هرس درخت اقدامی تهاجمی با هدف افزایش باروری و فرمدهی به درخت است. این کار به طور معمول در دو مرحله از سال انجام می‌پذیرد و باید حتما در زمان درست خود انجام شود. در صورتی که هرس کردن بدون داشتن اطلاعات لازم و به صورت غیر حرفه‌ای باشد، ضرر بسیار زیادی به باغدار خواهد رساند و عمر مفید درخت کاهش می‌یابد. در صورتی که اطلاعات زیادی درباره هرس کردن درختان ندارید با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

دلایل انجام هرس درخت میوه

هرس یعنی حذف برخی اندام‌های درخت که با هدف کمک به رشد و باروری بهتر صورت می‌پذیرد. شما با هرس کردن می‌توانید علاوه بر تقویت نیروی درخت به آن فرمدهی کنید تا شاخه‌ها، مزاحم درختان دیگر نشود و نور خورشید بتواند به خوبی به تمام قسمت‌ها برسد و عمل باروری انجام شود.

در برخی از مواقع شاخه‌های مورد نظر برای هرس شدن، خشک و مرده هستند اما گاهی اوقات شاخه‌های سبز و به ظاهر سالم باید قطع شوند تا قدرت درخت کاهش نیابد و عمل فوتوسنتز به خوبی در میان هر شاخه صورت پذیرد. هرس درخت میوه به طور معمول با هدف افزایش توان درخت برای میوه‌دهی و رشد بهتر آنها صورت می‌پذیرد. درخت قوی و سالم می‌تواند میوه‌های بیشتر با کیفیت بالاتری داشته باشد که مطمئنا خواهان بیشتری در بازار دارد.

بیشتر بخوانید: هرس درخت گردو 

به طور کلی هر درخت 2 بار در سال مورد عمل هرس قرار می‌گیرد. هرس اول هرس باردهی نام دارد که در انتهای زمستان و در هنگام خواب زمستانی درخت است و به آن هرس زمستانه یا هرس سیاه می‌گویند. هرس دوم با هدف فرمدهی به درخت در اواخر فصل تابستان و پس از چیدن میوه‌ها انجام می‌شود و به آن هرس سبز یا هرس تابستانه می‌گویند.

اگرچه به نظر می‌رسد که با هرس کردن برخی شاخه‌های درخت، میزان میوه آن کاهش پیدا می‌کند؛ اما اگر این کار به صورت اصولی و به موقع انجام شود، فواید بیشتری نسبت به مضرات خود برای باغدار به همراه خواهد داشت. در برخی از مواقع هرس درخت در قسمت بارده آن صورت می‌پذیرد و برخی شاخ و برگ‌های مزاحم حذف می‌گردند. بدین ترتیب شاخه‌های باقی مانده به خوبی از نور خورشید و مواد معدنی موجود در خاک بهره‌مند خواهند شد و توان درخت در منطقه بارده افزایش چشمگیری خواهد یافت.

نکته:  لازم به ذکر است که افزایش باردهی تنها با هرس درخت ممکن نیست و آبیاری مناسب، آب و هوای مطلوب، کوددهی به اندازه و صحیحی از دیگر عوامل موثر در میزان باردهی درخت خواهد بود.

هرس درخت چگونه انجام می شود؟

برای هرس درختان باید از یک اره یا قیچی باغبانی تیز و قدرتمند استفاده کنید. البته اگر درخت شما بالغ است و نیاز به قطع شاخه‌های اصلی تنومندی دارید، استفاده از اره برقی نیز ممکن است. در هنگام هرس باید لباس و لوازم ایمنی مورد نیاز هرس درخت باشید. همچنین منطقه احتمالی سقوط شاخه‌ها باید به طور کلی تخلیه شوند تا از بروز حوادث ناخواسته جلوگیری گردد. هرس درخت مانند زخمی کردن بدن است و استفاده از ابزار آلوده می‌تواند باعث وارد شدن آلودگی به درخت گردد. لذا از ضدعفونی کردن قیچی یا اره خود با استفاده از وایتکس پیش از انجام کار غافل نشوید و پس از قطع شاخه‌های اضافی محل زخمی را با چسب باغبانی به خوبی بپوشانید تا از ورود باکتری و بیماری به درخت شما جلوگیری شود.

پس از ضد عفونی کردن کامل ابزار، باید شاخه‌های مزاحم و ضعیف را پیدا کنید. شاخه‌های مزاحم شاخه‌هایی هستند که در میان درخت رشد می‌کنند و اجازه رد و بدل شدن هوا به صورت کافی بین شاخه‌های اصلی را نمی‌دهند. این شاخه‌ها گاهی به صورت صاف رشد می‌کنند و جوانه یا شکوفه خاصی نیز ندارند.

البته گاهی شاخه‌های مزاحم دارای جوانه و شکوفه نیز هستند وو ممکن است برخی از آنها تبدیل به میوه شوند. اما به دلیل قرارگیری در محل اشتباه، به خوبی به بار نخواهد نشست و بیشتر قدرت و توان درخت را کم می‌کنند. برخی از شاخه‌های مزاحم با شاخه‌های دیگر تداخل دارند و با هر تکان خوردن، شاخه‌های دیگر را نیز تکان می‌دهند که اصلا خوب نیست لذا باید از شر این شاخه‌ها خلاص شوید.

شاخه‌های ضعیف شاخه‌هایی هستند که مزاحم نیستند اما با نسیمی کوچک تکان می‌خورند و تاب وزن میوه‌ و نگهداری از شکوفه‌ها را بر روی خود نخواهند داشت. این شاخه‌ها به طور معمول باید کوتاه شوند و یا در صورت صلاحدید از تنه قطع گردند. لازم به ذکر است که تمامی شاخه‌های چند سانتی متری کوچک که در حال رشد بر روی تنه هستند باید قطع شوند چرا که چیزی جز کاهش قدرت درخت به همراه ندارند.

زاویه قطع شاخه‌ها باید 45 درجه باشد و اگر به سمت بیرون قطع شوند شاخه به بیرون از درخت پیشروی خواهد کرد و اگر به داخل قطع شوند ادامه رشد شاخه به داخل است. در اغلب مواقع، شاخه‌ها نیاز به قطع شدن از تنه را ندارند و تنها باید کوتاه شوند تا با شاخه‌های دیگر تداخل نداشته باشند و تابش نور آفتاب و رد و بدل شدن هوا به خوبی صورت پذیرد. در این صورت درخت شما در روزهای گرم و شرجی از بین نخواهد رفت. لذا با قطع این شاخه‌های اضافه، از جنگلی شدن درخت پیشگیری کنید و عمر مفید آن را تا حد زیادی افزایش دهید.

به طور کلی هرس درخت را از پایین شروع کنید و به سمت بالا ادامه دهید. تمام شاخه‌های بیش از حد بلند و نازک باید کوتاه یا کاملا حذف شوند. سعی در بلند کردن قد درخت خود نداشته باشید و کیفیت میوه‌ها را به کمیت آنها ترجیح دهید. با کوتاه کردن هر شاخه مسیر رشد شاخه را متوقف می‌کنید و در آینده از محل قطع شده به چند شاخه دیگر تبدیل می‌شود. لذا در صورتی که شاخه مورد نظر شما در آینده با شاخه‌های دیگر تداخل پیدا خواهد کرد آن را اندکی کوتاه و هرس کنید تا به رشد خود ادامه ندهد و به چند شاخه دیگر تقسیم شود.

زمان و مراحل هرس درخت

هرس کردن درخت زمان و مراحل خاص خودش را دارد و انجام آن به صورت اشتباه و در زمان نامناسب چیزی جز از بین رفتن درخت و کاهش عمر آن برای شما در پی نخواهد داشت. هرس درخت میوه باعث افزایش درآمد باغدار می‌شود اما اگر به صورت اشتباهی انجام شود او را با ضرر مالی مواجه خواهد کرد. البته باید در نظر داشت که گاهی مشکل با هرس کردن حل نمی‌شود و فاصله نامناسب درختان از یکدیگر دشمن اصلی درخت میوه شماست. لذا برای کسب سود بالا در پرورش درختان میوه، باید از همان گام‌های ابتدایی کاشت نهال، اصول اولیه را رعایت فرمایید.