سوسک شاخک بلند،‌جانوری به دنبال گردو

شاید شما هم با علائم سبز خشکیدگی شاخه­های گردو به ویژه سر شاخه­ها مواجه شده باشید، سبز خشکیدگی شاخه­ها یکی از بدترین اتفاقاتی است که می­تواند برای درختان گردو بیافتد، در این مقاله سعی داریم شما را با آفتی که سبب ایجاد این مشکل در باغات گردو می­شود بیشتر آشنا کرده و را­های مقابله با آن را به شما بیاموزیم.

سوسک شاخک بلند رزاسه:

نام این آفت نشان دهنده‌ی اطلاعات اولیه در باره ی آفت است، این آفت حشره ای راسته ی سخت بالپوشان و سوسک­ها است که دارای شاخک­های بلند بوده و بر روی درختان خانواده ی رزاسه یا گلسرخیان ایجاد خسارت می­کند، این آفت به ویژه در درختان میوه هسته دار و دانه دار در مناطق سردسیری بیشتر خسارت وارد می­کند.

نکته­ی مهم در رابطه با این آفت این است که به دلیل مخفی بودن مرحله ی خسارت زای آفت درون شاخه­های میزبان سم پاشی موثر نبوده و باید با شناخت دقیق سیکل زندگی آفت، شناخت مرحله ی حساس و استفاده از روش مدیریت تلفیقی سعی در کاهش میزان خسارت آفت داشت.

ریخت شناسی سوسک شاخک بلند رزاسه

تخم:

این آفت تخم­هایی به شکل ته سنجاق را روی درخت می­چسباند که دارای رنگ سفید مایل به زرد است، اندازه­ی تخم­ها ریز وحدود 2 میلیمتر است اما با استفاده از یک لوپ یا ذره بین به راحتی دیده می­شوند.

لارو:

لارو­های این افت پا ندارند، رنگبدن لاروها زرد روشن بوده و دارای حلقه روی بدن هستند، اندازه ی بدن این لاروها از سن اول از حدود دو میلیمتر شروع شده و در پایان سن چهارم لاروی به حدود 3 سانتی متر می­رسد.

شفیره:

شفیره در ابتدای زمان تشکیل حدود 3 سانتی­متر طول دارد، در مراحل ابتدایی تشکیل شفیره، زرد رنگ بوده و به مرور زمان تیره و کاملا سفت می­شود، قبل از تشکیل شفیره لارو وارد مرحله ی پیش شفیره می­شود یعنی بدون حرکت شده و این مرحله حدود یک هفته زمان می­برد تا به شفیره تبدیل شود.

حشره ی کامل:

حشره ی کامل سوسکی با بدن کشیده با طول 3 و نیم سانتیمتر بوده و دارای رنگ بدن قهوه ای تیره تا سیاه است، مهم­ترین مشخصه ی این سوسک­ها شاخک­های آنهاست، این سوسک­ها شاخک­های بلندی دارند که از انتهای بدن آنها نیز عبور می­کند.

سیکل زندگی سوسک شاخک بلند رزاسه:

این آفت زمستان را به صورت لارو سنین آخر داخل شاخه آلوده سپری کرده و با توجه به نداشتن دیاپوز اجباری به محض گرم شدن هوا شروع به تغذیه و تکمیل دوره ی لاروی می‌کند، چنانچه در اواخر زمستان هوا گرم شود پس از گذشت دوره ی پیش شفیرگی در انتهای دالان لاروی مرحله ی تبدیل به شفیره آغاز شده و شفیره تشکیل می­شود.

این آفت معمولا کل فروردین ماه را به صورت لارو سپری می­کند، با گرم شدن هوا در اوایل اردیبهشت وارد مرحله ی پیش شفیرگی شده و پس از گذشت یک هفته تا ده روز وارد مرحله ی شفیرگی می­شود، با توجه به شرایط آب و هوایی و دمایی مناطق مختلف که در شروع زمان شفیرگی موثر است ظهور حشرات کامل معمولا در اواخر خردادماه اتفاق می افتد.

حشرات کامل معمولا طی دوره ی یک ماهه به طور کامل خارج شده و پس از خروج به سرعت جفت گیری و تخم گذاری می­کنند، در نظر داشته باشید که تخم گذاری معمولا در زاویه ی جوانه ی انتهایی شاخه­های یک ساله و به صورت انفرادی گذاشته می­شود و از آنجایی که هر ماده تا 50 تخم می­گذارد می­توان محاسبه کرد که هر حشره ی ماده می­تواند به تنهایی تا 50 شاخه را آلوده کند، بنابراین در جمعیت بالای حشره ی کامل می­توانید تصور کنید که چه فاجعه ای در انتظار باغ شماست.

