یکی از اصول باغبانی مهمی که در مورد درختان میوه باید به درستی انجام شود عملیات هرس است، باغداران از انجام هرس ممکن است اهداف مختلفی داشته باشند و به همین دلیل زمان و نوع انجام هرس متفاوت خواهد بود، درختان به مانند بسیاری دیگر از درختان میوه به هرس نیاز دارند اما اینکه هرس در درختان به با چه هدفی و به چه صورت انجام می شود موضوعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
همانطور که می دانید هرس ممکن است اهداف مختلفی داشته باشد اما در مورد درخت به اهداف زیر از انجام هرس دنبال خواهد شد:
فرم دهی به درخت یکی از مهمترین اهدافی است که باغداران با انجام هرس روی درختان به دنبال می کنند، در صورتی که درخت فرم دهی نشود شاخه ها به صورت درهم و شلخته رشد کرده و در باغ به شاخه های درختان ممکن است در هم فرو بروند، با توجه به اینکه باردهی درخت به به صورت انتهایی در شاخه های بارده انجامی شود فرم دهی نکردن به شاخه سبب می شود شاخه های بارده در هم فرو رفته و جذب نور کمتری داشته باشند و همین امر سبب کاهش کمی وکیفی میوه دهی درختان به خواهد شد.
یکی دیگر از اهداف مهم هرس فرم دهی دریافت نور کافی به وسیه ی شاخه های درخت به خصوصا شاخه های بارده است، از آنجایی که دریافت نور در زمان میوه دهی و رسیدن میوه ها بسیار اهمیت دارد در صورت سایه اندازی شاخه ها بر هم نور به میزان کافی جذب نشده و همن امر می تواند بر میزان و یا کیفیت باردهی درخت به تاثیر بگذارد، هرس فرم دهی شرایطی را ایجاد می کند که تمام شاخه های درخت به بتوانند به صورت یکسان شانس دریافت نور داشته باشند.
دریافت نور کافی علاوه بر اینکه به انجام فتوسنتز و تولید غذا در درختان به کمک می کند و سبب افزایش باردهی درخت به می شود به کاهش رطوبت و افزایش تهویه در بین شاخ و برگ درختان کمک کرده و این موضوع نیز می تواند در افزایش باردهی درختان به موثر خواهد بود.
به منظور فرم دهی درختان به باید این کار را از زمان کاشت نهال انجام دهید به صورتی که در زمان کاشت نهال در صورتی که نهال بیش از 70 سانتی متر ارتفاع دارد حتما شاخه ی نهال را در زمان کاشت سر زنی کنید، سرزنی نهال در زمان کاشت می تواند به فرمگیری بهتر درخت در سالهای پس از کاشت کمک کند.
در سال بعد چهار شاخه ی اصلی انتخاب شده و این چهار شاخه ی اولیه که اسکلت اصلی درخت به را تشکیل می دهند فرم دهی می شود به این صورت که این چند شاخه را نیز از یک سوم طولیشان هرس می کنند، در سال دوم نیز به همین صورت شاخه های اصلی انتخاب شده و از یک سوم طولی خود هرس می شوند، در صورتی که شاخه های انتخاب شده برای هرس ضعیف باشند هرس را به دو تا سه جوانه ی انتخایی محدود کنید.
در نظر داشته باشید که ارقام پیوندی نهال به در سال اول تا دوم پس از کاشت نهال باردهی خود را آغاز می کنند و بنابراین هرس فرم دهی به درخت به در سال دوم و یا سوم را به گونه ای انجام دهید که شاخه های بارده آسسب نبیند، برای انجام این هرس می توانید از افراد ماهری که قدرت تشخیص شاخه های بارده را دارند استفاده کنید.
یکی دیگر از اهداف مهم انجام هرس در درختان میوه هرس باردهی است، در هرس باردهی معمولا درخت را با هدف تولید شاخه های بارده یک ساله هرس می کنند، این نوع هرس معمولا در درختانی انجام می شود که شاخه های بارده آنها شاخه های جوان و یکساله هستند و از این رو در اواخر زمستان شاخه ها را به صورت مشخص و در محلهای درست هرس کرده تا در بهار درخت تولید شاخه های جوان و یکساله و بارده کند.
این نوع هرس در درختی مانند انگور انجام شده و در این درخت انجام هرس باردهی یکی از الزامات رسیدن باغ به باردهی مطلوب است، اما در مورد درخت به شاخه های بارده در واقع شاخه های جوانی هستند که به صورت جانبی از کنار شاخه های مسن تر روئیده است و از آنجایی که رشد شاخه ها در زمان بلوغ و یا کمی قبل از آن به شدت کند می شود در صورت هرس شاخه ها روئیدن شاخه های بارده ممکن است چند سال طول بکشد و پس از انجام هرس با هدف بار ذهی باغ به ممکن است چند سال با کاهش شدید باردهی مواجه شود.
بنابراین هرس باردهی به صورتی که در مورد بسیاری درختان میوه ی دیگر انجام می شود در مورد درختان به انجام نخواهد شد اما انجام هرس فرمدهی به واسطه ی افزایش دریافت نور و تهویه می تواند به طور غیر مستقیم به افزایش باردهی در درختان به موثر باشد . بنابراین یکی دیگر از اهداف انجام هرس در درختان به را نیز می توان افزایش باردهی عنوان کرد.
هدف مهم دیگری که باغداران با انجام هرس آن را دنبال می کنند کنترل آفات و بیماریها در درختان به خواهد بود، شاید به جرات بتوان گفت این هدف مهمترین هدفی است که باغداران به با انجام هرس آن را دنبال می کنند، شاید برای شما جالب باشد بدانید که کنترل بسیاری از آفات و بیماریهای به با انجام هرس به تنهایی امکان پذیر بوده و در صورتی که هرس به درستی انجام شود دیگر نیازی به انجام اقدامات بعدی و کنترل شیمیایی نخواهید داشت.
حذف سرشاخه های آلوده به آفت و یا بیماری در صورتی که آلودگی در باغ به صورت تک درخت و یا شاخه های محدود است یبب می شود منبع آلودگی در طول فصل کاهش پیدا کند و به همین دلیل جمعیت نسل های بعدی در طول سال و یا در سالهای بعدی کاهش پیدا می کند، همین امر سبب می شود درخت به نیازی به انجام اقدامات شیمیایی و سمپاشی پیدا نکند.
از طرفی دریافت نور کافی با حذف شاخه های آلوده و همینطور هرس فرم در درختان به سبب می شود تهویه بیشتر شده و رطوبت در شاخ و برگ درختان به سرعت تبخیر شود، از دست دادن رطوبت سطحی پس از بارندگی و افزایش تهویه به کاهش بسیاری از آفات و بیماریهای برگی کمک خواهد کرد به طوری که نیاز به سمپاشی احساس نشود.
همانطور که پیش تر نیز بیان شد انجامهرس شاخه های افت زده و بیمار می تواند تاثیر بسزایی در کنترل آفلات و بیماریها داشته باشد، در این قسمت برخی از مهمترین آفات و بیماریهایی که با هرس اصولی قابل کنترل هستند را ذکر خواهیم کرد.
این آفت یک نسل در سال داشته و پس از تخم گذاری بر سرشاخه ها لارو این آفت وارد سرشاخه شده و با تغذیه از هسته ی مرکزی شاخه سبب خشم شدن شاخه می شود، لارو تا سال آینده که کامل می شود درون سرشاخه به تغذیه ادامه داده و در نهایت درون سرشاخه تبدیل به شفیره و در نهایت تبدیل به حشرهی کامل شده و در سال آینده خارج می شود.
حذف سرشاخه های آلوده و سوزاندن آنها بهترین راه کنترلی این آفت به شمار می رود، با این کار منبع اولیه ی آلودگی را سوزانده و بنابراین در سال آینده آمار بیماری به شدت پایین خواهد آمد.
دقت داشته باشید که خرید نهال به در ارقام مقاوم و نقویت درختان به با آبیاری و کود دهی اصولی می تواند از راه های موثر دیگر در کاهش شدت این آفت در باغ باشد به طوری که نیازی به کنترل شیمیایی احساس نشود.
آفات مکنده مانند شته ها وکنه ها نیز از جمله آفاتی هستند که به دلیل پلی سیکل بودن در طول سال می توانند به صورت طغیانی در بیایند اما اگر در همان ابتدای سال در صورت مشاهده ی تک شاخه های آلوده ان شاخه ها هرس و سوزانده شود دیر آفت فرصت طغیان در طول سال را پیدا نخواهد کرد.
قارچهای برگی و سرشاخه ای مانند شانکرهای سیتوسپورایی، و لکه سیاه از عواملی هستند که به دلیل تراکم شاخ و برگها و کاهش تهویه و دریافت نور در باغ به توسعه پیدا کرده و در طول سال نیز شدت می گیرند، انجام هرس شاخه های آلوده در مورد این بیماریها نه تنها به کاعش اینوکولوم بیماری در طول فصل و سال کمک می کند بلکه با افزایش تهویه و دریافت نور و متعاقبا کاهش رطوبت در شاخ و برگ درختان به می تواند منجر به کاهش بیماری در طول سال و سال آینده شود.
این بیماری باکتریایی به رطوبت روی شاخ و برگ برای گسترش و ورود به درخت نیاز دارد، در صورتی که هرس فرم انجام نشده باشد و از ارقام حساس برای احداث باغ استفاده شده باشد این بیماری خسارت سنگینی وارد می کند، هرس فرم دهی و استفاده از ارقام مقاوم به کنترل بیماری کمک خواهد کرد، علاوه بر آن حذف شاخه های آلوده نیز به کاهش بیماری در باغ کمک می کند.
قیمت نهال در ارقام مقاوم ممکن است کمی بیشتر از ارقام دیگر باشد اما برای کنترل آفات و بیماریها و کاهش هزینه های کنترلی اقدامی ضروری به شمار می رود و نباید از آن غافل شد.
انجام هرس در درختان به بسته به نوع هرس و هدفی که دنبال می کند از اصول و قواعد خاصی پیروی می کند که در زیر به مهمترین این اصول اشاره خواهیم کرد:
بسته به نوع هرسی که انجام می دهید هرس باید در زمان خاصی انجام شود به عنوان مثال هرس با هدف باردهی که در درختان به انجام نمی شود و یا به ندرت انجام می شود باید در انتهای فصل زمستان انجام شود، در مورد هرس با هدف کنترل آفات و بیماریها زمان محدودی وجود نداشته و در هر زمان از طول سال و یا فصل که شاخه ی آفت زده و یا بیمار را شناسایی کردید باید هر چه سریعتر نسبت به حذف آن اقدام کنید.
در مورد هرس فرم دهی نیز معمولا در صورتی که از زمان کاشت با انجام هرس سربرداری و یک الی دو سال پس از کاشت هرس را انجام دهید دیگر نیازی به انجام هرس نخواهید داشت مگر در زمان احساس نیازف در این صورت بهترین زمان برای انجام هرس فرم در طول سال اوایل و یا اواخر پاییز بسته به شرایط آب و هوایی درست در زمانی که درختان برگهای خود را به تازگی از دست داده اند مناسبترین زمان انجام هرس خواهد بود.
در مورد زمان انجام هرس می توانید مشاوره لازم را از مشاوران فروش نهال به دریافت کنید، مشاوران با تجربه ای که دارند می توانند به شما راهنمایی های لازم را در این خصوص ارائه دهند.
هرس باید حتما در شرایط مساعد آب و هوایی انجام شود، به طور معمول تذکر داده می شود که از انجام هرس با هر هدفی و در هر زمان از طول سال در زمانی که چند روز قبل از انجام هرس بارندگی رخ داده و یا قرار است چند روز پس از هرس بارندگی رخ دهد هرس انجام نشود، چرا که بارندگی می تواند بیمارگرهای شاخه را از شاخه های آلوده و یا حتی از روی زمین به شاخه هایی که زخمی هستند و راه ورود بیمارگر در آنها باز است وارد شده و درختان و شاخه های سالم را بیمار کنند.
وزش باد نیز در تاریخ انجامهرس نباید رخ دهد، وزش باد نیز با تکان داده شاخه ها و تماس بیشتر شاخه های آلودهو سالم انتقال بیماری را از شاخه های بیمار به شاخه های سالم تسریع می کند.
یکی از مواردی که در انجام هرس درختان به باید به آن توجه داشت رعایت بهداشت زراعی پس از انجام هرس است، برخی از باغداران از شاخه های هرس شده به عنوان پرچین در اطراف باغ استفاده می کنند، این کار به هیچ عنوان توصیه نمی شود چرا که این شاخه ها و چوبها می تواند تبدیل به منبعی برای زمستان گذرانی آفات شود.
در مورد شاخه های آفت زده و بیماری که هرس شده اند اکیدا این کار ممنوع است چرا که با استفاده از آنها به عنوان پرچین شما عملا با هرس درختان کار کنترلی انجام تداده اید و منبع بیماری را تنها از روی درخت به کنار باغ منتقل کرده اید، بنابراین در مورد شاخه های آفت زده و بیمار بدون اینکه به موراد استفاده از این شاخه ها فکر کنید شاخه ها را بسوزانید تا منبع بیماری و آفت در باغ کاهش پیدا کند.
انجام هرس در درختان به با هدف فرمگیری و کاهش شدت آفات و بیماریها و هزینه های ناشی از کنترل انجام می شود اما با توجه به سرعت کند رشد شاخه های بارده باید در انجام هرس به ویژه هرس فرم دقت کنید که شاخه های بارده را هرس نکنید در غیر این صورت با انجام هرس خسارت زیادی به باردهی درخت به وارد می کنید، بنابراین برای انجام هرس درختان به بهتر است از افراد ماهر کمک بگیرید.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران