نحوه شستن درخت انجیر

یکی از مراقبت­هایی که روی درختان انجیر در برخی از مناطق انجیرکاری ایران انجام می­شود شستن درخت انجیر است، این که شستن درخت انجیر چه تاثیری در بهبود رشد و عملکرد درختان انجیر می‌تواند داشته باشد مطلبی است که در این مقاله به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت و در صورت مثبت بودن این مراقبت به شما می­آموزیم که چگونه باید این کار را انجام دهید.

دلایل و فواید شستن برگ درختان انجیر:

شستن برگ درختان بیشتر در مورد درختان فضای سبز که بیشتر در معرض دود و آلودگی­های روغنی هوا قرار دارند به منظور تمیز کردن سطح روزنه‌ها و افزایش فتوسنتز و تصفیه‌ی هوا انجام می­شود اما این امر در مورد برخی از درختان میوه مانند انجیر نیز ضرورت پیدا می­کند، در ادامه به بررسی دلایل انجام اینک ار در درختان انجیر و فواید آن خواهیم پرداخت.

• گرد و خاک و بسته شدن روزنه‌ها:

در بسیاری از مناطق انجیر کاری کشور که مناطق گرم و خشک کشور هستند معمولا بادهای موسمی همراه با بلند شدن گردو خاک وجود دارد که سبب نشستن خاک بر روی برگ درختان انجیر شده و این گردو خاک نیز به نوبه‌ی خود سبب بسته شدن روزنه­های برگ درختان انجیر و کاهش ظرفیت فتوسنتز و تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن می­شود، شاید برای شما این پرسش مطرح شود که چرا در مورد درختان میوه‌ی دیگر نشستن گردو خاک روی برگ‌ها ایجاد مشکل نمی‌کند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت برگ درختان انجیر دارای پرزهای بلندتری نسبت به سایر درختان میوه بوده و همین امر سبب می‌شود که گرد و خاک بیش­تری را به خود جذب کنند، به همین دلیل است که این درختان نیاز بیشتری به شسته شدن برگ­ها پیدا می­کنند.

• کاهش تنش گرمایی در درختان انجیر:

یکی از فواید شستن برگ درختان با آب کاهش دما و تنش دمای بالا در درختان به خصوص در روزهای گرم سال است، با آب ریختن روی برگ درختان انجیر دمای بالای سطح برگ جذب مولکول­های آب شده و سبب تبخیر آن­ها می‌شود و به سلول­های اپیدرم برگ کمتر آسیب وارد می­کند، همانطور که می­دانید درختان انجیر بیشتر متعلق به نواحی گرم و خشک هستند و در این مناطق تابستان­های گرم و سوزانی وجود دارد از این رو استفاده از تکنیک شستن برگ­ها می­تواند کمک بزرگی در مقابله با آسیب آفتاب سوختگی باشد.

• شسته شدن سطح برگ از شیره‌ی انجیر:

یکی از موادی که روی برگ درختان انجیر می­ریزد و سبب چسبناک شدن برگ درختان می­شود شیره‌ی خود درخت انجیر است، درخت انجیر دارای شیره‌ی گیاهی سفید و چسبناکی است که در هنگام برداشت میوه‌ی انجیر و یا هرس درختان از شاخه بیرون آمده و روی برگ درختان می­ریزد، این شیره‌ی چسبناک روی برگ می­تواند منبعی برای تجمع آفات و حشارت مختلف و همینطور جذب و رشد قارچ­های ساپروفیت باشد که در نهایت همه‌ی این­ها با هم سبب کاهش سطح فتوسنتز کننده‌ی برگ درختان انجیر و کاهش عملکرد این درختان می­شود، شستن برگ درختان انجیر راهی موثر برای پاک کردن برگ­ها از این شیره‌ی سفید و چسبناک است.

• کنترل آفات و بیماری­ها:

یکی دیگر از مواردی که شستشوی برگ درختان انجیر می­تواند موثر واقع شود کنترل آفت کنه‌ی تارعنکبوتی است، این آفت که با ایجاد تار پشت برگ­ها سبب جذب گرد و خاک به برگ درختان انجیر می­شود با غبار اندود کردن برگ سبب کاهش سطح فتوسنتز کننده‌ی برگ شده و در نهایت علاوه بر اینکه خود آفت از شیره‌ی گیاهی تغذیه و سبب ضعف درخت می­شود با جذب گردو غبار و بستن روزنه‌ها سبب کاهش قدرت و توان درخت می­شود، شستن برگ درختان راهی است که می­تواند به کنترل این آفت کمک کند، در واقع شما با شستن برگ درختان با آب و از بین بردن تار این آفت از پشت برگ­ها مامن آنها را تخریب کرده و به دشمنان طبیعی و سموم اجازه‌ی نفوذ به جمعیت آفت را می‌دهید.

تا به اینجای کار فواید شستشوی برگ درختان انجیر را متوجه شدید اما پیش از اینکه بخواهیم به شما نحوه‌ی شستشوی برگ درختان را آموزش دهیم بهتر است اندکی در رابطه با مضرات و خطرات احتمالی شستن درختان انجیر با آب صحبت کنیم تا با دیدی باز بتوانید بهترین تاریخ را برای انجام این کار انتخاب نمایید.

