خاکستر ماده ای است که از سوزاندن چوب به دست می آید و از زمان های قدیم استفاده های زیادی از آن می شده است، در زمانی که مواد شوینده وجود نداشته بسیاری از روستائیان از همین خاکستر برای شستن ظروف خود استفاده می کردند و حتی از آن به عنوان کود در کشاورزی استفاده می کردند، به هر حال میزان تولید خاکستر به دلیل نبود سیستم گازرسانی و استفاده از هیزم برای گرم کردن خانه ها زیاد بوده و همین سبب می شده که موارد استفاده ی زیادی نیز برای استفاده از خاکستر تولید شده در نظر بگیرند.
در این مقاله سعی داریم به بررسی فواید و حتی مضرات استفاده از خاکستر به عنوان کود برای درختان بادام بپردازیم و بررسی کنیم آیا واقعا استفاده از خاکستر برای رشد درختان بادام پایه و مبنای علمی نیز دارد یا خیر؟
پتاسیم و کلسیم دو عنصر بسیار ضروری برای رشد و باردهی درختان بادام است که باید هر ساله به میزان لازم برای درختان خریداری و تامین شود، خاکستر منبع غنی از پتاسیم و کلسیم است که می تواند این دو عنصر را به صورت ارزان و حتی رایگان در اختیار گیاه قرار دهد.
شاید جالب باشد که بدانید خاکستر به واسطه ی آهکی که دارد و در واقع آهک درون خاکستر تامین کننده ی کلسیم فراوان موجود در آن است، می تواند اسیدیته ی خاک را در خاکهای اسیدی متعادل کند، استفاده از خاکستر اسیدیته ی خاک را به سمت قلیایی شدن پیش می برد و بنابراین در استفاده از آن نیز نباید زیاده روی کرد.
همانطور که در مقدمه آمد دانستید که در زمان های قدیم از خاکستر به عنوان ماده ای برای شستشوی ظروف استفاده می کردند و اعتقاد داشتند خاکستر ضد عفونی کننده است، شاید جالب باشد بدانید که این باور اشتباه نبوده و امروزه ثابت شده است که استفاده از خاکستر در خاک اطراف ریشه درختان می تواند محیط را برای رشد اغلب قارچ ها و باکتری های بیمارگر به دلیل آهکی کردن فضا نامساعد کند.
البته توجه داشته باشید که مناسب ترین راه کنترل آفات و بیماریها استفاده از نهال بادام مقاوم است، درست است که قیمت نهال بادام مقاوم به بیماریها و آفات بیشتر از نهالهای حساس است اما ارزش آن را دارد که دیگر نیازی به هزینه کردن در رابطه با کنترل آفات و بیماریها و درنهایت موفق نشدن در این زمینه داشته باشید.
خاکستر همچنین می تواند به عنوان ماده ای برای دور کردن آفات نیز به کار رود، آفاتی که می خواهند به طوقه و ریشه ی بادام نزدیک شوند مانند کرم سفید ریشه و یا انواع سوسکها و پروانه های پوستخوار که به ناحیه ی طوقه ی درخت بادان خمله می کند در صورت وجود خاکستر از درخت دور می شوند، در مناطق مرطوب و پر باران که مشکل حلزونها بسیار زیاد است از خاکستر به عنوان ماده ی دور کننده ی حلزون استفاده می شود، خاکستر همچنین می تواند حلزونهای بدون صدف را بکشد.
همانطور که اشاره شد خاکستر در تماس با آب، آهک و همینطور نمک موجود در خود را آزاد می کند و می تواند باعث افزایش اسیدیته ی خاک و قلیایی شدن آن شود، درختان بادام خاک با اسیدیته ی خنثی دوست دارند پس تنها در صورتی باید از خاکستر برای درختان بادام استفاده کرد که به واسطه ی بافت اصلی و یا استفاده از کودهای با خاصیت اسیدی خاک حالت اسیدی به خود گرفته باشد بنابراین استفاده از خاکستر می توان باعث متعادل شدن اسیدیته شود.
برای اطمینان از استفاده از خاکستر و یا میزان استفاده از خاکستر بهتر است اسیدیته ی خاک را با فرستادن نمونه به آزمایشگاه چک کرده باشید و سپس در صورت نیاز از خاکستر استفاده نمایید.
یک راه مطمئن برای استفاده از خاکستر و جلوگیری از قلیایی شدن خاک این است که از خاکستر در تهیه ی کمپوست استفاده کنید؛ البته تولید کمپوست خود کار علمی و پیچیده ای است که باید در مراکز معتبر صورت بگیرد بنابراین در زمان خرید کمپوست می توانید کمپوستی را تهیه کنید که همراه با خاکستر باشد و یا خاکستر را با کمپوست ترکیب کرده و استفاده کنید که در این صورت باید میزان دقیق و تناسب کمپوست و خاکستر به درستی رعایت شود.