علائم تشخیص ابتلا به این آفت:

• اولین نشانه ی حضور این آفت در باغ نشانه ای است که روی سرشاخه­های آلوده ایجاد می­کند، سرشاخه­هایی که مورد حمله قرار گرفته باشند در مراحل اولیه ممکن است کمی رنگ پریده شوند اما در بیشتر موارد ناگهان متوجه خشک شدن قسمتی از سرشاخه ی خرید نهال گردو می­شوید که بدون زرد شدن و یا تغییر رنگ دادن اتفاق می­افتد، این علامت ممکن است با کرم خراط اشتباه گرفته شود.
• لارو سرشاخه خوار رزاسه برای خروج فضولات خود در سنین بالا و در شاخه­های قطور روی بدنه ی شاخه سوراخ ایجاد کرده و فضولات را از طریق سوراخ به بیرون می ریزد اما در خسارت کرم خراط لارو­ها فضولات را از همان سوراخ ورودی لارو به شکل گلوله بیرون انداخته که تجمع این گلوله­ها پای درختان کاملا مشهود است.
• صمغ خارج شده از سوراخ ورودی توسط لارو سرشاخه خوار رزاسه به شکل فنری و یا فیتیله ای است اما در مورد کرم خراط صمغ خارج شده شکل خاص ویژه ای ندارد.
• در خسارت آفت سارتا که علائم سرخشکیدگی مانند سوسک شاخک بلند رزاسه ایجاد می­کند، ترک خوردگی پوست مشاهده می­شود در صورتی که آلودگی به سوسک شاخک بلند رزاسه ایجاد ترک در پوست تنه درخت نمی­کند.

مناطق انتشار و میزبانان آفت سوسک شاخک بلند رزاسه:

شناسایی مناطق انتشار و همینطور شناخت تنوع میزبانی یک آفت می­تواند به ما در تنظیم برنامه ی صحیح مدیریتی به ویژه مدیریت تلفیقی آفت موثر باشد.

سوسک شاخک بلند رزاسه تا قبل از سال 70 شمسی در ایران قرنطینه بود اما به دلیل رعایت نکردن اصول درست قرنطینه این آفت وارد ایران شد و در سال 70 از استان­های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی، استان تهران، استان­های فلات مرکزی مانند اصفهان و استان­های غربی مانند کرمانشاه، سنندج، کهکیلویه و بویر احمد و لرستان گزارش شد.

این آفت در کشور­هایی مانند سوریه و افغانستان نیز گزارش شده است که می­تواند راه ورود آفت به کشور ما باشند، سوسک شاخک بلند رزاسه به بیشتر اعضای خانواده گلسرخیان مانند هلو، زرد آلو، بادام، سیب، گلابی، به، گیلاس و همینطور درختانی مانند گرو، الزالک، گل محمدی، سنجد، نارون، بید و چنار نیز حمله می­کنند.

توجه داشته باشید که حساس بودن هر کدام از این میزبان­ها در یک منطقه می­توانند سبب افزایش جمعیت آفت به صورت تصاعدی شده و در نهایت آفت روی درخت میزبان مقاوم نیز می­تواند خسارت اقتصادی وارد کند.

عوامل شدت دهنده ی خسارت آفت:

تنها عاملی که می­تواند خسارت این آفت را در منطقه شدت دهد حساس بودن و ضعیف بودن درختان میزبان است، این آفت به طور هوشمندانه ای پرواز کرده و درختان میزبان حساس و ضعیف را شناسایی می­کند و روی آنها تخم گذاری می­کند.

ضعیف بودن درختان تنها در صورت کود ندادن ایجاد نمی­شود بلکه در صورتیکه درختان تحت تنش و استرس آبی قرار گرفته باشند و یا آفت و یا بیماری کنترل نشده ای در آنها باشد سبب ایجاد ضعف در درختان می­شود و زمینه را برای افزایش خسارت این آفت محیا می­کند، در مناطق مختلف ایران مشاهده شده است که مناطقی که تحت تنش خشکسالی و به طبع آن نامنظمی در دور آبیاری قرار دارند بیشتر در خطر حمله و طغیان آفت رزاسه قرار داشته اند.

کنترل آفت سوسک شاخک بلند رزاسه:

در مورد کنترل این آفت رجوع به شیوه­های کنترل تلفیقی بسیار موثر تر خواهد بودف صرف سم پاشی در زمان ظهور حشرات بالغ نمی­تواند موثر باشد چرا که این حشرات قدرت پرواز خوبی داشته و کمتر تحت تاثیر افت کش قرار می­گیرند.

کنترل تلفیقی به چه معنا است؟ کنترل تلفیقی به معنای به کار بردن راه­های کنترل زراعی و شیمیایی به طور همزمان و در واقع تلفیق کردن این روش­ها با یکدیگر است،در مورد کنترل آفت سوسک شاخک بلند رزاسه باید روش­های کنترل زراعی و شیمیایی را به خوبی شناخته و آنها را با هم تلفیق کنیم.

روش­های پیشگیرانه از ورود و استقرار آفت روی قیمت نهال گردو:

اولین و موثر ترین شیوه در کنترل این آفت و اولین مرحله در کنترل تلفیقی آفت جلوگیری از استقرار آفت است، به منظور جلوگیری از ورود آفت به ویژه در مناطقی که این افت شیوع دارد و نهالستان نیز در این منطقه است باید ضمن خرید نهال از نهالستان معتبر و مجوز دار نهال با کیفیت، قوی و سالم خریداری شود.

نشانه ی سالم بودن نهال به هیچ وجه ظاهری نبوده و نهالستان باید گواهی سلامت نهال را به شما ارائه کند، ضمن اینکه نهال سلم خریداری می­کنید باید نهال مقاوم خریداری کنید، نهال مقاوم بافت پوست قوی­تری داشته و لارو به راحتی به آن وارد نمی­شود که بتواند مستقر شود از طرفی به طور ذاتی فشار آوندی بالاتری داشته و لارو در صورت نفوذ نمی­تواند تغذیه کند و از بین می­رود.

راه دیگر برای جلوگیری از استقرار آفت داشتن برنامه ی منظم کودی و آبی است، درختان رها شده و درختانی که دارای برنامه ی منظم آبیاری نیستند بیشتر در خطر حمله قرار دارند، بنابراین برای جلوگیری از استقرار آفت نظم در آبیاری وکود دهی را فراموش نکنید.

راه دیگر برای جلوگیری از استقرار آفت کاشت گیاهان تله است، گیاخان تله آفت را برای تخمگذاری به خود جلب می­کنند و پس از اتمام مرحله ی تخمگذاری شما می­توانید گیاهان تله را برداشت کرده و بسوزانید، این روش یکی از بهترین و موثر ترین روش­ها برای کنترل استقرار آفت است، گیاهان تله مانند هویج، پیاز و ازمک که به راحتی کاشته و برداشت می­شوند برای این امر بسیار مناسب هستند.

سعی کنید باغ را در زمین­های شنی احداث نکنید، بستر شنی به سرعت رطوبت خود را از دست داده و درست در زمان تخم گذاری آفت درختان در این زمین­ها تنش آبی بیشتری خواهند داشت.

تقویت درختان با کود­های مناسب نیز باعث جلوگیری از استقرار موفق لارو و در نهایت استقرار آفت در باغ می­شود، توجه داشته باشید که استفاده ی بیش از اندازه ی برخی عناصر می­تواند سبب سست شدن بافت پوست و نتیجه ی عکس باشد، بنابراین برای دریافت اطلاعات دقیق در رابطه با نوع کود مورد نظر باید به نتیجه ی آزمایش خاک و برگ تکیه کنید.

به طور کلی کود­هایی نظیر کود­های پتاسه، کود­های حاوی سیلیس و هیومیک اسید­ها سبب افزایش تقویت نهال گردو و افزایش مقاومت در برابر حمله ی آفت می­شوند، استفاده از کود­های کم مصرف به صورت محلول پاشی نیز برای افزایش مقاومت درختان به میزان سه در هزار هر دو هفته یکبار و به تعداد سه بار در یک فصل رویشی بهتر است مورد استفاده قرار گیرد.

یکی دیگر از روش­های طبیعی که به منظور جلوگیری از استقرار آفت می­شود روغن پاشی درختان با استفاده از روغن دانه چریش است، روغن پاشی باید قبل از ظهور حشرات کامل و تخم ریزی آنه انجام شود، در این صورت زمانیکه حشرات کامل از شفیره خارج شدند و خواستند روی درختان تخم بگذارند اصلا به درختان روغن پاشبی شده نزدیک نمی­شوند.

کنترل زراعی و شیمیایی آفت:

• هرس درختان: هرس سرشاخه­های آلوده مهم­ترین اقدام زراعی است که برای کنترل این آفت انجام می­شود، همانطور که دانستید این سرشاخه­ها که با علائم سبز خشکیدگی مشخص می­شوند حاوی لارو آفت بوده و در سال بعد حشره کامل از این شاخه­ها خارج می­شوند، بنابراین شاخه­ های سبز خشک را تا کمی پایین­تر از قسمت خشک هرس کرده و حتما بسوزانید.
• حمایت از جمعیت دشمنان طبیعی مانند زنبور­های پارازیتوئید تنها با مصرف به اندازه ی سموم انجام می­شود، چه در مورد این آفت و چه در مورد آفت دیگر تعادل در سم پاشی را رعایت کنید تا کنترل طبیعی دچار اختلال نشود.
• کنترل شیمیایی: همانطور که با مطالعه ی چرخه ی زنگی آفت متوجه شدید این آفت دارای مرحله ی خسارتزای پنهان در شاخه است، بنابراین سم پاشی علیه این آفت توصیه نمی­شود.
• شکار حشرات کامل: این روش نیز در برخی مناطق که جمعیت پایین آفت وجود دارد با استفاده از تله­های مختلف انجام می­شود اما کارایی صد در صددی نداشته و باید حتما از روش­های زراعی به صورت تلفیقی استفاده کرد.