خطرات احتمالی شستشوی برگ درختان انجیر:

• افزایش شدت آفات و بیماری­ها:

در برخی از موارد آب پاشی درختان انجیر به جای کنترل آفت می‌تواند سبب افزایش شدت برخی از آفات و یا بیماری­ها شود، به عنوان مثال عوامل بیمارگر لکه برگی مانند شانکر فوموپسیسی انجیر در صورت آب پاشی درختان به شدت افزایش پیدا می­کند و یا در مورد حمله‌ی شته­ها به برگ درختان انجیر استفاده از آب پاشی سبب طغیان جمعیت شته و افزایش همه‌گیری این آفت در باغ انجیر خواهد شد، در شرایطی که آلودگی هم زمان دو یا چند بیمارگر و آفت در باغ وجود دارد باید با دقت نسبت به انجام آبپاشی اقدام کنید.

به عنوان مثال در شرایطی که هم درگیر آفت کنه‌ی تارعنکبوتی و هم شانکر فروموپسیسی در باغ انجیر خود هستید بهتر است از روش شستشوی برگ درختان برای کنترل آفت کنه‌ی تارعنکبوتی استفاده نکنید، البته باید بدانید که بهترین راه کنترل آفات و بیماری­ها در درختان انجیر خرید نهال انجیر در ارقام مقاوم است، خرید نهال در ارقامی مانند نهال انجیر استهبان و نهال انجیر بورسا علاوه بر باردهی مطلوب و بالایی که دارند مقاوم خوبی نیز در برابر آفات و بیماریها داشته و در مواجهه با آفات و بیماری­ها کمتر نیاز به روش­های کنترلی مانند آب پاشی احساس خواهد شد.

نکته‌ای که در رابطه با ارقام مقاوم باید به آن توجه داشته باشید این است که این ارقام مقاوم را نمی‌توانید از هر مرکز فروش نهال انجیر تهیه کنید، این ارقام را باید تنها از نهالستان­های معتبر در سطح کشور تهیه کنید تا نسبت به اصالت نهال اطمینان داشته باشید در غیر این صورت تشخیص اصالت نهال انجیر بدون داشتن شناسنامه برای شما مقدور نبوده و ممکن است هر نهالی را به جای نهال انجیر استهبان و یا نهال انجیر بورسا به شما بفروشند.

• خطر افزایش آسیب آفتابسوختگی:

درست است که آب پاشی می­تواند آسیب آفتاب سوختگی را کاهش دهد اما اگر از این روش برای کاهش آفتاب سوختگی و گرمای سطح برگ درختان انجیر می­خواهید استفاده کنید در انتخاب زمان انجام این کار باید دقت کافی به خرج دهید، در صورتی که در اوج تابش خورشید روی برگ درختان قطرات آب وجود داشته باشد این قطرات می­تواند مانند ذره بین عمل کرده و سبب جذب نور بیشتر به برگ شده و درنهایت به جای اینکه آسیب آفتاب سوختگی را کاهش دهد سبب افزایش آفتاب سوختگی خواهد شد.

در رابطه با زمان درست انجام آب پاشی و یا شستن برگ­ها برای کاهش اثر آفتاب سوختگی عصر هنگام بهترین زمان برای انجام این کار است، زمانی که خورشید کم کم رو به افول می­رود و پس از آن چند ساعت تاریکی حکم فرما است و تا زمان خشک شدن برگ درختان انجیر نور مستقیم آفتاب وجود ندارد، آب پاشی درختن در این زمان می­تواند به کاهش حرارت تجمع پیدا کرده در سطح برگ درختان کمک کند.

در رابطه با تاثیر منفی آفتابسوختگی برگ درختان انجیر راهکار عملی­تری که توصیه می‌شود مجددا استفاده از ارقام مقاوم است، به عنوان مثال نهال انجیر استهبان را به عنوان یکی از مقاوم­ترین ارقام دربرابر گرما می­شناسند که می­تواند حتی در شرایط کاشت به صورت دیم و کم آبی بیشترین عملکرد را داشته باشد و بارهی مطلوب و با کیفیتی نیز خواهد داشت، برای مقابله با آفتاب سوختگی در این رقم انجیر نیازی به آب پاشی ندارید چرا که این رقم انجیر به خودی خود مقاومت بالایی در برابر آفتاب سوختگی نشان می­دهد.

از آنجایی که در بسیاری از مناطق کشور انجیر کاری به صورت دیم انجام می­شود و یا اینکه در مناطق گرم و خشک با گرمای تابستان شدید درختان انجیر کاشته می­شوند بنابراین توصیه می­شود به جای خرید اراقم حساس و بعد آب پاشی درختان برای جلوگیری از گرما‌زدگی و آفتاب سوختگی در همان زمان احداث باغ اراقم مقاوم را تهیه کنید، در نظر داشته باشید که ممکن است قیمت نهال انجیر در ارقام مقاوم کمی بالاتر از ارقام حساس باشد اما ارزش این را دارد که بخواهید با کمی هزینه‌ی بیشتر نیازی به انجام آب پاشی و قبول خسارتهای احتمالی آن مانند افزایش پاکنش آفات و بیماری­ها را نداشته باشید.

شیوه‌ی صحیح شستشوی برگ درختان انجیر:

با توجه به اینکه پرزهای برگ درخت انجیر بلند است بنابراین برای پاک کردن گرد و خاک و یا از بین بردن آفت کنه تارعنکبوتی نیاز به سرعت بالای آب برای این کار دارید، بنابراین بهتر است از دستگاهی مانند واتر جت استفاده کنید.

در استفاده از این دستگاه دقت داشته باشید که میزان سرعت پاشش آب نسبت به حساسیت برگ درختان انجیر نسبت به آب پاشی با سرعت زیاد و همینطور فاصله‌ی کارگر از درختان دقت کرده و سرعت را به گونه‌ای تنظیم کنید که آسیبی به برگ درختان وارد نشود.

در موارد‌ی که با شستشوی برگ درختان انجیر قصد کاهش خسارت آفت کنه‌ی تارعنکبوتی را دارید می‌توانید در ترکیب با آب از سموم بیولوژیکی مانند صابون­های کنترل کننده‌ی آفت کنه‌ی تارعنکبوتی نیز استفاده کنید، استفاده از این صابون­ها کنه را راحت­تر از سطح برگ جدا کرده و از طرفی پس از شستشو نیز سبب کشته شدن کنه­ها نیز می­شود، بنابراین استفاده از ترکیب آب و صابون حشره کش بهتر از استفاده از آب خالص خواهد بود.

صابون حشره کش مانند صابون پالیزین که از درخت نارگیل گرفته شده و صد در صد طبیعی است تاثیر بسیار مثبتی در کنترل کنه­های تارعنکبوتی نشان می­دهد، از این صابون می­توانید به میزان نیم تا 1 در هزار استفاده کنید به این معنا که در هر هزار لیتر آب نیم تا یک لیتر از این صابون را با آب به خوبی مخلوط کنید.

در شستشوی برگ درختان با آب باید به میزان سختی آب دقت کنید، آب با درجه سختی بالا مانند آبی که حاوی کربنات کلسیم و یا کربنات منیزیم باشد می­تواند سبب ایجاد سوختگی در برگ درختان انجیر شود، بنابراین قبل از انجام آب پاشی باید سختی آب را با ابزار مناسب اندازه گرفته و از سخت نبودن آب اطمینان کافی حاصل کرده باشید.

در مواردی که از شستشوی برگ درخت انجیر برای پاک کردن مواد روغنی و نفتی مانند آلودگی هوا می­خواهید استفاده کنید می­توانید از غلظت کم مایع ظرفشویی نیز در ترکیب با آب استفاده کرده تا این مواد روغنی و نفتی به راحتی از سطح برگ شسته شود، دقت داشته باشید نسبت استفاده از مایع ظرفشویی باید نیم درصد باشد به این معنا که به ازای هر 100 لیتر آب نیم لیتر مایع ظرفشویی کفایت می­کند، استفاده بیش­تر از این نسبت سبب ایجاد گیاهسوزی خواهد شد.

مورد دیگری که می‌توانید در شستشوی برگ درختان از آن استفاده کنید استفاده از صابون پتاس است، در صورتی که درختان شما کمبود پتاسیم را نیز نشان می­دهند می­توانید از صابون پتاس در ترکیب با آب استفاده کنید تا علاوه بر شستشوی برگ پتاسیم مورد نیاز را نیز تامین کرده باشید.

یکی از فواید استفاده از مواد همراه مانند صابون پالیزین، صابون پتاس و یا مایع ظرفشویی در ترکیب با آب در هنگام شستشو این است که اجازه‌ی ایجاد قطرات بزرگ آب روی برگ درختان انجیر را نداده و همین امر سبب کاهش خسارت اثر ذره بینی آب در سطح برگ و گیاهسوزی ناشی از آن می­شود اما به هر حال باز هم بهتر است که عمل شستشو به دور از تابش مستقیم نور خورشید و در ساعات پایانی روز انجام شود.

نکات مهم در زمان آب پاشی:

• در تعیین زمان آب پاشی دقت بسیار داشته باشید و تا جای ممکن این کار را به ساعات پایانی روز موکول کنید.
• در صورت آلودگی همزمان چند آفت و یا بیماری از روش آب پاشی استفاده نکنید چرا که این عمل بیشتر از اینکه کنترل کننده باشد توسعه دهنده بوده و سبب طغیان آفا و بیماری‌های دیگر خواهد شد.
• بلافاصله پس از انجام هرس آب پاشی و یا شستشو انجام ندهید.

بلافاصله پس از انجام برداشت میوه شستشوی درختان انجیر را انجام ندهید، زخم هرس و یا زخم برداشت میوه راه نفوذ بیمارگرها را باز کرده و آب عاملی است که می­تواند بیمارگرها را پراکنده کرده و از راه زخم به سرعت وارد شود.