هرس عناب، هر آنچه که باید بدانید! ✔️ برتر نهال

هرس عناب، هر آنچه که باید بدانید!

درخت عناب بومی کشور چین است که در کشور‌های مختلف با نام‌های متفاوت نظیر خرمای قرمز، خرمای چینی و سنجد گرم شناخته می‌‍شود میوه آن نسبتا کوچک، قرمز رنگ، با بافتی سفت و مزه شیرین است و دارای خواص بی نظیر مانند تقویت معده، آرامش بخش، سرشار از ویتامین C، ملین و…است از همین جهت هم به عنوان خوراکی و دارویی استفاده می‌شود.

عناب در اکثر مناطق دنیا قابلیت رشد دارد اما درمناطق گرمسیری بهترین عملکرد را از خود نشان می‌دهد، از ویژگی‌های ظاهری این درخت، به صورت درختچه‌ای با ارتفاعی در حدود 5 تا 12 متر، تنه درخت دارای چوب محکم و با پوستی ناهموار، شاخه‌های خاردار و دارای رشد سریع است و شاخه‌های فرعی زیادی را تولید می‌کند، این درخت در پاییز خزان می‌کند از همین جهت نیاز به هرس دارد تا بتوان به باردهی مطلوب و برداشت راحت از آن دست پیدا کرد.

مفهوم هرس

هرس یک فرآیندی است که با قطع کردن و کوتاه کردن اندام‌های درخت به منظور کنترل ارتفاع درخت در اندازه مورد نظر، جوانسازی درختان پیر و افزایش اندازه و میزان میوه صورت می‌گیرد

میتوانید برای مطالعه هرس درخت گردو اینجا کلیک کنید.

هرس درخت عناب

هرس عناب با نحوه کاشت و شرایط منطقه ‌ای که در آن کاشت می‌شود در ارتباط است بدین معنی که در گذشته در مناطق کوهپایه‌ای درخت عناب را در فواصل کم کاشت می‌کردنند در این شرایط برای ایجاد فضای بیشتر بین درختان، شاخه های پایین‌تر را حذف می‌کنند تا درخت به صورت عمودی رشد کند اما در باغات جدید چون فواصل کاشت رعایت می‌شود هرس به گونه‌ای انجام می‌شود که محصول به راحتی برداشت شود.

هرس در درخت عناب به روش‌های مختلف انجام می‌شود و بسته به نیاز از هر کدام این روش‌ها استفاده می‌گردد مثلا در مناطق کوهپایه که فاصله کاشت درختان کم است برای برداشت راحتتر محصول از روش هرس جامی استفاده می‌شود، در مناطق معتدل برای نورگیری بهتر نیز روش هرس جامی کاربرد دارد و در مناطق گرمسیری از هرس شلجمی استفاده می‌شود به این دلیل که تاج درخت بستهتر و تراکم شاخه‌ها بیشتر است که میوه‌ها در مقابل نور شدید آفتاب مصون بمانند.

هرس عناب به فرم‌های مختلف انجام می‌گیرد که با توجه به محل کاشت درخت و امکان برداشت محصول با کیفیت‌تر و راحتتراین فرم‌ها انتخاب می‌شوند، به این فرم‌های هرس اشاره خواهیم کرد.

انواع فرم هرس درخت عناب

اشکال مختلف هرس بر روی درخت عناب امکان پذیر است که در ادامه به توضیح هر کدام از این اشکال می‌پردازیم:

هرس جامی: هرس جامی یا هرس مرکز باز بهترین روش هرس برای درختان عناب است،این نوع هرس به نحوی انجام می‌شود که روی تنه 3 تا 4 بازو یا شاخه اصلی حفظ شود که روی این بازوهای اصلی دو شاخه فرعی اولیه قرار گیرد و روی هر یک از این شاخه فرعی اولیه‌،یک شاخه فرعی ثانویه قرار گیرد، هنگام انتخاب بازوهای اصلی باید دقت کرد که این شاخه‌ها از همدیگر فاصله 25 – 20 سانتی متری داشته باشند.
هرس شلجمی: هرس شلجمی به نام هرس پیشاهنگ تغییر یافته نیز شناخته می‌شود هدف از این هرس در درخت عناب این است که رشد طولی تاج درخت محدود شود.

برای این منظور نوک نهال را از ارتفاع 150-120 سانتی متری حذف می‌شود در سال بعد شاخه‌های نزدیک به نوک شاخه اصلی که زاویه بسته‌ای با آن دارند قطع میشود و 3-5 شاخه اصلی به فاصله 20-30 سانتی متر و با زاویه بازتری نسبت به تنه حفظ می‌شوند و این شاخه‌ها نیزاز ارتفاع 30 سانتی متری قطع می‌شود تا روی آن‌‌ها شاخه فرعی اولیه تشکیل گردد..

در این هرس هیچ شاخه ای در نقش پیشاهنگ ثابت نخواهد داشت و بعد از رشد نوک آن حذف می‌شود در نهایت درخت دارای شاخه‌های جانبی قوی می‌شود.

هرس دوکی: در هرس دوکی یاهرمی به درخت عناب اجازه می‌دهند شاخه مرکزی به طور طبیعی نسبت به شاخه‌های فرعی رشد بیشتری داشته باشند و زاویه شاخه‌ها با تنه 60-30 درجه باشد و پایینترین شاخه از سطح زمین حداقل 50 سانتی متر فاصله داشته باشد که در نهایت درخت فرم دوکی می‌گیرد.
هرس سندانی: این هرس، شاخه‌ها و تنه‌های پیر، بیمار و خشک شده چندین مرتبه بریده می‌شوند که در نهایت درخت فرم سندانی یا ذوزنقه وارونه می‌گیرد.

اهداف هرس عناب

درخت عناب دارای سیستم خود تنظیمی است بدین معنی که هرساله به طور متناوب باردهی دارد از این رو هرس باردهی به منظور افزایش باردهی صورت نمی‌گیرد و از طرفی چون شاخه‌های عناب دارای خارهای قوی هستند پس هرس آن به منظور اصلاح فرم درخت است و شاخه‌های خشک شده، آفت زده، مزاحم، تنه جوش‌ها و نرک‌ها باید طوری حذف شوند که تاج درخت فرم مناسب داشته باشد.
هرس به منظور حفظ ارتفاع مناسب درخت انجام می‌گیرد که با سرزنی مناسب امکان پذیر است
پاجوش‌های درخت عناب با ارزش هستند و می‌توان از آن‌ها درآمدزایی کرد پس باید آن‌ها را حفظ نمود.
درختان مسن و قدیمی عناب را با هرس شدید می‌توان جوان‌تر کرد تا باردهی آن‌ها افزایش یابد.
در باغات قدیمی که کاشت و خرید نهال عناب به صورت فشرده و متراکم است از روش محور باز یا محور تغییر شکل یافته استفاده می‌شود.

زمان هرس عناب

انواع مختلف هرس عناب به منظورکنترل ارتفاع درخت، نورگیری بهتردرخت و برداشت راحت میوه انجام می‌گردد و بهتراست هرس در زمانی که درخت در خواب است انجام ‌شود که بهترین زمان در زمستان است.

روش صحیح هرس عناب

در همان سال اول پس کاشت نهال، تنه اصلی را از ارتفاع 80-60 سانتی متری سرزنی می‌کنیم و 3 تا 5شاخه قوی جانبی یا بازوی قوی را نگه می‌داریم سپس بلندترین شاخه را از اولین گره حذف می‌کنیم به این دلیل که امکان رشد طولی و تشکیل محور اصلی به صورت صاف و عمودی برای درخت میسر باشد بقیه شاخه‌ها را از گره دوم حذف می‌کنیم به این دلیل که در سال بعد امکان رشد طولی فراهم شود.

شاخه‌های پایینتر از محل اتصال به تنه اصلی می‌توان نگه داشت یا حذف کرد اما به دلیل غالب بودن تنه اصلی این شاخه‌ها رشد نخواهند کرد و برای حفظ تعادل بین ریشه و اندام هوایی معقول‌تر است که آن‌ها را حفظ کرد.

در سال دوم تنه اصلی به رشد طولی ادامه می‌دهد و شاخه‌های جانبی جدیدی تولید می کند و عملیات هرس مانند سال قبل انجام می گردد و مجدد شاخه ها از گره دوم حذف می شوند تا در سال بعد هم رشد طولی داشته باشند هم شاخه فرعی تولید کنند.

هرسال این سیستم هرس تکرار می شود تا هم رشد طولی تنه اصلی فراهم شود و هم بازوهای جدید با زوایه مناسب نسبت به تنه اصلی که دارای رشد طولی است ایجاد شود

زمانی که ارتفاع درخت به 3 متر رسید دیگر از رشد طولی درخت جلوگیری می کنیم و با این روش نهال در سال پنجم فرم کامل دارد در این روش تلاش می شود انشعابات اصلی یا بازوها به صورت افقی هرس شود تا میزان باردهی افزایش یابد.

با گذشت زمان و افزایش سن درخت نیاز است بازوهای درخت هرس شوند تا رشد مجدد داشته باشند با این روش هرس درختانی با تنه قوی و مسن اما شاخه های فرعی جوان داریم.

کلام آخر

در احداث باغ عناب برای اینکه بتوانیم بیشترین و با کیفیت ترین محصول را برداشت کنیم تنها خرید نهال با کیفیت عناب کافی نیست و لازم است در تمام مراحل رشد به خوبی به درخت عناب رسیدگی کرد.

یکی از این رسیدگی‌ها در طی رشد عناب، هرس کردن است که با هرس صحیح می‌توان به بهترین فرم درخت برای برداشت راحت‌تر محصول رسید و انجام هرس صحیح و علمی درخت عناب به تخصص و مهارت نیازدارد که نهالستان‌های معتبر در هنگام فروش نهال عناب اطلاعات لازم در هر زمینه‌ای از جمله هرس اصولی در اختیار باغدار قرار می‌دهند و در صورت نیاز کارشناسان آن‌ها از باغ بازدید می‌کنند، قیمت نهال عناب را از نهالستان‌های معتبر استعلام کنید.