مزیت استفاده از خاکستر در کمپوست این است که به سرعت با آب تماس پیدا نکرده و تمام آهک و نمک خود را به یکباره آزاد نمی کند بلکه به مرور و به تدریج این دو را رها کرده و بنابراین تاثیر چندانی در اسیدیته ی خاک نخواهد گذاشت.
در برخی موارد شرکتهای نامعتبر برای تولید خاکتر برای مصارف کشاورزی از سوزاندن کارتن و مواد کاغذی رنگ شده استفاده می کنند که این رنگ شاید دیده نشود اما مواد سمی موجود در رنگ در خاکستر وجود داشته و به خاک منتقل می شود بنابراین استفاده از این نوع خاکستر می تواند برای درختان مضر باشد، بنابراین توصیه می شود برای خرید ارزان قیمت هر خاکستری را از هر برندی تهیه نکنید.
چوب هر درخت با توجه به میزان تغذیه و تجمع املاحی که دارد سبب می شود خاکستر آن دارای درصدهای متفاوتی از عناصر غذایی باشد، به عنوان مثال مواد مغذی در خاکستر چوب نرم مانند چوب کاج کمتر از خاکستر انواع چوبهای سخت مانند بلوط است و بنابراین شما نمی توانید محاسبه ی درستی از میزان عناصری داشته باشید که با استفاده از خاکستر به درخت اضافه می کنید.
همانطور که می دانید در تغذیه ی درختان بادام و یا هر نوع درخت دیگر چنانچه تعادل رعایت نشود و عناصر بیش از اندازه استفاده شود سبب مسمومیت بیش بود عناصر در درختان می شود بنابراین شما باید بدانید با اضافه کردن چه حجمی از خاکستر چه درصدی از عناصر را در اختیار درختان بادام قرار می دهید، برای این منظور بهتر است از قبل آزمایش تجزیه ی خاک و برگ از باغ بادام را انجام داده باشید و میزان کمبود عناصر را که با استفاده از خاکستر می توانید برطرف کنید تشخیص داده باشید.
سپس با خرید خاکستر از مراجع معتبر که درصد عناصر را روی آن ذکر کرده باشند و با استفاده و کمک گرفتن از یک مشاور در زمینه ی تغذیه ی درختان بادام خاکستر را به میزان درست در پای درختان خود یا همراه با کمپوست استفاده کنید که درگیر معزل بیش بود عناصر نشوید، بررای دریافت مشاوره در این زمینه می توانید از کارشناسان تغذیه ای که در مراکز فروش نهال بادام حضور دارند استفاده کنید.
در زمان خرید نهال بادام معمولا مشاوران به شما توصیه ی اکید در رابطه با کود دهی به نهال قبل از کاشت و یا در هنگام کاشت می کنند، شما می توانید کود کمپوست و یا دامی پوسیده را در هنگام پر کردن چاله در لایه های آخر نیز مورد استفاده قرار دهید، یکی از مواردی را که می توانید به خاک در هنگام پر کردن چاله اضافه کنید خاکستر است، همانطور که گفتیم خاکستر خاصیت ضدعفونی کننده دارد و در شرایطی که اسیدیته ی خاک را متعادل کند خوب است که در هنگام کاشت نهال استفاده شود تا عوامل بیمارگر موجود در خاک را از بین برده و مانع از خشک شدن نهال تازه کاشته شده شود.
استفاده از خاکستر در زمان کاشت نهال بهتر است در صورتی انجام شود که شما ماه سرد سال را برای کاشت نهال انتخاب کرده باشید، هرچه فاصله ی زمانی کاشت نهال تا بهار بیشتر باشد زمان کافی برای تجزیه ی بیشتر خاکستر و آزاد سازی عناصر آن نیز وجود داشته و بنابراین فاصله زمانی بیشتر تا شروع فصل رویش نیز اهمیت دارد.
در مورد درختانی که از قبل کاشته شده اند نیز بهتر است خاکستر را به عنوان مثال در اوایل تابستان همراه با شن پای درختان ریخته و سپس با ابزاری مانند بیل و یا شن کش به خوبی با خاک اطراف درخت مخلوط کنید.
در مناطقی که زمستانهای پوشیده با برف دارند قطعا استفاده از خاکستر در زمستان پیشنهاد خوبی نیست، در این مناطق می توانید خاکستر را پس از ریزش برگها در پاییز به خاک اضافه کنید.
برای استفاده از خاکستر در ماه های گرمتر سال نیز ممنوعیتی وجود ندارد و می توانید خاکستر را در این ماه ها نیز استفاده کنید اما باید بدانید اگر نیاز درختان به عناصر موجود در خاکستر فوری است استفاده از خاکستر برای تامین فوری عناصر پیشنهاد خوبی نیست، چرا که تجزیه ی خاکستر و آزاد سازی عناصر داخل آن زمان بر بوده و نمی تواند عناصر مورد نیاز درختان را فورا تامین کند، برای این موارد شما نیاز به محلول پاشی عناصر و یا استفاده از آنها در آب آبیاری دارید.
در این قسمت شما را با نحوه ی آماده کردن خاکستر به عنوان کود برای درختان بادام آشنا خواهیم کرد.
همانطور که گفتیم میزان عناصر غایی در درختان با چوب سخت بیشتر از عناصر موجود در درختان با چوب نرم است، شما می توانید در صورتی که نیاز بالایی به عناصر کلسیم و پتاسیم داشته باشید از درختان چوب سخت استفاده کنید، در بسیاری از موارد شما می توانید از چوب خود بادام که در زمان هرس حذف شده استفاده کنید.
از آنجایی که سوزاندن چوبهای هرس شده بسیار ضروری است چرا که در صورت سوزانده نشدن می تواند منبعی برای تجمع آفات و بیماریها باشد از همین خاکستر نیز می توانید برای تغذیه ی درختان بادام خود استفاده کنید.
علاوه بر چوبهای هرس شده شما می توانید از برگ و میوه های ریخته پای درخت نیز برای تولید خاکستر استفاده کنید، خوب است بدانید که اتفاقا برگ و میوه های ریخته کف باغ می تواند عناصر غذایی بیشتری را تامین کند، در کنترل آفات و بیماریهای درخت بادام در بسیاری از موارد مانند کنترل شانکر، کنه تارعنکبوتی و انواع شته های بادام انهدام و سوزاندن برگ و بقایای گیاهی پای درخت نقش مهمی در کنترل آنها دارد بنابراین با این کار نه تنها خاکستر تولید کرده این بلکه به کنترل آفات وبیماریها نیز کمک بزرگی کرده اید.
در صورتی که هرس را از شاخه های زنده و تازه انجام داده اید باید چوبها را جایی بیرون از باغ جمع کرده و اجازه دهید به خوبی خشک شوند و پس از خشک شدن کامل چوبها اقدام به سوزاندن آنها کنید، سوزاندن چوبهای تازه باعث سوختن ناقص آنها شده و خاکستر به صورت ناقص تولید می شود که نمی تواند فایده ی زیادی برای درختان بادام داشته باشد.
چوبها را در محلی دور از باغ شروع به سوزاندن کنید و اجازه دهید که چوبها به طور کامل بسوزند، ترجیحا برای شروع سوزاندن از مواد آتش زا مانند انواع مواد نفتی استفاده نکنید، چرا که باقی مانده ی مواد نفتی می تواند برای درختان بادام خطرناک باشد، خاکستر تولید شده را پس از سرد شدن در انباری خشک و خنک و بدون رطوبت و ترجیحا درون ظروفی که رطوبت را به داخل خود نکشد مانند انواع ظروف فلزی و یا پلاستیکی با درب محکم نگهداری کنید.
در زمان استفاده و پیش از آن بهتر است با انجامآزمایش روی آن میزان مواد غذایی موجود در هر گرم خاکستر را محاسبه کرده و با توجه به میزان عناص موجود در آن میزان استفاده از خاکستر را محاسبه کنید، البته باید برای محاسبه ی دقیق تر با انجام تجریه ی خاک و برگ از درختان بادام نیز تناسب بین درصد عناصر در خاکتر را با نیاز درختان در نظر بگیرید.
با توجه به اینکه خاکستر خاصیت قلیایی دارد برای استفاده از خاکستر باید حتما از دستکش و عینک ایمنی کار استفاده کنید تا از تماس پوست دست و همینطور مخاط چشم با خاکستر جلوگیری شود.
کلام آخر:
دانستیم که همانطور که از زمانهای قدیم بر استفاده و فواید استفاده از خاکستر باور داشتند این فواید به صورت علمی به اثبات رسیده اما نباید قلیایی بودن خاکستر و همینطور متغیر بودن میزان عناصر موجود در خاکستر با توجه به نوع چوب را فراموش کرده و حتما با انجام آزمایش از خاک و برگ درختان و همینطور از خاکستر مورد نظر آن را به میزان صحیح مورد استفاده قرار دهیم، بهترین راه برای استفاده از خاکستر ترکیب آن با کمپوست است و در نهایت توجه کنید که نکات ایمنی حین استفاده از خاکستر را به هیچ عنوان فراموش نکرده و دست کم نگیرید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران