علت رشد نکردن درختان میوه که نمیدانید!

علت رشد نکردن درختان میوه که نمیدانید!

یکی از مشکلاتی که باغداران معمولا با آن روبه رو می‌شوند مشاهده ی رشد کم و یا رشد نکردن درختان میوه است، کند شدن رشد درختان و یا توقف رشد آنها دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد که باید مورد بررسی قرار گیرد، در این مقاله سعی داریم به بررسی عواملی بپردازیم که مانع از رشد درختان میوه و یا سبب کند شدن رشد آنها می‌شوند.

علت رشد نکردن درختان میوه که نمیدانید!

دلایل ژنتیکی:

یکی از دلایل توقف رشد درختان میوه می‌تواند به ژنتیک آنها برگردد به عنوان مثال بسیاری از باغداران عادت دارند درختان گردو را با جثه ای بزرگ ببینند اما ارقام تجاری و جدیدی که امروزه از گردو تولید می‌شوند دیگر مانند ارقام قدیمی گردو دارای جثه ای بزرگ نبوده و ارتفاع آنها در دوران بلوغ بسیار کمتر از ارقام قدیمی گردو است، بنابراین ممکن است درخت شما هیچ مشکلی نداشته باشد و تنها رسیدن به سن بلوغ و حداکثر ظرفیت رشد آن بوده که سبب توقف رشد درخت شده است و جای نگرانی نیست.

برای اینکه بدانید آیا این توقف رشد ژنتیکی است یا خیر می‌توانید به شناسنامه ی نهال خود مراجعه کنید، در شناسنامه و مشخصات رقم ذکر شده است که حداکثر رشد و ارتفاع درخت در دوران بلوغ چقدر خواهد بود و با داشتن آن اطلاعات اطمینان خاطر پیدا می‌کنید که درخت شما به حداکثر رشد ژنتیکی رسیده و یا درگیر مشکل دیگری شده است.

دلایل محیطی توقف رشد درختان میوه:

در بحث بررسی دلایل توقف رشد درختان میوه برخی عوامل محیطی هستند که می‌توانند مانع از رشد و یا حتی کند شدن رشد درختان میوه شوند که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.

  • عمق خاک:

عمق خاک یکی از دلایل مهم در رشد کردن و یا رشد نکردن درختان میوه است، در خاکهایی که ناگهان در عمق خود به بستر سخت برخورد می‌کنند از آنجایی که مانع از عمق گرفتن ریشه ی درخت می‌شوند بنابراین مانع از رشد قسمت هوایی و تاج درخت نیز می‌شوند، به خاطر داشته باشید که قسمت هوایی و تاج درخت متناسب با عمق و حجم ریشه رشد می‌کند به طوری که همیشه در مورد درختان و گیاهانی که ریشه ی افشان دارند گفته می‌شود که اگر بخواهید حاشیه ی ریشه ی موئین یک درخت را بدانید کجاست می‌توانید حاشیه ی سایه انداز درخت را بکنید تا به ریشه های جوان و موئین برسید.

در زمان احداث باغ اگر خاک زمین مورد نظر به خوبی مورد بررسی قرار نگیرد ممکن است وجود یک لایه ی سخت در آن تشخیص داده نشود و همین امر مانع از رشد درختان می‌شود، نشانه ی این عارضه آن است که می‌بینید درخت تا یک سنی به خوبی و با سرعت رشد می‌کرده است اما ناگهان رشد آن متوقف شده است، برای حصول اطمینان از این قضیه می‌توانید از خاک پروفیل بگیرید تا لایه های خاک را تا عمقی که ریشه قرار دارد به لحاظ بافت مورد بررسی قرار دهید.

اگر پروفیل گرفتن را قبل از احداث باغ انجام دهید ومتوجه حضور لایه ی سخت شوید می‌توانید با ماشین آلات خاکورزی لایه ی سخت را بشکنید و مشکل را برطرف کنید اما متاسفانه در صورت بی توجهی به این قضیه و احداث باغ پس از کاشت درختان کار خاصی از دست شما بر نمی‌آید.

  • شور و آهکی بودن خاک:

دلیل محیطی دیگر در توقف رشد درختان میوه اسیدیته ی بالا و یا شور بودن خاک است، شور بودن و یا قلیایی بودن خاک سبب می‌شود درخت در جذب آب و مواد غذایی با مشکل مواجه شود و در واقع این ضعف تغذیه ای و یا تشنگی است که سبب توقف رشد درختان میوه خواهد شد.

در زمان تاسیس باغ به شیوه ی نوین بر انجام آزمون تجزیه ی خاک پیش از کاشت درختان میوه در زمین تاکید فراوانی می‌شود، یکی از دلایل اصلی در تاکید بر این موضوع همین تشخیص شوری و یا قلیایی بودن بافت خاک است، یکی از نشانه های بارز خاک شور و قلیا شوره بستن خاک پس از آبیاری است اما بهترین راه تشخیص این عارضه همان آزمون تجزیه ی خاک خواهد بود.

برای کاهش اسیدیته ی خاک می‌توانید از اسیدهای آلی و اسیدهای کشاورزی استفاده کنید تا علاوه بر کاهش اسیدیته به تغذیه ی خاک و تامین عناصر غذیی مورد نیاز درختان نیز پرداخته باشید، به عنوان مثال استفاده از اسید آلی هیومیک اسید و یا اسیدهای مجاز کشاورزی مانند انفوریک اسید، سولفوریک اسید و یا فسفریک اسید تاثیر بسزایی در کاهش اسیدیته ی خاکهای شور و قلیا خواهند داشت.

یکی دیگر از منابع شوری خاک شور بودن منبع آب است، ممکن است شما با انجام آزمون تجزیه ی خاک از مناسب بودن بافت و اسیدیته ی خاک قبل از احداث باغ اطمینان حاصل کرده باشید اما پس از چند سال علائم شوری را در خاک ببینید که این نشان دهنده ی شور بودن منبع آب کشاورزی شما است برای رفع این مشکل باید به دنبال منبع آب شیرین و یا دستگاه شیرین کننده ی آب کشاورزی باشید.

دلیل دیگر شور شدن خاک پس از احداث باغ استفاده ی نادرست از کودهای شیمیایی است، استفاده از دز بالای کود شیمیایی در چاله ای که در آن نهال را می‌کارید و یا در سالهای بعد استفاده ی برنامه ریزی نشده و خارج از نیاز برخی از کودهای شیمیایی با دز بالا سبب می‌شود به مرور زمان اسیدیته و شوری خاک به هم خورده و به تدریج شاهد کند شدن رشد و یا توقف رشد درختان باشیم.

  • ضعف تغذیه ای درختان:

از دیگر عوامل محیطی توقف و یاکندی رشد درختان میوه ضعف تغذیه ای آنها است، این عارضه معمولا در باغاتی حادث می‌شود که به صورت سنتی اداره شده و استفاده از کودهای آلی و شیمایی هیچ ضابطه ی خاصی ندارد، در این شرایط ممکن است باغدار کودی را به صورت مرتب مورد استفاده قرار دهد که درخت به آن نیاز نداشته و عنصر غذایی را که به آن نیاز دارد اصلا استفاده نکند.

نشانه این عارضه و مشکل وجود علائم برگی است، کمبودهای تغذیه ای معمولا علائم برگی خاصی دارند که یا از برگهای پیر شروع شده و به برگهای جوان می‌رشد و یا از همان ابتدا از برگهای جوان شروع شده و به برگهای پیر می‌رسد، اما با توجه به همپوشانی علائم در برخی عناصر غذایی و یا عارضه های دیگر تکیه کردن بر علائم کار درستی نیست.

به عنوان مثال علائم کمبود فسفر که به صورت سوختگی حاشیه ی برگها در برگهای پیر شروع می‌شود به شدت شبیه به علائم شوری خاک است، بنابراین برای تعیین کمبودهای غذایی و استفاده از برنامه ی کودی درست و اصولی بهتر است با انجام آزمون تجزیه ی خاک و برگ از این مورد اطمینان پیدا کنید و با تکیه بر این ازمون عناصر غذایی و کود مورد نیاز را به میزان درست و در زمان درست مورد استفاده قرار دهید.

دقت داشته باشید که زمان استفاده از برخی از کودها بسیا اهمیت داشته و در صورت استفاده در زمانی نادرست کود جوابدهی مطلوب نداشته و یا حتی ممکن است تاثیر منفی داشته باشد، برای داشتن برنامه ی کودی درست و اصولی به شما توصیه می‌شود با در دست داشتن نتیجه ی آزمایش تجزیه ی برگ و خاک به مشاوران زبده در این زمینه مراجعه کنید، در بسیاری از مراکز فروش نهال کارشناسان تغذیه ی ماهری مشغول به کار هستند که می‌توانند شما را در این زمینه راهنمایی کنند.

  • آبیاری غیر اصولی:

یکی از اصول باغداری نوین برای رسیدن به حداکثر رشد و عملکرد درختان میوه برخورداری درختان از برنامه ی آبیاری اصولی و منظم است، درختی که به صورت آبی کاشته می‌شود به دور آبی که به آن داده می‌شود عادت کرده و ایجاد بی نظمی در دور آبیاری تاثیر منفی شدیدی بر روی رشد آن خواهد گذاشت.

دور آبیاری باید مطابق با نیاز درخت که متناسب با سن درخت، فصل و همینطور بافت خاک است تنظیم شود و پس از تنظیم شدن باید بادقت رعایت شده و دچار بی نظمی نشود تا درختان بتوانند رشد مناسبی داشته باشند.

یکی دیگر از نکاتی که در آبیاری باید به درستی رعایت شود فضای تنفسی ریشه است، چنانچه در آبیاری ریشه ی درخت برای مدت زمان زیاد فضای تنفسی نداشته باشد دچار خفگی شده و خفگی ریشه متعاقبا عدم رشد و یا کندی رشد درختان را به همراه خواهد داشت، برای جلوگیری از این اتفاق می‌توانید از سیستم آبیاری قطره ای استفاده کنید و یا از آبیاری سنگین اجتناب کنید تا در هیچ زمان و هیچ شرایطی این پدیده رخ ندهد.

  • بافت سنگین خاک:

علاوه بر وجود لایه ی سخت در خاک که رشد ریشه را محدود می‌کند، سنگین بودن بافت خاک نیز می‌تواند سبب کند شدن و یا توقف رشد درختان شود، بافت خاک سنگین و یا رسی چند مشکل ایجاد می‌کند.

مشکل اول:

ذرات ریز خاک رسی خاصیت چسبندگی بالایی به هم داشته و پس از آبیاری به هم می‌چسبند همین امر فضای تهویه را از اطراف ریشه گرفته و تهویه نداشتن ریشه در زمان آبیاری سبب خفگی ریشه و توقف رشد درختان خواهد شد.

علت رشد نکردن درختان میوه که نمیدانید!

مشکل دوم:

مشکل دومی که خاک رسی ایجاد می‌کند تخلخل ونفوذ پذیری کم آن است، در خاکی که نفوذ پذیری خیلی کم باشد آب نمی‌تواند به سرعت به عمق نفوذ کرده وخود را به فضای پیرامون ریشه برساند و همین امر سبب می‌شود آب در سطوح بالایی خاک انبار شده و در نهایت با تبخیر از دسترس خارج شود، یکی از نشانه های بارز خاک رسی و یا خاکبا درصد بالای رس سله بستن خاک است.

با بیان این مشکل بار دیگر به اهمیت انجام تجزیه ی خاک قبل از احداث باغ پی بردید، در صورتی که قبل از احداث باغ آزمون تجزیه ی خاک را انجام دهید و با این مشکل روبه رو شوید قطعا قبل از کاشت نهال اقداماتی را برای سبک تر شدن و نفوذ پذیری و تخلخل بیشتر خاک مانند اضلافه کردن کودهای آلی انجام می‌دهید که در آینده با مشکل توقف رشد درختان مواجه نشوید.

آفات و بیماریهایی که مانع از رشد درختان می‌شوند:

علاوه بر دلایل محیطی که می‌توانند مانع از رشد بهینه ی درختان میوه شوند، تغذیه و فعالیت برخی از آفات و بیماری‌ها روی درختان نیز می‌تواند مانع از رشد درخت شود، در ادامه برخی از مهمترین آفات و بیماریهایی که توقف رشد درختانمیوه را ایجاد می‌کند بررسی خواهیم کرد.

  • آفات مکنده:

آفات مکنده مانند شته‌ها و کنه ها، تریپس و زنجره و زنجرکها آفاتی هستند که با تغذیه از شیره ی نباتی در رشد درختان میوه اختلال ایجاد می‌کنند، در واقع شیره ی نباتی که باید صرف رشد و باردهی درخت شود مورد تغذیه ی این آفات قرار گرفته و از دسترس گیاه خارج می‌شود، شناسایی این آفات با پایش به موقع و مرتب درختان و همینطور نصب تله های زرد چسبنده امکان پذیر خواهد بود.

در صورتی که در باغ خود با مشکل توقف و یا کندی رشد درختان مواجه شده اید بهتر است درگیری درختان را با آفات مکنده ی ذکر شده مورد بررسی قرار دهید و در صورتی که تشخیص آنها برای شما سخت است می‌توانید از مشاوران گیاهپزشک ماهر استفاده کنید.

لازم به ذکر است که خرید نهال میوه ی مقاوم به آفات و بیماریها و همینطور تغذیه و آبیاری اصولی از راه های مهم در کنترل این آفات به شمار می‌روند، اما به هر حال پایش مرتب و کنترل به موقع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود.

  • بیماریهای طوقه و ریشه:

عوامل بیمارگری که به طوقه و ریشه ی درختانمیوه حمله می‌کنند نیز با ایجاد اختلال در جذب آب و مواد غذایی سبب توقف رشد درختان می‌شوند، در ادامه برخی از مهمترین آنها را بررسی می‌کنیم.

بیماری گموز:

بیماری گموزکه به صورت پوسیدگی طوقه و قسمت ابتدایی ریشه نمایان می‌شود با ایجاد پوسیدگی در این ناحیه ایجاد علائم کم برگو باری، ریزش برگ و میوه و کاهش و یا توقف مشخص می‌شود، در صورتی که با نگاه کردن به درخت یک درخت لخت، زرد و رنگ پریده را مشاهده کردید که نسبت به درختان دیگر رشد کمتری دارد بهتر است ناحیه ی طوقه و ریشه را معاینه کنید و در صورت مشاهده ی علائم پوسیدگی هر چه سریعتر نسبت به کنترل بیماری اقدام کنید.

اصلاح سیستم آبیاری از سطحی به قطره ای یکی از بهترین کارهایی است که می‌توان جهت پیشرفت و سرایت بیماری به درختان دیگر انجام داد.

علت رشد نکردن درختان میوه که نمیدانید!

بیماری نماتدی:

نماتد ریشه گرهی با دامنه ی میزبانی وسیعی که دارد به ریشه ی بسیاری از درختان میوه حمله کرده و با تغذیه از بافت ریهش و تکثیر در ریشه مانع از عبور آب و مواد غذایی و رسیدن آنبه تاج درخت می‌شود، به جرات می‌توان گفت یکی از دلایل عمده توقف رشد درختان در باغات میوه درگیری با همین بیماری است.

برای تشخیص این بیماری راهی جز ارسال نمونه ی خاک به آزمایشگاه گیاهپزشکی ندارید، در حاشیه ی سایه انداز درخت و در مجاورت ریشه های مویین میزان یک کیلوگرم خاک مرطوب را برداشته و در شرایط خنک خیلی سریع به آزمایشگاه ارسال کنید، توجه داشته باشید خاک باید حتما مرطوب باشد و در شرایط خنک مانند فلاسک یخ به آزمایشگاه ارسال شود تا در نتیجه ی آزمایش ایجاد خطا نشود.

پس از تایید بیماری باید هر چه سریعتر نسبت به رفع بیماری با روشهایی که کارشناسان گیاهپزشک توصیه می‌کنند اقدام کنید.

کلام آخر:

با توجه به دلایل عنوان شده دریافتید که دلایل متعددی هستند که می‌توانند سبب کاهش و یا توقف رشد درختان میوه شوند اما یکی از مزیتهای باغداری نوین و علمی این است که از زمان قبل از احداث باغ تمام این شرایط در نظر گرفته شده و با انجام اقدامات پیشگیرانه از ایجاد مشکل در این زمینه پیشگیری خواهد شد، در صورتی که اطلاعات زیادی در رابطه با اصول باغداری مدرن و نوین ندارید می‌توانید مقالات مرتبط را مطالعه کرده و یا پیش از احداث باغ و در زمان خرید نهال مشاوره ی لازم را از کارشناسان نهالستان دریافت کنید.

مقالات مرتبط




نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

ارتباط با برترنهال