اینکه در بین مردم جا افتاده که ما یککشور نفت خیز داریم متاسفانه استفاده از انرژی خورشیدی را کنار گذاشته اند، کشورهای اروپایی با داشتن ساعات آفتابی بسیار کمتر از این شیوه برای تامین انرژی مورد نیاز خود در کشاورزی حتی برای روشن کردن پمپ آب خود استفاده می کنند.
جالب است بدانید در کشوری مانند هلند که بیشترین میزان بارندگی را دارد آب باران به صورت دستی و با استفاده از منابعی جمع آوری شده و در آبیاری باغ و باغچه مورد استفاده قرار می گیرد و از آن جالب تر اینکه حنتی در کشوری مثل هلند که مشکل کمبود منابع آب ندارند استفاده از سیستم آبیاری غرقابی منسوخ شده است.
استفاده از شیوه ی آبیاری غرقابی ظلم بی روا در حق منابع آب و خاک و نسل آینده ی کشور است که نه تنها سبب از بین رفتن منابع آبی می شود که به سختی جایگزین می شود بلکه سبب شسته شدن خاک و از بین رفتن بافت خاک می شود.
در کشاورزی پایدار از شیوه های مدرن و کم ضرر آبیاری مانند سیستم آبیاری غرقابی استفاده می شود.
استفاده از کودهای شیمیایی با این که زود بازده هستند در کشاورزی پایدار منسوخ شده است، به جای اینکود ها در کشاورزی پایدار کود دهی به زمین با کودهای آلی و دامی با درصد مناسب جهت اصلاح بافت خاک و افزایش حاصلخیزی خاک مورد استفاده قرار می گیرد.
استفاده از این نوع کودها در صورتی که به درستی انجام شود بازدهی و عملکرد را طی چندین سال بالا می برد بدون آنکه هزینه ی استفاده از کودهای شیمیایی را بر دوش کشاورزان تحمیل کند.
در کنترل بسیاری از آفات و بیماریها رعایت آیش و تناوب زراعی حرف اول را می زند، رعایت آیش و تناوب علاوه بر افزایش تنوع زیستی و افزایش جمعیت طبیعی دشمنان آفات و بیماریها سبب پایداری بیشتر محیط زیشت نیز خواهد شد، کاشت مداوم یک گیاه زراعی طی سالها قطعا بافت خاک را نیز تخریب خواهد کرد.
در کشاورزی پایدار از شیوه های طبیعی برای کنترل آفات و بیماریها بهره برده می شود به این صورت که در درجه ی اول از کاشت ارقام مقاوم برای جلوگیری از استقرار آفت و بیماری استفاده می شود و در زمانی که آفت و یا بیماری وارد شد با استفاده از شیوه های زراعی مانند هرس، تقویت درختان و بهداشت زراعی آفت و بیماری را کنترل می کنند.
در صورتی که شیوه های کشاورزی پایدار به درستی اجرا شود و از سموم و کودهای شیمیایی استفاده نشود جمعیت طبیعی دشمنان طبیعی آفات و بیماریها افزایش پیدا کرده و در کشاورزی پایدار شما عملا با طغیان آفت و بیماری مواجه نیستید که بخواهید علیه آنها از سموم شیمیایی استفاده کنید.
در صورتی که جمعیت آفت و یا بیماری افزایش پیدا کند و نیاز به کنترل باشد در کشاورزی پایدار از رها سازی دشمنان طبیعی استفاده می شود تا نیازی به کنترل شیمیایی نباشد.
کلام آخر:
در شیوه های کشاورزی پایدار هدف حفظ منابع ارزشمند طبیعی و در عین حال برداشت به اندازه از طبیعت است، در این شیوه ی کشاورزی سلامت انسانها و حیوانات بیشتر تضمین می شود و قطعا راهی موثر برای داشتن جمعیتی سالم و بدور از بیماریهای زمینه ای مانند انواع سرطانها و بیماریهای قلبی و عروقی است و از طرفی منابع رزشمند محیطی را به درستی برای نسلهای بعد از خود به میراث خواهیم گذاشت.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران