احتمالا تا کنون شما نیز دیده‌اید که در برخی باغات میوه، باغداران و کشاورزان همزمان اقدام به تهیه کندوهای عسل و زنبورداری نیز می‌کنند؛ انجام این کار در باغات زیتون بسیار رایج‌تر است. به راستی که دلیل این کار چه می‌تواند باشد؟ در این مقاله قصد داریم در رابطه با گرده‌افشانی و عمل تلقیح گل‌های نر و ماده ارقام نهال زیتون و همچنین بهترین رقم گرده افشان سازگار با این نهال و راه‌های دیگری که به عمل گرده افشانی سرعت و دقت می‌بخشند، به بحث بنشینیم، در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
در ابتدای بحث خواهیم پرداخت به این موضوع که اصلا گرده افشانی چیست و چرا باید گرده افشانی انجام شود؟ بهترین زمان گرده افشانی چه موقع است؟ همانگونه که می‌دانیم تمامی درختان برای گلدهی نیاز دارند تا گرده‌های گیاه نر و ماده با یکدیگر ترکیب شود تا گل جدید بر سطح شاخه‌ها ایجاد شود، به این فرآیند گرده افشانی گفته می‌شود اما در بسیاری از ارقام نهال میوه همچون نهال زیتون به دلیل تک پایه بودن نهال عملیات گرده افشانی در سطح یک پایه صورت می‌گیرد.
ممکن است این سوال برایتان ایجاد شود که تک پایه بودن به چه معناست؟ تک پایه بودن در نهال زیتون به این معناست که هر دو اندام جنسی نر و ماده بر سطح یک گیاه قرار گرفته‌اند و این امر فرآیند گرده افشانی را با دشواری همراه می‌سازد. در چنین مواردی کارشناسان کشاورزی و باغداری توصیه می‌کنند که برای تسریع در فرآیند گرده افشانی در این واریته ها بهتر است اقدام به خرید گونه گرده افشان سازگار و مناسب در تعداد مورد نیاز کنید و آنها را در فواصل منظم در باغ کاشت.
به عقیده بسیاری از کارشناسان حرفه‌ای در زمینه کاشت و پرورش نهال، حساس‌ترین قسمت رشد واریته‌های مختلف نهال زیتون در طول عمرش، قسمت گرده افشانی گونه است که نه تنها از حساسیت بالایی برخوردار است بلکه برای باغدار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و آینده باغ و محصولات و همچنین میزان باردهی گونه‌ها نیز به این موضوع بستگی دارد.
حال ممکن است بپرسید چرا این قسمت از رشد درختان زیتون تا این حد پر اهمیت است؟ از آنجایی که برای تولید محصول باید بر سطح درختان گلدهی صورت گیرد و سپس گل‌ها شکوفا شوند و به میوه تبدیل شوند؛ باید شرایطی را فراهم کنیم تا با سرعت و کیفیت بهتر و مطلوب‌تری این عملیات (گرده افشانی) صورت گیرد. ناگفته نماند که در بسیاری از موارد عملیات گرده افشانی صورت می‌گیرد اما آنچنان موثر نخواهد بود زیرا شرایط به خوبی مهیا نبوده است و با اتکا به همین دلیل می‌توان یکنواخت نبودن میوه‌ها و همچنین کاهش بازدهی و عملکرد گونه را توحیه کرد.
فراهم نمودن شرایط مطلوب برای تسریع و بهبود عملیات گرده افشانی، کار چندان ساده‌ای نخواهد بود و تنها از عهده‌ی باغداران مجرب و حرفه‌ای بر خواهد آمد مگر آن که شما در این زمینه از کارشناسان حرفه‌ای و متخصص کمک بگیرید تا شما را در فراهم کردن این شرایط و انتخاب رقم گرده زای مطلوب یاری رسانند.
جالب است بدانید که تمامی باغدارانی که در زمینه کاشت و پرورش ارقام نهال زیتون به صورت حرفه‌ای فعالیت می‌کنند، می دانند که نهال زیتون از لحاظ گرده افشانی، گونه‌ای ناسازگار و سخت است که علی رغم سهل بودن پرورش نهال زیتون، این مرحله کار را برای باغداران سخت کرده است؛ البته جای هیچ گونه نگرانی وجود نخواهد داشت، زیرا با مراجعه به نهالستان‌های معتبر و رسمی همچون نهالستان برتر نهال برای خرید نهال زیتون، می‌توانید از مشاوره رایگان کارشناسان ما بهره مند شوید و در رابطه با ارقام گرده زا سازگار با این گونه مطلع شوید، همچنین قیمت نهال زیتون در نهالستان برتر نهال بسیار مقرون به صرفا و مناسب خواهد بود.
به منظور تسریع و بهبود بخشیدن به عملیات گرده افشانی ارقام نهال زیتون، مطلوب است تا باغداران عزیز و محترم در این زمینه اطلاعات کسب کنند و علاوه بر آگاهی از شرایط حیاتی و اکولوژیکی نهال زیتون، در رابطه با فیزیولوژی و ساختار این گونه نیز مطلع باشند تا در این زمینه عملکرد مطلوب‌تری داشته باشند.
در سطح هر پایه یا هر نهال زیتون اصولا دو نوع گل وجود دارد (هر دو گل نر و ماده بر سطح یک پایه قرار گرفته‌اند) و جالب است بدانید که برخی از این گل‌ها کامل هستند یعنی هر دو اندام جنسی نر و ماده قرار گرفته در سطح آنها بالغ و سالم هستند اما برخی گل‌های ناقص‌اند یعنی ممکن است تنها یک اندام جنسی نر بالغ و سالم بر سطح آن وجود داشته باشد.
البته در برخی ارقام نهال زیتون غیر بومی همچون سوری بندرت و یا آسکولانو غالب اندام های جنسی موجود یا نر هستند و یا کلا فقط اندام نر دارند که این خود جای بررسی بیشتری دارد. گل‌هایی که بر سطح پایه زیتون وجود دارند رنگ و لعاب جذابی برای جذب حشرات گرده افشان ندارند و شهد نیز تولید نمی‌کنند پس استفاده از حشرات گرده افشان مانند زنبور عسل برای بهبود عملیات گرده افشانی چندان کارآمد نخواهد بود اما بی تاثیر هم نخواهد بود، به همین دلیل هم برخی باغداران در باغات زیتون اقدام به تهیه کندوهای عسل می‌کنند.
آیا تا کنون در هنگام شکوفایی و ظهور گل‌های زیتون در باغ حضور داشته‌اید و این امکان را داشته‌اید که گل‌ها را از نزدیک با جزییات مشاهده کنید؟ اگر پاسختان خیر است نگران نباشید در این قسمت به تفصیل به بیان ویژگی‌های ظاهری گل‌های نهال زیتون خواهیم پرداخت. همه‌ی گل‌های شکوفا شده در سطح درختان زیتون به رنگ سفید دیده می‌شوند و همگی دارای
هستند و درون اندام‌های جنسی ماده نیز یک خامه به رنگ سفید مشاهده می‌شود که اندازه نسبتا کوتاهی دارد. از آن جایی که رشد محصولات درخت زیتون در بسیاری موارد به صورت خوشه‌ای است، رشد و ظهور گل‌ها نیز به همین صورت است و با نام گل آذین شناخته می‌شود که بسته به نوع و نژاد گونه ممکن است از ۵ الی ۵۰ گل در سطح آن شکوفا شود. البته در صورت قرار گرفتن ارقام در محدوده دمایی۳۵ الی ۴۵ درجه ممکن است فرآیند شکوفایی گل آذین جلو بیافتد و تا حداکثر ۴ هفته به طول انجامد.
عملیات گرده افشانی و در پی آن گلدهی ارقام نهال زیتون معمولا در اواخر فصل زمستان صورت می‌گیرد اما به صورت قطعی نمی‌توان این موعد زمانی را برای تمامی ارقام نهال زیتون تعمیم داد؛ چرا که برخی گونه های پربازده از انتهای فصل پاییز تا میانه فصل زمستان شروع به گلدهی می‌کنند و برخی گونه‌های کم بازده نیز از همان ابتدای فصل پاییز شروع به گلدهی خواهند نمود. مطلوب است در این قسمت اندکی دانسته‌های خود را به چالش بکشید و پاسخ این سوال را بگویید.
آیا می‌دانید که فرآیند تمایز یابی جوانه‌ها چیست و در چه زمانی صورت می‌گیرد؟ تمایز یابی فرآیندی است که برای گل‌های درخت زیتون صورت می‌گیرد و معمولا در آغاز فصل بهار اندکی قبل از بازشدن گل‌ها در طی ۴ الی ۵ هفته صورت خواهد گرفت و علی رغم نظر برخی افراد که گفته‌اند گل‌ها فقط در سطح شاخه‌های جوان یکساله شکوفا خواهند شد باید گفت که شکوفایی گل‌های درختان زیتون که نسبت به سایر ارقام نهال میوه دیرتر صورت می‌گیرد، در سطح شاخه‌های مسن‌تر دو یا سه ساله نیز دیده شده است.
حال که با فیزیولوژی کامل درختان زیتون و همچنین شیوه گرده افشانی این گونه آشنا شدید بهتر است در رابطه با شیوه‌های افزایش راندمان عملیات گرده افشانی و موثرتر کردن این عملیات در عملکرد درخت نیز به بحث بنشینیم.
در این مقاله و سایر مقالات به وفور خواندیم که امروزه تولید و فروش نهال زیتون علی الخصوص در نواحی گرمسیری بسیار رایج شده است اما باید بدانید که در هنگام خرید نهال زیتون، حتما رقم گرده افشان سازگار آن را نیز خریداری نمایید؛ چرا که نهال زیتون گونه‌ای ناسازگار و آنموفیل است یعنی اندام‌های جنسی نر و ماده موجود در سطح یک پایه قادر به پراکنده نمودن گرده‌ها و انجام تلقیح پایه دیگر را نخواهند داشت و این فرآیند توسط باد (آنموفیل)، حشرات، نوسانات دمایی و ارقام گرده زای سازگار صورت خواهد گرفت.
ناگفته نماند که همه ارقام نهال زیتون در فرآیند گرده افشانی ناسازگار و یا کاملا عقیم نیستند؛ بلکه برخی ارقام همچون نهال زیتون کرونایکی گونه‌ای خودبارور است که عملیات تلقیح در یک پایه به خوبی صورت می‌گیرد. در بسیاری از موارد نیز مشاهده شده که در فصل بهار گل‌های بسیاری در سطح درختان شکوفا شده‌اند اما میزان بسیار کمی از آنها به میوه تبدیل خواهند شد؛ چرا که کیفیت عملیات گرده افشانی بسیار کم بوده است و عملیات تلقیح به وسیله باد و … انجام نگرفته است.
طبق گزارشات، در اغلب موارد خودناسازگاری درختان زیتون بااصلاح برخی شرایط رفع خواهد شد و ممکن است همیشه تحت تاثیر ژنتیک و نژاد گونه نباشد؛ برای مثال
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران