نیاز‌های محیطی نهال بادام

یکی از انواع درختان میوه‌ی تجاری و اقتصادی که کاشت آن در شهرهای مختلف ایران رواج دارد درخت بادام است، بادام که به عنوان یک خشکبار و مغزیجات مورد استفاده قرار می­گیرد به واسطه‌ی خواص غذایی بالایی که دارد بازارپسندی و محبوبیت بالایی داشته و از طرفی انبارداری این میوه به علت خشک بودن آن طولانی­تر، ساده­تر و کم هزینه­تر خواهد بود، در این مقاله شما را با شرایط محیطی پرورش و نگهداری اصولی از درخت بادام آشنا خواهیم کرد.

نیازهای محیطی بادام چه چیزهایی هستند؟

نیاز محیطی تمام آن شرایط مطلوبی است که درخت باید از محیط اطراف خود برای رشد و باردهی بهتر دریافت کند، نیازهایی شامل درجه دمای مطلوب برای رشد، میزان رطوبت هوا، سرمای زمستان و گرمای تابستان، میزان نور خورشید، مواد غذایی موجود در خاک و میزان آب مورد نیاز نیازهای محیطی برای درخت بادام هستند که در ادامه به بررسی تمام این نیازها خواهیم پرداخت.

شرایط آب و هوایی:

در رابطه با شرایط آب و هوایی مناسب برای پرورش درختان دو موضوع اهمیت پیدا می­کند، تامین نیاز سرمایی و حداکثر وحداقل درجه دمای قابل تحمل در رشد درختان بادام که باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرد.

• تامین نیاز سرمایی ارقام مختلف بادام:

درختان بادام به عنوان درختان معتدله و خزان‌دار شناخته می‌شوند که برای شکوفایی بهتر نیاز به سپری کردن سرمای زیر هفت درجه سانتی گراد دارند، در صورت سپری شدن تعداد ساعت لازم سرمای مورد نیاز در زمستان این درختان می­توانند باردهی بهتری داشته و حتی مقاومت آنها در برابر سرمای زمستان نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

میزان نیاز سرمایی ارقام مختلف بادام متفاوت بوده و همین موضوع تعیین کننده‌ی شرایط آب و هوایی مناسب برای کاشت این درختان است، به عنوان مثال نهال بادام آذر خوشه‌ای که به عنوان یکی از پر بار ترین ارقام بادام شناخته می‌شود مخصوص مناطق معتدل و سردسیر است اما میزان نیاز سرمایی این رقم بادام 100 تا 400 ساعت بوده و نسبت به یخبندان زمستانه حساس است، بنابراین کاشت این نهال بادام در مناطق معتدله ای که دارای زمستان­های معتدل است توصیه می‌شود.

نمونه ای دیگر از درختان بادام سردسیری نهال بادام تونو است، این رقم بادام به 100 تا 500 ساعت سرمای زیر هفت درجه سانتیگراد نیاز دارد اما به خوبی می‌تواند سرمای هوا در زمستان را تا منفی 20 درجه سانتی گراد تحمل کند، این رقم بادام نیز با تولید بیش از 4 تن میوه در هکتار از دسته درختان بادام پرطرفدار در بین باغداران است، فروش نهال بادام تونو به ویژه در مناطق سردسیر طرفدار بیشتری دارد.

نهال بادام سوپرنوا رقمی دیگر از بادام است که برای کاشت در مناطق معتدل و سردسیری بسیار مناسب بوده و با سپری کردن 100 تا 700 ساعت سرمای زیر هفت درجه سانتی گراد می­تواند بهترین عملکرد را داشته باشد، این رقم بادام در سن بلوغ می­تواند تا 30 کیلوگرم به ازای هر درخت باردهی داشته باشد.

• سرمازدگی بهار:

در بسیاری از مناطق بادام کاری کشور مشکل سرمازدگی بهاره خسارت بارترین مشکل محیطی است که در اکثر سال­ها سبب کاهش باردهی درختان بادام می­شود، برای برطرف کردن و مقابله با این مشکل انواع و اقسام راهکارهای مختلف مانند آبیاری بارانی، بخاری روشن کردن، ایجاد دود و غیره پیشنهاد می­شود که در بسیاری از موارد ممکن است کار ساز نباشد اما پیشرفت علم در حوزه‌ی کشاورزی با تولید ارقام دیر گل بادام توانسته راهکاری ساده و قطعی برای این مشکل ارائه دهد.

شما کافی است در زمان خرید نهال بادام به دیر گل بودن آن توجه کنید و تنها و تنها ارقام دیر گل را برای منطقه‌ی خود انتخاب کنید در شرایطی که می­دانید مشکل سرمازدگی بهاره را خواهید داشت، ارقامی مانند نهال بادام آذر خوشه ای، نهال بادام تونو، نهال بادام فرانسیس و نهال بادام سوپرنوا همگی ارقامی هستند که با داشتن ویژگی دیر گل بودن در برابر سرما زدگی بهاره از خود مقاومت نشان می­دهند.

در مورد مقاومت ارقام تجاری بادام مانند ارقامی که در بالا به آنها اشاره شد توجه به یک نکته بسیار ضروری است، این مقاومت در اثر پیوند ارقام تجاری بر پایه های مقاوم مانند بادام بذری تلخ نمود پیدا می­کند و در صورتی که نهال بادام را از نهالستانی خریداری کرده باشید که به این نکته‌ی هم توجه نکرده باشد ممکن است کاشت این ارقام تجاری نه تنها برای شم سود ده نباشد بلکه خسارت آفرین نیز باشد.

شرایط خاک مطلوب برای کاشت نهال بادام:

برای کاشت نهال بادام یکی از مهم­ترین نیازهای محیطی خاک مطلوب و مناسب برای کاشت این درختان است، در مورد خاک مناسب نوع رقم بادام تاثیر گذار نبوده و تقریبا تمام ارقام بادام شرایط مطلوب یکسانی را می‌پسندند، بیایید با هم به بررسی فاکتورهای مطلوب در خاک برای کاشت ارقام مختلف بادام بپردازیم.

• بافت خاک:

درختان بادام به تهویه‌ی مناسب در اطراف ریشه­های خود نیاز دارند و از این رو بهترین بافت خاک برای پرورش این درختان خاک با بافت متوسط و سبک مانند بافت خاک لومی شامل ترکیبی از شن، رس و ماسه است، در این بافت خاک مشکل ماندگاری آب پای درخت، خفگی ریشه­ها و نفوذ ضعیف ریشه در خاک را نخواهید داشت.

• اسیدیته‌ی خاک:

اسیدیته‌ی خاک معیاری است که به رشد ریشه­ها و جذب بهتر عناصر غذایی در خاک به وسیله‌ی ریشه‌ی درخت کمک خواهد کرد، در مورد ارقام مختلف درخت بادام اسیدیته‌ی خاک خنثی تا کمی قلیایی برای رشد بهینه و دریافت درست عناصر غذایی مناسب خواهد بود.

اسیدیته‌ی مناسب برای اکثر ارقام بادام 7 تا 8 است اما برخی از ارقام بادام توانایی رشد در خاک اسیدی تا اسیدیته‌ی 5 را نیز دارند.

• دما و رطوبت خاک در هنگام کاشت نهال بادام:

این فاکتور در کاشت درختان بادام بسیار مهم است، توجه داشته باشید که اکثر ارقام بادام در زمان کاشت تمایلی به خاک مرطوب و خنک ندارند و در صورت کاشته شدن در خاک مرطوب و خنک به آنها استرس وارد می‌شود، بنابراین چنانچه قصد احداث باغ بادام را دارید توصیه می­شود اوایل بهار را برای کاشت این درخت میوه انتخاب نکنید چرا که در اثر بارندگی بهاره خاک خیس و خنک است.

• میزان عناصر غذایی موجود در خاک:

بخش اعظم نیاز غذایی درختان از طریق ریشه و از بستر خاک دریافت می­شود، همین امر سبب اهمیت بالای وجود عناصر غذایی کافی در خاک برای رشد درختان بادام می­شود، در نظر داشته باشید که تامین نیاز غذایی درختان در زمان کاشت و یا قبل از کاشت نهال بادام سبب رشد بهتر درختان در سال­های اول کاشت نهال شده و همین امر سبب باردهی به هنگام درختان بادام می­شود.

به منظور تامین عناصر غذایی به میزان نیاز باید قبل از هر کار از خاک زمین مورد نظر خود آزمایش تجزیه‌ی خاک دریافت کنید تا علاوه بر دریافت اطلاعات در رابطه با بافت و اسیدیته‌ی خاک میزان عناصر غذایی موجود در خاک را نیز بسنجید، سپس بر اساس نتیجه‌ی آزمایش کود مورد نیاز را از نوع و مقدار مورد نیاز تامین کرده و به خاک در هنگام پر کردن چاله در زمان کاشت نهال اضافه کنید.

نکته‌ی مهم در مورد میزان عناصر غذایی مورد نیاز درختان بادام در خاک این است که عناصر غذایی ممکن است در خاک به واسطه‌ی تغییر اسیدیته و یا آبشویی از دسترس گیاه خارج شوند، بنابراین در بهره برداری تجاری از باغات بادام توصیه می­شود این آزمایش را هر سال یا دست کم یک سال درمیان از خاک پای درخت و در محدوده‌ی سایه انداز درختان تکرار کرده و نیاز سنجی را به صورت مداوم انجام دهید، در صورت به هم خوردن اسیدیته‌ی خاک با استفاده از کودهای با اسیدیته‌ی مناسب، اسیدیته‌ی خاک را مجددا متعادل کنید.

میزان نیاز درختان بادام به نور خورشید:

همانطور که می­دانید درختان با انجام فتوسنتز در برگ­های سبز خود که با کمک نور خورشید، مواد و عناصر غذایی دریافتی از ریشه و هوا و همینطور اکسیژن و دی اکسید کربن موجود در هوا برای رشد و باردهی خود غذا می­سازند، بنابراین میزان نیاز درختان بادام به نور خورشید در رشد و باردهی آنها بسیار اهمیت دارد، در راستای تامین نیاز نوری درختان توجه به دو نکته بسیار اهمیت دارد، نکته‌ی اول فاصله‌ی کاشت درختان بادام و نکته‌ی دوم هرس این درختان است.

1-فاصله‌ی کاشت درختان بادام:

فاصله‌ی کاشت مناسب بین درختان بادام یکی از بهترین راه­ها برای افزایش دسترسی درختان بادام به نور خورشید است، از آنجایی ارتفاع و حجم تاج ارقام مختلف بادام متفاوت است بنابراین فاصله‌ی مناسب کاشت درختان بادام در ارقام مختلف متفاوت خواهد بود به عنوان مثال برای کاشت نهال بادام مامایی و نهال بادام آذر خوشه ای کمترین فاصله یعنی 4 متر در 4 متر برای دریافت نور کافی در بلوغ کفایت می­کند.

این در حالی است که فاصله مناسب برای کاشت ارقامی مانند نهال بادام سوپرنوا و نهال بادام شاهرودی 21 به 6 متر افزایش پیدا می­کند، برای اینکه بدانید با توجه به ارتفاع و حجم تاج رقم چه فاصله ای برای کاشت نهال در ارقام مختلف مناسب است باید با کارشناسان مطلع در مراکز فروش نهال بادام اطلاعات کافی در این مورد را دریافت کنید، در نظر داشته باشید در صورتی که زمین شما شیب داشته باشد به دلیل شانس بیشتر برای دریافت نور کافی می­توانید فاصله‌ی کاشت درختان را کمتر در نظر بگیرید و به طور کلی ارقامی که برای قیمت نهال بادام در ارقام مختلف ذکر می­شود مربوط به زمین­های مسطح است.

• هرس درختان بادام:

در مورد درختان بادام هرس سربرداری در زمان کاشت می­تواند به رشد بهتر درختان کمک کند، معمولا این درختان در سال اول پس از کاشت نهال نیازی به هرس ندارند اما پس از آن با هدف حذف شاخ و برگ اضافی، فرم دهی بهتر به درختان، افزایش نور رسانی به درختان بادام، تهویه‌ی بهتر و از بین رفتن شاخه­های آفت زده و بیمار هرس هر دو تا سه سال یکبار بهتر است انجام شود، بنابراین هرس عملیاتی است که می­تواند به افزایش نور رسانی به درختان بادام در دوران بلوغ کمک کند، علاوه بر این موارد هرس به موقع درختان بادام تاثیر مثبتی در افزایش قدرت درختان و همینطور باردهی بالای آن­ها خواهد داشت.

نیاز درختان بادام به آب آبیاری:

آب مانند عناصر غذایی، اکسیزن، دی اکسید کربن و نور از نیازهای اساسی درختان بادام برای رشد و باردهی بهتر است و بنابراین تامیننیاز آبی درختان بادام سبب عملکرد بهتر این درختان خواهد شد، اگرچه برخی از ارقام بادام هستند که می­توان آنها را به صورت دیم در برخی از مناطق کاشت مانند نهال بادام آذر خوشه ای اما در بسیاری از موارد کاشت آبی بادام عملکرد بالایی داشته و مطلوب­تر خواهد بود.

در مورد کاشت دیم دختان بادام باید در نظر داشت که این کار باید با بررسی دقیق میزان بارش منطقه و همینطور مدیریت آب باران در باغ صورت بگیرد در غیر این صورت با کمی بالا و پایین شدن میزان بارش سالیانه درختان دچار تنش آبی شده و با استرس وارد شده به آنها علاوه بر کاهش شدید عملکرد ممکن است باعث جلب آفات و بیماری­ها به درختان بادام شده و درختانی را کاشته اید در عرض چند سال به دلیل طغیان آفت و یا بیماری از دست بدهید.

با توجه به بحران آبی در بسیاری از مناطق ایران به منظور جلوگیری از ایجاد تنش آبی در باغ بادام توصیه می­شود پیش از احداث باغ بادام نسبت به تامین نیاز آبی درختان تمهیدات لازم را در نظر گرفته و برای جلوگیری از تنش آبی بهتر است سیستم آبیاری قطره ای را در باغ بادام اجرا کنید، این سیستم آبیاری به خصوص اینکه در مناطق گرم و خشک اگر به صورت زیر سطحی اجرا شود می­تواند به طور چشمگیری در هدر رفت آب صرفه جویی کند.

همین صرفه جویی در هدر رفت آب سبب می­شود شما بتوانید مدیریت بهتری بر منبع آبی موجود داشته باشید و دور و میزان آبیاری را بهتر برنامه ریزی کرده و درختان هیچگاه دچار تنش آبی نمی­شوند.