یکی از مهمترین دغدغه های باغداران پس از برداشت محصول نگهداری میوه های تازه است، برخی از انواع میوه ها برای نگهداری تا زمان رسیدن به بازار شرایط خاصی نیاز نداشته و به خودی خود انبارمانی بالایی دارند و برخی دیگر از انواع میوه ها هستند که انبار مانی بسیار کوتاهی داشته و در صورتی که باغدار نتواند محصول خود را فورا به بازار برساند باید شرایط خاصی را برای نگهداری آنها فراهم کند تا بتواند چند روزی آنها را تا زمان به بازار رساندن نگهداری کند، در این مقاله به بررسی انواع روشهای نگهداری میوه های برداشت شده و شرایط انباز استاندارد خواهیم پرداخت.
انبارها بر اساس میزان حساسیت ماده غذایی و یا میوه و سبزیجاتی که قرار است در آن نگهداری شوند انواع مختلفی دارند.
انبار سردخانه ها در واقع انبارهایی هستند که تجهیزات خنک کننده ی محدود و غیر پیشرفته دارند، در واقع این انبارها در مناطقی که آب و هوای سرد دارند بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند چرا که در این مناطق زمستانها بسیار سرد و تابستانها خنک بوده و برای نگهداری بیشتر میوه ها و سبزیجات نیازی به نصب تاسیسات خنک کننده نیست.
در این گونه سردخانه ها میوه هایی با انبار مانی طولانی مدت مانند انواع ارقام سیب، گلابی، به، میوه های خشک آجیلی مانند گردو، بادام و فندق و بسیاری از سبزیجات مقاوم به انبار مانی مانند شلغم، کلم، هویج و امثال آنها را می توان بدون هیچ مشکلی به مدت طولانی نگهداری کرد.
ارقامی از میوه ها که ذاتا انبار مانی بالایی دارند مانند سیب زرد لبنانی، سیب قرمز لبنانی و یا سیب رد دلیشز و بسیاری از ارقام به مانند به کوزه ای حساسیت زیادی به شرایط انبار داری نداشته و می توان به راحتی در انبار سردخانه هایی که در کنار باغ ساخته می شوند نگهداری کرد و در زمان مناسب آنها را به بازار رساند.
در مورد میوه های آجیلی و خشک مانند ارقام مختلف گردو شامل گردو برتر، ارقام مختلف گردو ژنوتیپ پالیز، گردو چندلر و فرنور که خود قابلیت نگهداری در انبار آنها بالا است نیز می توان به راحتی در این گونه انبارها برای مدت طولانی نگهداری کرد.
در نظر داشته باشید که نصب دماسنج ماکسزیمم-مینیمم دار در این انبارها الزامی است و به ویژه در فصول گرم و یا در اوج زمستان نیاز است که شما در ساعاتی که نمی توانید به انبار سر بزنید از بالا و پایین رفتن بیش از اندازه ی دما در انبار سرد خانه اطلاع داشته باشید و در صورت لزوم از وسایل خنک کننده استفاده نمایید.
میوه های برداشت شده همانند میوه روی درخت زنده بوده و تنفس می کنند، هر چه شدت تنفس بیشتر باشد میوه ها زودتر به مرحله ی رسیدگی کامل رسیده و لهیده می شوند، بنابراین در انبارهای با اتمسفر کنترل شده با تنظیم میزان اکسیزن و دی اکسید کربن میزان تنفس را کاهش داده و انبارمانی میوه ها را افزایش می دهند، البته کنترل دما در این انبارها نیز نیاز ضروری در نگهداری انواع نهال میوه ها خواهد بود.
در این زمینه لازم است تاثیرات منفی کنترل اتمسفر بر نگهداری میوه ها را نیز بدانید، به عنوان مثال به دلیل تولید ترکیبات گازی غیر متعادل طعم و عطر میوه ها تغییر پیدا می کند، هزینه ی نگهداری از میوه ها در این شرایط تقریبا دو برابر نگهداری در انبارهای معمولی است و در نهایت کاهش اکسیزن سبب رشد برخی از مخمرها و ایجاد بوی بد روی برخی از میوه ها می شود.
در سردخانه ی معمولی با ایجاد تاسیسات سرمایشی و تهویه و همینطور قفسه بندی برای نگهداری میوه ها می توان میوه ها و سبزیجات تازه را در فاصله زمانی دو هفته تا هفت ماه نگهداری کرد، به عنوان مثال قابلیت نگهداری سبزیجات تازه در این سردخانه ها تا دو هفته افزایش پیدا می کند و میوه هایی که خود انبار داری طولانی مدت دارند را می توان تا 7 ماه نیز در این سردخانه ها بدون اینکه به کیفیت آنها لطمه ای وارد شود نگهداری کرد.
در هر نوع سردخانه و یا انباری که برای نگهداری میوه های خود پس از برداشت احداث می کنید باید فاکتورهای زیر را به صورت کاملا کنترل شده در بیاورید:
قطعا اولین و اصلی ترین شرط نگهداری طولانی مدت همه ی انواع میوه ها و سبزیجات رعایت دمای خنک است، در دمای بالا تنفس بالا رفته و گاز اتیلن بیشتری از میوه های رسیده ساتع می شود و همین امر سبب زیادی رس شدن میوه در انبار می شود، به همین دلیل در شرایط سردخانه و یا انبار سردخانه گرمای انبار به وسیله ی تهویه و یا استفاده از تجهیزات خنک کننده گرفته می شود.
تاثیرات دمای پایین بر ماندگاری میوه ها:
اما دما تنها فاکتوری نیست که باید در شرایط سردخانه و یا انبار سرد خانه برای نگهداری میوه ها رعایت شود، در ادامه به بررسی سایر فاکتورهای بسیار مهم در این مورد می پردازیم.
همان طور که می دانید میوه ها و سبزیجات زمانی که برداشت شده و در معرض هوای آزاد قرار می گیرند به دلیل اختلاف درصد رطوبت بین بافت میوه و سبزی و هوای بیرون و همینطور دمای بالا شروع به تعرق کرده و رطوبت خود را از دست می دهند، حتی در شرایط سردخانه زمانی که رطوبت نسبی هوا پایین باشد میوه ها می توانند زود چروکیده و پلاسیده شوند، از طرفی بالا بردن رطوبت به حدی که سبب ایجاد قطرات شبنم روی میوه ها شود می تواند به افزایش رشد قارچها و باکتریهای ساپروفیت روی میوه کمک کرده و تاثیر عکس در انبار مانی میوه ها داشته باشد.
از این رو رعایت درصد منتسب و متعادل رطوبت نسبی بسیار ضروری است، در این مورد باید فاکتورهایی را در زمینه ی تنظیم رطوبت نسبی در نظر بگرید، به عنوان مثال بالا بردن رطوبت نسبی در انبار میوه های خشک سبب مرطوب شدن آنها و از بین رفتن شان می شود، یا به عنوان مثال برخی از میوه ها که خود رطوبت بالایی دارند در صورت بالا بردن رطوبت نسبی سبب افزایش لهیدگی میوه می شوید به حای اینکه انبار داری آن را افزایش دهید.
در تنظیم رطوبت سردخانه وسعت فضا، قفسه بندی میزان تهویه و میزان نیاز نوع میوه به تهویه، عایق بندی سردخانه، تعداد دفعات باز شدن و باز ماندن درب سردخانه برای محموله گیری همگی تاثیر گذار خواهند بود.
در انبار سردخانه ها که باغداران تاسیسات خاصی برای ایجاد رطوبت ندارند توصیه می شود از جعبه های چوبی برای انبار کردن میوه ها استفاده کرده و جعبه ها را قبل از پر کردن و وارد انبار کردن در آب خیس کنند، با این روش ساده می توانند میزان رطوبت نسبی انبار را بالا ببرند.
قطعا در انبارها و یا سردخانه هایی که گازهای ساتع شده در اثر رشد و تنفس در انبار و یا سردخانه باقی بماند سبب زیاد رس شدن سایر میوه ها و افزایش سرعت لهیدگی میوه ها می شود، گازهایی نظیر اکسیزن، دی اکسید کربن و یا اتیلن در صورت تجمع در سرخانه و انبار سبب افزایش لکه های پوستی در میوه ها و ایجاد پوسیدگی در آنها می شود، بنابراین برای خروج این گازها از فضای انبار و یا سردخانه از فن های تهویه کمک بگیرید که باید اندازه ی آنها با توجه به وسعت و اندازه ی انبار و یا سردخانه در نظر گرفته شود، تهویه ی کوچک در انبار بزرگ . یا تهویه ی بزرگ در انبار کوچک هر دو تاثیر عکس در ماندگاری میوه ها خواهند داشت.
در صورتی که هنوز باغ خود را احداث نکرده اید به شما توصیه می شود سعی کنید در زمان خرید نهال ارقامی را انتخاب کنید که انبار مانی میوه های آنها بالاتر باشد، این اولین شرط در انبار مانی میوه ها خواهد بود، به طور کلی میوه ها در چهار دسته با قابلیت انبار مانی بالا و قابلیت انبار مانی کم، انبار مانی خیلی کم و قابلیت انبار مانی متوسط هستند.
میوه هایی نظیر انگور و گیلاس معمولا انبار مانی خیلی کمی دارند، با اختلاف کم میوه هایی نظیر تمشک و انگور فرنگی انبار مانی کم داشته، میوه هایی نظیر موز و انبه انبار مانی متوسط دارند اما در مقابل میوه هایی مانند سیب و به انبار مانی بالایی دارند.
اما در این میان ارقام میوه هایی هم هستند که ماندگاری بالاتری نسبت به سایر ارقام آن میوه در انبار و سردخانه دارند، این یک اطلاعات ضروری است که می توانید از نهالستان و یا مرکز فروش نهال در رابطه با آن سوال کنید و در صورت امکان ارقامی را خریداری کنید که بتوانید مدت زمان بیشتری در انبار از آنها نگهدای کنید.
اما فارغ از نوع میوه که در میزان انبار داری تاثیر گذار است رعایت یکسری اصول در مورد میوه ها قبل از وارد شدن به انبار به افزایش مدت زمان انبار داری کمک خواهد کرد، در ادامه به بررسی این فاگتورها می پردازیم:
این کار در افزایش مدت انبار داری میوه ها بسیار تاثیر گذار است، چرا که میوه های آسیب دیده در زمان برداشت در زخم خود دارای باکتریها و قارچهای ساپروفیت هستند که می توانند آنها را به فضای انبار و به میوه های دیگر منتقل کنند.
معمولا برداشت میوه ها را باغداران در زمان صبح زود و یا عصر در زمانی که هوا خنک بوده و تابش آفتاب مستقیم وجود ندارد انجام می دهند، در صورتی که در شرایط گرم میوه برداشت شود به دلیل تنفس بالا و سپس انتقال به شرایط خنک انبار تعرق افزایش پیدا کرده و سبب از دست دادن رطوبت بالا و همینطور افزایش کپک در میوه ها می شود.
قبل از انتقال میوه به انبار بهتر است انبار را با مواد ضدعفونی کننده رایج مانند ترکیب آب و وایتکس استریل کنید تا ساپروفیتهای حاظر در انبار از میوه های قبلی از بین بروند.
برخی از میوه ها مانند مرکبات را بهتر است در پاکتهای جداگانه و تکی در جعبه و در سردخانه قرار دهید، کپک سبز و آبی مانند پنیسیلیوم و آسپرژیلوس خیلی سریع روی میوه های صدمه دیده رشد می کنند و به دیگر میوه ها به سرعت منتقل می شود بنابراین برای جلوگیری از این امر و همینطور جلوگیری از تاثیر اتیلن آزاد شده روی همدیگر از پاکت کردن انفرادی هر میوه استفاده می شود.
در صورتی که برداشت میوه طولانی شده و به ظهر کشیده شود و یا امکان انتقال فوری به سردخانه وجود نداشته باشد و ماندن میوه در هوای آزاد سبب گرم شدن آنها شود توصیه می شود قبل از وارد شدن به فضای سردخانه و یا انبار سرد کرد اولیه به وسیله ی گونی خیس در سایه انجام شود، در این مسیر تعرق اولیه انجام شده و میوه ها پس از خشک کردن وارد انبار و یا سردخانه می شود.
در انبار داری میوه های خشک باید فاکتورهای زیر را رعایت کنید:
بسته بندی: استفاده از ظروف درپیچ دار و یا بسته بندیهای معتبر و مهر و موم مانع از ورود آفات به میوه های خشک شده می شود و انبار داری میوه های خشک را افزایش می دهد
کلام آخر:
انبار داری میوه ها پس از برداشت برای باغداران بسیار مهم است، همانطور که اشاره شد برخی ارقام میوه ها قابلیت انبار مانی بیشتری نسبت به ارقام دیگر داشته و در زمان احداث باغ می توان از این ارقام استفاده کرد، ممکن است قیمت نهال در این ارقام بالاتر باشد اما با توجه به اینکه این ارقام را به دلیل انبار مانی بیشتر می توان در زمان بهتری به بازار رساند و سود بیشتری به دست آورد ارزش هزینه کردن را خواهد داشت.
مقالات مرتبط
![نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]](https://bartarnahal.ir/wp-content/uploads/2023/05/logo-3-copy.webp "نهالستان: خرید نهال با بهترین قیمت [فروش نهال 1402]"){kind=logo}
نظرات کاربران