برخی استانهای کشور مانند یزد، اصفهان، تهران و کرمانشاه مساله ساز شده است، این افت که در سال 54 قرنطینه را شکسته و در مشهد مستقر شد به مرور قرنطینه را در این شهر نیز شکست و وارد شهرهای دیگر از جمله شهرهای ذکر شده گردید، اما حساسیت درختان میوه ی بومی در کشورما به این آفت سبب شد این آفت بتواند در برخی مواقع حالت طغیانی پیدا کند و به واسطه ی خسارت زدن به میوه می تواند راندمان باغات میوه مانند بادام را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار دهد.
در این مقاله شما را با این آفت، خصوصیات و سیکل زندگی آن و در نهایت راه های کنترل این آفت آشنا خواهیم کرد پس با ما همراه باشید.
این آفت همانطور که از نام آن پیداست حشره ای متعلق به راسته ی دو بالان و از مگس ها بوده که در حالت حشره ی کامل فیزیکی شبیه به مگس خانگی با کمی تفاوت دارد، مگسها در حالت بالغ دارای قطعات دهانی لیسنده بوده و نمی توانند آفت گیاه باشند و در فرم بالغ تنها از منابع قندی و پروتئینی مانند شهد گلها و امثال آن استفاده می کنند اما در حالت لاروی می توانند به میوه ی درختان خسارت وارد کنند.
حشره ای شبیه به مگس با اندازه ی بدن به طول تقریبی 5 میلیمتر هستند، رنگ بدن زرد مایل به نارنجی و همراه با لکه های موزائیکی سیاه و سفید، دارای چشمهای درشت و مرکب به رنگ قرمز، دارای بالهای شفافی که روی آن سه نوار مجزا به رنگ سیاه و سفید دارد، شاخک سه بندی که در جنس نر در انتها دارای انتهای سنجاقی شکل به منظور جذب فرمون ماده است.
تخم ها سفید مایل به کرم و موزی شکل هستند و طول هر تخم نزدیک به یک میلیمتر است.
لاروها بدون پا و در زمان نزدیک به شفیرگی به طول تقریبا یک سانتی متر می رسد، در انتهای بدن لاروها یک جفت روزنه تنفسی نیز وجود دارد.
شفیره ها به رنگ قهوه ای روشن تا تیره و با طول تقریبا 5 میلیمتر و یا نیم سانتی متر است.
چیزی که آفت مگس میوه مدیترانه را تبدیل به یک آفت خطرناک کرده است در واقع دامنه ی میزبانی آن و نحوه ی خسارت این افت است، این آفت بیش از 350 گونه ی درختان میوه را مورد حمله قرار داده و در مورد هر نوع میوه علائم خاص خود را دارد، در مورد درختان میوه که دارای گوشت میوه نرم هستن لهیدگی میوه و غیر قابل فروش شدن آن بسیار اهمیت پیدا می کند.
این آفت حتی میوه ی گیاهان سبزی و صیفی را نیز مورد حمله قرار داده و بنابراین پراکندگی آن در منطقه هیچ زراعت و باغی را در امان نخواهد گذاشت اما نکته ی مثبت در مورد دامنه ی میزبانی این آفت این است که دارای ترجیح میزبانی است به عنوان مثال در منطقه ی شمال کشور هر جایی که درخت مرکبات باشد این آفت روی محصولات دیگر خسارت وارد نمی کند و یا در مناطق گرم و خشک مانند فارس در مناطقی که انجیر کاری باشد سراغ درختان میوه ی دیگر نمی رود، بنابراین این آفت زمانی به نهال بادام خسارت می زند که میزبانهای ترجیحی دیگر آن در منطقه وجود نداشته باشد.
در استانهایی مانند یزد این آفت قبل از آمدن روی بادام به دنبال میزبان انار می گردد و در صورت نبود میزبان انار روی بادام خسارت وارد می کند.
این آفت زمستان را به صورت شفیره درون خاک و یا لابه لای برگ و شاخه های علفهای هرز سپری می کند و با گرم شدن هوا در بهار حشرات کامل ظاهر می شوند، حشرات کامل زیاد به تغذیه احتیاج نداشته و طی سه تا پنج روز پس از خارج شدن از شفیره با اندکی تغذیه از شهد و مواد پروتئینی جفت گیری کرده و تخم خود را روی میوه های تازه تشکیل شده قرار می دهند.
دوره ی تکامل یک نسل در شرایط هوای گرم می تواند 28 روز باشد و در شرایط دمایی اوایل بهار که هوا خنک است ممکن است یک ماه و نیم به طول بیانجامد، تخمها در شرایط هوای گرم پس از سه روز تفریخ شده و لارو سن یک خارج شده بین یک هفته تا ده روز بعد پوست میوه را سوراخ کرده و برای تغذیه و تکامل داخل میوه کانال ایجاد می کند، میوه های آلوده بسته به زمان آلوده شدن ممکن است بریزند و روی خاکبیوفتند، در مورد میوه ی بادام در صورتی که لارو زمانی به میوه حمله کند که پوست سخت تشکیل شده باشد تنها از پوست سبز تغذیه کرده و لارو کامل روی زمین افتاده و درون خاک به شفره تبدیل می شود.
اما در صورتی که اول فصل به چاغاله های ریز بادام حمله کند سبب ریزش چاغاله می شود، لاروکامل داخل میوه است و با ریزش میوه به درون خاک می رود و آنجا تشکیل شفیره می دهد.
نکته ی مهم در مورد این آفت این است که این آفت تا زمانی که درجه دمای هوا در کمترین حالت به 17 درجه نرسیده باشد تخم گذاری می کند و معمولا در مناطق گرمسیر سه تا 4 نسل را تولید می کند اما زمانی که دمای هوا به کمتر از 17 درجه رسید شفیره های تشکیل شده کامل نمی شوند و حشرات بالغ نیز تخم گذاری نخواهند کرد.
حشرات کامل این آفت پرواز کننده های خوبی هستند و می توانند حتی تا فاصله ی بیست کیلومتری پرواز کنند بنابراین در صورت وجود یک باغ آلوده تمام باغات تا فاصله ی 20 کیلومتری در امان نخواهند بود و با پیشروی این آفت وسعت درامان نبودن از آفت بیشتر خواهد شد.
علاوه بر پرواز حشرات کامل این آفت می تواند همراه با میوه های آلوده در بار میوه به مکانهای دور و حتی شهرهای دیگر منتقل شود و قرنطینه را در شهرهایی که هنوز وارد نشده است بشکند، در نظر داشته باشید شدت خسارت آفت در شهرهایی که تازه وارد می شود بسیار بیشتر خواهد بود و در صورتی که میزبان ترجیحی آن وجود نداشته باشد مشخص نیست که چه میزبانی را به عنوان میزبان ترجیحی انتخاب خواهد کرد.
این آفت بسته به نوع میوه و شرایط آب و هوایی علائم خاصی را ایجاد می کند اما به طور کلی خسارت آفت مگس میوه ی مدیترانه روی درختان میوه ای که میوه های نرم و آبدار دارند به صورت لهیده شدن پوست و گوشت میوه و سپس ریزش میوه و در مورد گردو و بادام به صورت سیاه شدن پوست و مغز آبکی میوه و سپس ریزش میوه است.
در مورد میوه های بادام و گردو که پس از مدتی زیر پوست سبز پوست سخت تولید می شود از یک زمانی به بعد که بستگی به رقم درخت و شرایط آب و هوایی منطقه و زمان سفت شدن پوسته ی چوبی میوه دارد لارو آفت نمی تواند به مغز میوه نفوذ کند و تنها از پوست سبزتغذیه می کند، همین امر سبب می شود پوست سبز گردو و بادام آلوده در زمان رسیدگی کامل میوه در قسمتهای تغذیه شده از پوست چوبی جدا نشود و در بسیاری از موارد مانع از شکاف خوردن پوست سبز میوه می شود.
میوه هایی که از اواسط فصل به بعد آلوده می شوند دارای پوسته های سیاه شده بوده و پوست سبز ازمیوه جدا نمی شود که در مراحل بعدی فرآوری بادام ایجاد مشکل می کند.که در خرید نهال بادام تاثیر زیادی دارد.
قبل از هر چیز باید این موضوع مهم را بیان کنیم که با توجه به دامنه ی میزبانی وسیع این آفت کنترل مگس میوه ی مدیترانه به همکاری جمعی باغداران و زراعتکاران در منطقه احتیاج دارد اما با توجه به نوع خسارتی که وارد می کند و ورود تقریبا سریع لارو به داخل میوه مهلت کنترل شیمیایی محدود خواهد بود و بهترین گزینه بری کنترل این آفت جلوگیری از ورود و یا پیش آگاهی از ورود افت در باغ خواهد بود.
با توجه به اینکه به ویژه در سالهای اخیر این آفت توانسته تبدیل به یک آفت فراگیر شود آن هم به واسطه ی شکستن قرنطینه بهترین راه کنترل این آفت در شهرهایی که هنوزوارد نشده است رعایت قرنطینه در مبادی ورودی میوه و نها است، این آفت می تواند همراه با میوه های آلوده از شهری به شهر دیگر منتقل شود.
متاسفانه اقدامات قرنطینه ای در میادین میوه و تره بار اعمال نمی شود کاری که در بیشتر کشورهای توسعه یافته ی دنیا انجام شده و علاوخ بر چک کردن میوه ها به لحاظ آفات قرنطینه ای میزان باقیمانده ی سموم روی میوه و تره بار نیز چک می شود تا با فروش محصولات بسیار سمی به مصرف کنندگان برای آنها مشکلات سلامتی پیش نیاید.
اقدامات پیش آگاهی در مناطقی که وجود آفت در آنها قبلا به اثبات رسیده است انجام می شود و هدف از انجام این کار تعیین زمان دقیق خروج اولین نسل از حشرات کامل از شفیره های زمستان گذران است، به این ترتیب با تعیین زمان خروج اولین نسل می توان با توجه به شرایط آب و هوایی و دما پیک پرواز نسلهای بعدی و زمان تفریخ تخمها را نیز به دست آورد تا به منظور کنترل لاروها قبل از ورود به میوه اقدامات سم پاشی در زمان مناسب انجام گیرد.
به منظور این کار باغداران کل منطقه باید با نصب تله هایی مانند تله های نوری، فرمونی و یا تله های زرد چسبنده و پایش هر روزه ی این تله ها زمان پیک خروج حشرات کامل نسل اول را پیدا کنند و با توجه به شرایط آب و هوایی بین یک هفته تا ده روز فرصت دارند تا نسبت به سم پاشی میوه ها علیه لارو این آفت اقدام کنند، این کار را برای نسلهای بعدی نیز باید ادامه دهند تا میزان خسارت آفت به کمترین حد ممکن برسد.
نکته ی مهم در زمینه ی نسب تله های آگاه کننده این است که در صورتی که یک باغدار مخصوصا از تله فرمونی استفاده کند اما سایر باغداران این کار را نکنند سبب جلب هر چه بیشتر آفت به سمت باغ خود خواهد شد و این نشان دهنده ی اهمیت همکاری دست جمعی است.
در تله های کار گذاشته شده همچنین می توان از مواد غذایی جذاب حاوی مواد پروتئینی و قندی برای جلب حشرات کامل مانند پروتئین هیدرولیزات و یا سراتونین استفاده کرد، همانطور که می دانید حشرات کامل از گیاه تغذیه نکرده و تغذیه از این مواد را می پسندند.
در مورد تاثیر مقاومت مطلب خاصی عنوان نشده اما به هر حال میزان مقاومت درختان در ابتلا به انواع آفات هیچ گاه بی تاثیر نبوده است حتی اگر قیمت نهال بادام مقاوم بالاتر باشد باید این هزینه را برای جلوگیری از هزینه های بعدی پرداخت کرد.
این کار را می توانید با مواد جذاب مانند پروتئین هیدرولیزات به همراه سموم مجاز انجام دهید تا حشرات کامل را به خود جذب کرده و سپس از بین ببرد.
جمع آوری میوه های ریخته کف باغ و سوزاندن آنها در طول فصل به کاهش جمعیت آفت برای سال بعد و یا برای نسل بعدی کمک خواهد کرد.
زمستان گذرانی آفت به صورت شفیره در خاک است و انجام یخ آب زمستانه می تواند تا حدی این آفت را برای سال بعد کنترل کرده و خسارت سال بعد را کاهش دهد.
میوه های آلوده و دارای علائم را از سایر میوه ها جدا کرده و حتی برای فراوری به مرکز ارسال نکنید این میوه ها باید به طور کامل معدوم و سوزانده شوند.
این آفت در بسیاری از کشورهای دنیا به دلیل اقدامات قرنطینه ای سفت و سخت به عنوان یک آفت قرنطینه به شمار می رود بنابراین از صادر کردن میوه های لک دار و آفت زده جلوگیری کنید چرا که در نهایت با ریجکت شدن محصول این خود شما هستید که باید هزینه های گزاف حمل و نقل را پرداخته و متضرر می شوید.
در نهایت کسانی که در نهالستانها کار فروش نهال بادام را انجام می دهند به طور کلی اطلاع از آفات و بیماریهای رایج هر منطقه داشته و می توانند شما را تاحدی در این زمینه راهنمایی کنند.
کلام آخر:
مگس میوه ی مدیترانه به صورت ترجیحی به میزبانهای دارای پوست سخت مانند گردو و بادام حمله نمی کند اما چنانچه وارد منطقه ای شود که میزبان ترجیحی آن وجود نداشته باشد می تواند به صورت یک آفت جدی روی بادام ظاهر شده و خسارت زیادی وارد کند، اقدامات پیشگیرانه و پیش آگاهانه در مورد کنترل این آفت را دست کم نگیرید در این صورت می توانید در کنترل این آفت موفق باشید، نکته ی مهم نهایی هم اینکه تمام کشاورزان منطقه ی آلوده برای کنترل این آفت باید هماهنگ باشند تا این آفت را بتوان کنترل کرد بنابراین هماهنگی و همکاری جمعی را می طلبد.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران